hamburger-icon

desktop-gifmobile-gifCanlı Yayın
hourSON DAKİKA
left-arrowright-arrow
weather
İstanbul
down-arrowup-arrow

    Türkiye'nin en büyüğü yine Tüpraş

    Türkiyenin en büyüğü yine Tüpraş
    expand

    İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" listesine göre, TÜPRAŞ, 27,4 milyar TL'lik üretimden satış rakamına göre en büyük sanayi kuruluşu oldu.

    İSO'nun gerçekleştirdiği çalışmanın 2011 yılı sonuçları, Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük tarafından düzenlenen basın toplantısıyla açıklandı.

    Üretimden satışlar rakamına göre TÜPRAŞ, 27 milyar 409 milyon 868 bin 901 TL ile sıralamada geçmiş yıllarda olduğu gibi ilk sırada yer alırken, ilk 5'te TÜPRAŞ'ı 8 milyar 533 milyon 757 bin 811 lira ile Ford Otomotiv, 7 milyar 357 milyon 961 bin 625 lira ile Oyak-Renault, 7 milyar 27 milyon 130 bin 941 lira ile Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ), 6 milyar 366 milyon 477 bin 476 lira ile TOFAŞ takip etti.

    Sıralamada ilk 10'da yer alan diğer şirketler ile sırasıyla 6 milyar 231 milyon 566 bin 91 lira ile Arçelik, 5 milyar 274 milyon 727 bin 229 lira ile Ereğli Demir ve Çelik, 5 milyar 99 milyon 690 bin 583 lira ile İskenderun Demir Çelik, 4 milyar 882 milyon 363 bin 871 lira ile İÇDAŞ ve 4 milyar 577 milyon 117 bin 597 lira ile Aygaz yer aldı.

    En büyük 100 şirket arasında 8 kamu kuruluşu yer alırken, bunlar EÜAŞ, Türkiye KÖmür İşletmeleri Kurumu, Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğü, Soma Elektrik Üretim ve Ticaret AŞ olarak sıralandı.

    En fazla kar eden kuruluşlar

    Araştırmaya göre, 2011 yılında en fazla kar eden sanayi kuruluşu 1 milyar 792 milyon 792 bin 942 lira ile TPAO oldu. TPOA 2010 yılında ikinci sırada yer almıştı.

    En fazla kar eden kuruluşlar arasında 1 milyar 309 milyon 891 bin 386 lira ile Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) ikinci sırada yer alırken, vergi öncesi dönem karında ilk iki sırayı açık ara ile kamu kuruluşları aldı. Üçüncü sırada 1 milyar 259 milyon 93 bin 425 lira ile TÜPRAŞ bulunurken, dördüncü sırada Eti Maden İşletmeleri, beşinci sırada Ereğli Demir ve Çelik, altıncı sırada Ford Otomotiv, yedinci sırada Ülker Bisküvi, (sekizinci sırada şirket ismi belirtilmedi), dokuzuncu sırada Philsa Philip Morris ve onuncu sırada ise Tüprag Metal yer aldı.

    En fazla kar eden ilk 10 kuruluş arasında 3 kamu kuruluşu bulunurken bu sayı 2010'a göre bir adet azaldı.

    2011 yılı itibariyle en fazla kar eden ilk on sanayi kuruluşu aşağıdaki gibi:

    2011 2010 Kuruluş Dönem Karı (V.Ö) (TL)
    1 2 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı 1.792.792.942
    2 1 EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. 1.309.891.386
    3 3 TÜPRAŞ-Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. 1.259.093.425
    4 6 Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 841.485.455
    5 12 Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 837.133.941
    6 4 Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. 800.907.738
    7 18 Ülker Bisküvi Sanayi A.Ş. 673.879.139
    8 - - -
    9 5 PHILSA Philip Morris 627.076.540
    10 11 Tüprag Metal Madencilik 548.035.628

    İhracatın şampiyonu TÜPRAŞ

    Son yıllarda olduğu gibi 2011 yılında da İSO 500 kapsamında en fazla ihracat yapan ilk on kuruluşun tamamı özel sektör kuruluşları oldu.

    İhracatta 2010 yılında ikinci olan TÜRPAŞ, 2011 yılında 4 milyar 245 milyon 426 bin dolar ile ilk sıraya yükseldi.

    İkinci sırada ise 2010 yılında üçüncü sırada olan Ford Otomotiv, 3 milyar 472 milyon 580 bin dolar ile 2011 yılında bir sıra yükseldi. Bu şirketi 2010 yılının ihracat şampiyonu olan Oyak-Renault 3 milyar 213 milyon 577 bin dolar ile takip etti.

    Dördüncü sırada Tofaş, beşinci sırada Arçelik, altıncı sırada Vestel Elektronik, yedinci sırada Toyota Otomotiv, sekizinci sırada OMV Petrol Ofisi, dokuzuncu sırada İçdaş ve onuncu sırada Petkim yer aldı.

    2011 yılında, 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 17,8 oranında arttı. Aynı yılda Türkiye ihracatındaki artış oranı ise yüzde 18,5 olmuştu.

    2011 yılında İSO 500'ün ihracatında ilk sırada, yüzde 25,3'lük payla taşıt araçları sanayi yer alırken, ihracatta lider durumda olan taşıt araçları sanayi ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 14,7 oranında artış sağladı.

    İhracatta ikinci sırada yüzde 19,8'lik pay ile ana metal sanayi yer aldı. Bu sektör 2010 yılında yüzde 17,7'lik payla dördüncü sırada iken, 2011 yılındaki ihracat artışı yüzde 31,7 olarak gerçekleşti.

    2011 yılında üçüncü sırada ise yüzde 17,8 pay ile kimya, petrol ürünleri, lastik ve plastik sanayi yer aldı. Bu sektörün ihracat artış oranı yüzde 16,2 oldu.

    2011 yılı itibariyle en fazla ihracat yapan ilk on sanayi kuruluşu şöyle sıralandı:

    2011 2010 Kuruluş İhracat Tutarı (Bin USD)
    1 2 TÜPRAŞ-Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. 4.245.426
    2 3 Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. 3.472.580
    3 1 Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş. 3.213.577
    4 4 TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. 2.410.866
    5 5 Arçelik A.Ş. 1.870.482
    6 7 Vestel Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 1.556.164
    7 6 Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş. 1.446.598
    8 9 OMV Petrol Ofisi A.Ş. 1.401.944
    9 8 İçdaş Çelik 1.289.277
    10 17 PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. 834.223

    Kaynak yapısında bozulma

    İSO 500'ün üretici fiyatlarla yarattığı brüt katma değerin Türkiye GSYH içindeki payı, 2011 yılında ise 0,3 puan azalarak yüzde 9'a geriledi.

    2001 yılında yüzde 8 olan bu oran 2002'de yüzde 10,8'e yükselerek en yüksek değerine ulaşmış, 2009'da yüzde 8,6'ya düşerken, 2010'da nispi bir artış göstererek yüzde 9,3'e yükselmişti.

    2011 yılında İSO 500 kapsamındaki özel kuruluş sayısı 487, kamu kuruluşu sayısı 13 olurken, kamu kuruluşlarının sayısında azalma görüldü ve kamunun İSO 500'ün ekonomik büyüklükleri içindeki payı küçüldü. Kamu kuruluşlarının İSO 500 üretimden satışları içindeki payı 1982'de yüzde 49 iken, bu oran 2011'de yüzde 5,9'a geriledi.

    Geçtiğimiz yıl İSO 500'deki sanayi kuruluşlarında toplam üretimden satışlar cari fiyatlarla yüzde 27, sabit fiyatlarla ise yüzde 13,1 oranında arttı. Bu artışların, 2010 yılındaki yüzde 21,8 ve yüzde 14,7'lik artışlara kıyasla elde edilmesi dikkati çeken bir unsur olarak göze çarpıyor.

    Özel kuruluşlarda ise 2011'de üretimden satışlar cari fiyatlarla yüzde 29,4, sabit fiyatlarla yüzde 15,2 oranında artış gösterdi.

    Kaynak yapısına bakıldığında 2011'de sanayi sektöründeki olumlu gelişmeye rağmen, kur ve kredi faizlerinde yaşanan artışlar nedeniyle İSO 500 kapsamındaki özel kuruluşlarda kaynak yapısında nispi bir bozulma görüldü.

    İSO 500 özellerde 2010 yılında yüzde 54,4 olan toplam borç oranı 2011'de son 7 yılın en yüksek düzeyi olan yüzde 58,5'e yükselirken, özkaynak payı ise yüzde 45,6'dan 41,5'e geriledi. Kamuda ise 2010'da yüzde 32,9 olan toplam borç oranı 2011'de yüzde 21,4'e geriledi, özkaynak payı yüzde 67,1'den 78,6'ya yükseldi.

    Kaynak yapısındaki bozulma, toplam borçlar/özkaynak oranlarında da görüldü. İSO 500'deki özel kuruluşlarda bu oran 2008'de yüzde 119,3 ile tepe yaparken, 2009'da yüzde 103,8'e geriledi, 2010'da yüzde 119,2'ye, 2011'de ise yüzde 140,7'ye yükseldi.

    Bu oranın bu kadar hızlı yükselmesinin, kaynak yapısındaki hızlı bozulmayı ortaya koyduğuna dikkat çekilirken, borç/özkaynak makasının açılması kur ve faizlerin artması durumunda özellikle karlılığı olumsuz etkilediği belirtildi.

    Kar eden azaldı, zarar eden arttı

    2011 yılında İSO 500'de kar eden kuruluş sayısı 380, zarar eden kuruluş sayısı ise 120 iken, 2010'da ise İSO 500 kapsamında kar eden kuruluş sayısı 434, zarar eden kuruluş sayısı 66 düzeyindeydi.

    Geçtiğimiz yıl kar eden kuruluş sayısı 2010'a göre 54 kuruluş, kriz öncesine, 2007 yılına göre 70 kuruluş azaldı.

    2010'da zarar eden kuruluş sayısının 66 olduğu gözönüne alındığında, 2011'de bu sayının neredeyse ikiye katlandığı dikkati çekiyor.

    İSO genelinde 2010 yılında yüzde 7,6 olan satış karlılık oranı, 2011'de yüzde 5,6'ya geriledi. Özellerde ise bu oran 2011'de dönem kar ve zarar toplamındaki düşüşün etkisiyle yüzde 5,9'dan yüzde 4,8'a indi.

    Vergi öncesi kar ve zarar toplamı

    Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamına bakıldığında, cari fiyatlarla yüzde 5,5, sabit fiyatlarla yüzde 15,9 oranında küçülme görüldü. Özel kuruluşlarda ise vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı cari fiyatlarla yüzde 7,9 oranında artarken, sabit fiyatlarla yüzde 3,9 oranında düştü.

    Kamu kuruluşlarında dönem kar ve zarar toplamındaki olumsuzluğun "daha büyük boyutta" olduğuna dikkati çekilirken, kamu kuruluşlarında dönem kar ve zarar toplamı cari fiyatlarla yüzde 40,8, sabit fiyatlarla yüzde 47,3 oranında geriledi.

    Toplam borçlar yüzde 20,1 arttı

    2011 yılında İSO 500'de toplam borçlar yüzde 20,1 oranında artış gösterirken, özel kuruluşların borçları yüzde 26,6 arttı, kamu kuruluşlarında ise yüzde 38,3 düştü.

    Özel kuruluşlarda borç artışının daha yüksek olması, kurlardaki yukarı doğru hareket nedeniyle dış borcu olan kuruluşların TL karşılığı borçlarının artmasından kaynaklandığı belirtildi.

    2011 yılında İSO 500 genelinde özkaynak toplamı yüzde 7,9, özel kuruluşlarda yüzde 7,2 ve kamu kuruluşlarında yüzde 10,4 oranlarında artış gösterirken, aktif toplamı İSO 500'de yüzde 14,1, özel kuruluşlarda yüzde 17,8 oranlarında arttı, kamu kuruluşlarında ise bu oran yüzde 5,8 azaldı.

    Net katma değer yüzde 9,4 artış gösterdi

    Net katma değer ise İSO 500 genelinde cari fiyatlarla yüzde 9,4'lük artış gösterdi, sabit fiyatlarla ise yüzde 1,8 oranında geriledi. Özel kuruluşlardaki artış ise cari fiyatlarla yüzde 19,1 sabit fiyatlarla yüzde 6,9 oranlarında gerçekleşti.

    Brüt katma değerlere bakıldığında da temel fiyatlarla brüt katma değer İSO 500 genelinde cari fiyatlarla yüzde 10,1 artarken, sabit fiyatlarla yüzde 1,2 oranında geriledi.

    Özel kuruluşlardaki artış ise cari fiyatlarla yüzde 17,8, sabit fiyatlarla yüzde 5,7 oranlarında gerçekleşti.

    Üretici fiyatlarıyla brüt katma değer ise İSO 500 genelinde cari fiyatlarla yüzde 13,4, sabit fiyatlarla yüzde 1,8 oranında büyüdü. Özel kuruluşlarda da artış cari fiyatlarla yüzde 18,4, sabit fiyatlarla yüzde 6,3 oldu. Kamuda ise yüzde 26,3 ve yüzde 33,9'luk düşüşler görüldü.

    Çalışan sayısı yüzde 4,3 arttı

    2011 yılında İSO 500 genelinde çalışan sayısı bir önceki yıla göre yüzde 4,3 oranında arttı. Bu oran özel kuruluşlarda yüzde 5,1 oranında artarken, buna karşılık kamu kuruluşlarında yüzde 1,3 azalış gözlendi.

    Çalışan yoğunluğunun 2003'ten itibaren azalış trendi içinde olduğu dikkati çekerken, özel kuruluşlarda 2011 yılında bu yoğunluk 1,3 ile en düşük seviyesine geriledi.

    Geçmiş yıllarda olduğu gibi 2011 yılında ilk 50 kuruluşun İSO 500 içindeki ağırlığı istihdam hariç, diğer tüm göstergelerde oldukça yüksek düzeylerde gerçekleşti.

    2011 yılında ilk 50 kuruluş üretimden satışlardan yüzde 49 oranında pay alırken, bu oran üretici fiyatlarıyla brüt katma değerde yüzde 50,8, dönem kar ve zarar toplamında yüzde 51,3, ihracatta yüzde 52,2, çalışan sayısında yüzde 29,5 oldu. Geçen yıl 2010'a göre ihracat hariç diğer göstergelerde ilk 50 kuruluşun payı azaldı.

    140 yabancı sermaye paylı kuruluş

    İSO 500'de 2007 yılında 143 olan yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 2008'de 148'e, 2009'da 153'e yükselirken, 2010'da 148'e, 2011 yılında ise biraz daha azalarak 140'a geriledi.

    2011'de 140 yabancı sermaye paylı kuruluşun İSO 500 üretimden satışları içindeki payı yüzde 31,1 iken, bu oran üretici fiyatlarıyla brüt katma değerde yüzde 35,4, dönem kar ve zarar toplamında yüzde 32,8, ihracatta yüzde 45,4 ve çalışanlar sayısında yüzde 31,1 oldu.
    Sıradaki Haberadv-arrow
    Sıradaki Haberadv-arrow
    Sıradaki Haberadv-arrow
    Sıradaki Haberadv-arrow
    o-clock

    SON DAKİKA

    EN ÇOK OKUNANLAR