Ermenistan protokolleri dondurdu

Ermenistan, protokollerin onay sürecini tek taraflı olarak dondurduğunu açıkladı. Türk Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, "Resmi bilgi ulaşmadı" derken, Ankara açıklamayı değerlendiriyor. Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ise, "Süreci bırakmıyoruz. Amaç ilişkileri onarmak. Ankara diyalog için hazır olduğunda ilerlemeyi değerlendireceğiz" dedi.

Geçen sene Ermenistan'dan 22 Nisan'da "Yol haritası belirlenmiştir" açıklaması gelmişti. Tam 1 yıl sonra bugün yine 22 Nisan'da bu kez "Türkiye ile protokollerin onay süreci dondurulmuştur" haberi geldi.

Açıklama, Ankara'da şaşkınlık yaratmadı. Zaten, Erivan'ın bu yönde bir adım atacağının sinyalleri, Amerika'daki nükleer zirvedeki görüşmelerde de verilmişti.

Ankara'da Erivan'ın adımı, "konjonktürel" olarak görülüyor; 24 Nisan'da Amerikan Başkanı Barack Obama'nın yapacağı açıklama öncesi bir hamle olarak yorumlanıyor.

Dışişleri Bakanlığı'nın üst düzey yetkilileri, Ermenistan'ın protokollerden imzalarını çekmediğini, sadece Meclis'teki onay sürecinin dondurulduğuna dikkat çekti.

Diplomatik kaynaklar, Türkiye'de de sürecin fiilen donduğunu, Ermenistan Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararının ardından ve Karabağ sorununda ilerleme olmadığı için, protokollerin TBMM'de beklediğini hatırlattı.

Sürecin ölmediğine dikkat çeken Türk yetkililer durum değerlendirmesi yapıyor.

Açıklamada ne denildi?

Yapılan açıklamada, "Türk tarafının protokolleri makul bir takvim içerisinde önkoşulsuz olarak onaylamayı reddetmesi, parlamentoda protokollerin onay sürecinin devamını anlamsız kılmaktadır. Bu nedenle sürecin askıya alınması gerektiği kanaatindeyiz" denildi.

Ankara: "Değerlendiriyoruz"

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Burak Özügergin, "atılabilecek adımların neler olabileceğini değerlendirdiklerini" söyledi.

Özügergin, Ermenistan'ın çağrısı üzerine Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ı arayarak bilgi verdiğini aktardı. Sözcü Özügergin, "Bu çağrının nasıl okunması gerektiğinin, ne anlam taşıdığının, içeriğinin analizini yapıyoruz. Atılabilecek adımların neler olabileceğini değerlendiriyoruz" dedi.

Sarkisyan: "Süreç terk edilmedi"

Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, Ermenistan ile Türkiye arasında ilişkilerin normalleşmesini öngören protokollerin onaylanması sürecini durdurduklarını, ancak protokollerin altındaki imzaya sadık kaldıklarını söyledi.

Merkezi Erivan'da bulunan Mediamax ajasının haberine göre, televizyondan yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında Sarkisyan, "Daha önce karşılıklı anlaşmaya varılan konuların Türkiye tarafından ihlal edildiğini" iddia ederek, söz konusu süreci bu nedenle durdurduklarını ve sürecin durdurulmasına rağmen Ermenistan'ın protokollerin altındaki imzaya sadık kaldığını kaydetti.

Sarkisyan, Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesini öngören protokollerin imzalanmasından bu yana bir sene geçtiğini ve bu süreç zarfında bu protokollerin hep gündemde olduğunu ve hem Türkiye, hem Ermenistan parlamentolarında onaylanmak için bekletildiğini hatırlattı.

Ermenistan'ın, bu sürece sadık kaldığını ve bunu her zaman dile getirdiğini ifade eden Sarkisyan, "Biz, tutumumuzun yapıcı olduğunu tüm dünyaya açık ve net gösterdik" dedi.

Serj Sarkisyan, "Daha önce de belirtmiştik ki, eğer Türkiye ön koşulsuz ve makul süre zarfında protokolleri onaylarsa, Ermeni parlamentosu tarafından bu protokollerin onaylanmama olasılığı istisnaidir" diye konuştu.

Türkiye'deki üst düzey yetkililerin bir yıl boyunca ön koşullar içeren açıklamalarda bulunduklarını öne süren Sarkisyan, "Türkiye zamanı uzatmak ve süreci muvaffakiyetsizliğe uğratmak için her şeyi yaptı" dedi.

Sarkisyan, Türkiye'nin başlatılan süreci sürdürmeye ve ön koşulsuz ilerlemeye hazır olmadığını, makul sürenin tükendiğini, Türkiye'nin, 24 Nisan tarihini neyin pahasına olursa olsun pas geçme pratiğinin kabul edilemez olduğunu söyleyerek, "Bu andan itibaren şimdiki sürecinin tükendiğini hesap ediyoruz" dedi.

Süreci henüz terk etmediklerini, sadece protokollerin onaylanma sürecini dondurduklarını da sözlerine ekleyen Sarkisyan, "Eminim bunu bizim ulusal çıkarlarımız talep ediyor" şeklinde konuştu.

Sarkisyan, Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesi için protokollerin altındaki imzayı koruyacaklarını kaydetti.

Serj Sarkisyan, "Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesi için siyasi hedeflerinin hala geçerli olduğunu ve Türkiye'nin bu süreci sürdürmeye hazır olduğunu gördükleri zaman ilerlemeyi sağlayacak imkanları bir kez daha gözden geçireceklerini" söyledi.

İktidar partileri çağrı yapmıştı

Ermenistan'da, iktidardaki koalisyon hükümetinde yer alan parti konseyleri ortak açıklama yaparak, parlamentoya, Türkiye ile Ermenistan arasında imzalanan protokollerin Ermenistan meclisinin gündeminden çıkarılması ve onay sürecinin askıya alınması çağrısında bulunmuştu.

Partilerin açıklamasında, "Ermenistan tarafının yapıcı çabalarına ve uluslararası toplumun beklentileri, sürekli olarak Türk politikasının ortaya koyduğu önkoşullarla yüz yüze kalıyor. Bu da protokollerin onaylanması sürecini çıkmaza sokuyor" denilmişti.

Açıklamada ayrıca, "Ulusal meclisteki siyasi çoğunluk, Türk tarafının, özellikle de Başbakan Erdoğan'ın, protokollerin onay sürecinin doğrudan Yukarı Karabağ ve Azerbaycan sorunuyla bağlantılandıran son günlerdeki açıklamalarının kabul edilemez olduğu görüşündedir." Parti açıklamasında, "Türkiye önkoşul konulmadan protokollerin görüşülmesine hazır olduğunu bildirene kadar, protokollerin onay sürecinin askıya alınması ve meclis gündeminden çıkarılmasının gerekli olduğu kanısı" ifadeleri de yer almıştı.

Ermenistan'da 2008 yılında Cumhurbaşkanlığı seçinden sonra kurulan koalisyon da Cumhuriyet (Sarkisyan'ın başkanı olduğu), Orinas Yerkir ve Çiçeklenen Ermenistan partileri bulunuyor.

TEPKİLER

CNN TÜRK Diplomasi Danışmanı Yalım Eralp:
"Sarkisyan daha önce protokollerle ilgili bir karar aldıklarını ve bunu yakında açıklayacaklarını söylemişti. Başbakan Erdoğan Washington'da 'biz imzamızın arkasındayız' dedi. Ermeniler daha önce imzayı geri çekme konusunda bir kanun çıkarmıştı. Bu o değil. İmzalarını geri çekmiyorlar, onay süreci donmuş vaziyette. Türkiye'de de onay süreci donmuş durumda. Dolayısıyla Ermenistan'ın aldığı karar Türkiye'deki duruma uygun bir karar. Türkiye ne zaman harekete geçerse Ermeniler de o zaman harekete geçecekleri izlenimini veriyor."

"Sarkisyan daha önce de Türkiye onay sürecine başlamadan biz başlamayacağız demişti. Ben bunu ciddi bir gelişme olarak almıyorum. Eğer protokolden imzalarını çekmiş olsalar o zaman süreç bitmiş olacaktı. Ama imzaları duruyor. Sadece süreç dondu. Türkiye'nin bu onay sürecine başlaması için Azerbaycan'ın bir tür yeşil ışık yakması lazım. Bunun için de Azeri-Ermeni ihtilafının çözümü konusunda en azından olumlu gelişmelerin yaşanması gerekli. Ama bu beklenmeyen birşey değil. Ermenistan imzasını çekip süreci bitirebilirdi ama bu olmadı."

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Başkanı Sedat Laçiner:
Laçiner, Ermenistan'ın üzerinde oluşan baskıları taşıyamadığını söyledi. Laçiner, "Karabağ meselesi, Ermenistan'ın Türkiye sınırını tanıması, soykırım konusunun konuşulmasının bile Ermenistan üzerinde ciddi baskılar oluşturduğunu" belirterek, "Bunların konuşulması ihtimali dahi Ermenistan hükümeti üzerinde çok büyük bir baskı oluşturdu. O da bu baskıya dayanamadı. Bu baskıyı Türkiye'nin üzerine yıkmaya çalıştı" dedi.

ABD Başkanı Barack Obama'nın 1915 olaylarına ilişkin konuşma yapacağı 24 Nisan'a iki gün kala böyle bir kararın alınmasının "anlamlı" olduğunu ifade eden Laçiner, Ermenistan tarafının Türkiye'nin kendilerini oyaladığı ve protokolleri meclisten geçirmediğini öne sürdüğünü belirterek, protokollerde iki tarafın bulunduğuna ve Ermenistan tarafının da bu ptokolleri halen meclisten geçirmediğine dikkati çekti. "Ermenistan kendisinin de yapmadığı şeyi karşı taraftan bekliyor" diyen Laçiner, protokollerin geçen yıl imzalandığını ve onaylanmasıyla ilgili de bir süre barındırmadığını söyleyerek, "Bu kadar uzun sürede oluşmuş bir sorunu, bir yıl bile olmadan hemen onaylanıp geçmesini beklemek gerekçi olmazdı" dedi.

Azerbaycan Sivil Toplum Kuruluşlarından Sorumlu Konsey Başkanı ve Milletvekili Azay Guliyev:
Guliyev, Ermenistan'ın bu konuda ne kadar gayri samimi olduğunu gösterdiğini söyledi.

Türkiye'nin "sınırların kapanmasına neden olan konuların ortadan kalkması, Ermenistan'ın Azerbaycan işgalinin ortadan kalkması yönünde bir tavrı şart koştuğunu" kaydeden Guliyev, "Biz şimdiye kadar böyle bir şey görmedik. Samimi olmadıklarını gördük. İki ay önce Ermenistan Anayasa Mahkemesi protokolleri onaylayarak parlamentoya gönderdi ama özel bir şartla. Bu şart da soykırım ve arazi isteğinden, iddiasından vazgeçmemekti. Tabii ki bu protokollerin de bir anlamı kalmamıştır. Ermenistan bugün bunu dondurursa bundan 3 ay önce uyguladığı politikayı resmileştirmiş olacak. Burada uluslararası teşkilatlar ve güçler devreye girerek Ermenistan'ın bu tavrına siyasi kıymet vermelidir. Ermenistan'ın bu konuda ne kadar gayri samimi olduğu bir daha ortaya çıkmıştır" dedi.

ABD Dışişleri Bakanlığı, Ermenistan'ın protokollerin onaylanması sürecini askıya aldığı yönündeki açıklamasına şaşırmadığını, barış sürecinin hala sürebileceğine inandığını bildirdi.

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü P.J. Crowley, "Her iki tarafın da süreçten çekilmemesi bize cesaret verdi. Ancak hepimizin kabul ettiği gibi, sürecin ileri gitmesini sağlayacak yeni bir ivme yaratmak için belki biraz zamana ihtiyacımız var" dedi.

Crowley, her iki tarafın da sürecin çökmemesini sağlamak için itina gösterdiğini belirterek, "Bu iyimser olmamızı sağlıyor" diye konuştu.