Canlı Yayın
Emine Munyar
Senaryo buydu. Ama hesaplar şaştı!
Şubat ayı başından itibaren sanayi ve ticarethanelerden sonra konutlara da ulaşması beklenen o rekabet ortamı başka bahara kaldı. Limit indi inmesine ama, halka inemedi...
Enerji otoritesi beklenen adımı beklenen ölçüde atmadı.
Hatırlayalım;
2003 yılında yayınlanan "Serbest Tüketici Yönetmeliği" kapsamında bir geçiş takvimi ilan edilmişti...
O takvime göre, elektrik dağıtımındaki özelleştirmelerin ardından, uygulamanın ilk yıllarında serbest tüketici limiti yılda
9.000.000 kilovatsaat olarak belirlenmişti. İlk indirim 2009 yılında oldu, limit 480.000 kilovatsaate çekildi. Sonrasında her yıl kademe kademe indirildi; 2010 yılı için 100.000 kwh (ticarethane tarifesine göre aylık fatura bedeli: 2,600 TL) oldu. 2011 yılında 30.000, 2012 yılında 25.000 ve 2013 yılında 5.000 kilovatsaat limit uygulandı. Geçen yıl uygulanan alt sınırın parasal karşılığı, aylık 150 lira fatura bedeliydi. Ve mevcut takvime göre, bu yıl şubat'tan itibaren bu limitin aylım 75 liraya inmesi, 2015 şubatından itibaren de sınır tümden kaldırılarak tüm abonelerin "serbest tüketici" kapsamına alınması programlanmıştı.
Bu rekabete hazırlanan 30 civarındaki perakende elektrik şirketinin gözü kulağı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan (EPDK) gelecek haberdeydi. Ancak, EPDK'dan sürpriz bir karar çıktı. Kurum, bu yıl uygulanacak "serbest tüketici limiti"ni 4.500 kwh/yıl olarak ilan etti. Yani, daha önce 5000 kilovatsaat olan limit sadece 500 puan düşürüldü. Aylık elektrik faturası olarak bakıldığında, limit 150 liradan 133 liraya inmiş oldu. Oysa, bu alanda rekabete hazırlanan piyasa oyuncuları, EPDK'nın serbest tüketici limitini 2.500 kilovatsaate düşürmesini (fatura alt sınırının 75 liraya inmesini) bekliyordu.
Kurum "serbest tüketici" kapsamına giren tüketici sayısını hayli sınırlı tuttu. 2013 sonu itibarıyla 33 milyon abonenin yaklaşık 570 bini serbest tüketiciyken, yaklaşık 500 bin abone daha bu gruba eklendi. Yıllardır sanayi kuruluşları ve ticarethanelerin yararlandığı bu uygulamaya dahil olan o yarım milyon abone ise esnaf, AVM'ler, kalabalık siteler ve bazı kamu kurumları... Limit 75 liraya inseydi, Türkiye'deki tüm elektrik abonelerinin yarısı bu kapsama girecekti.
Peki, plan ortadayken neden bu süreçte frene basıldı? Rivayet muhtelif...
Sektör temsilcilerine bakılırsa, teknik altyapı yeterince hazır değildi. Bu mekanizmanın işleyişinde kilit adres olarak gösterilen ve serbest müşteri faturalarının takibinin yapıldığı "Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi"nin teknik ve yazılım altyapısı yetersizdi. Bazılarına göre de, tek tek sayaç okumanın zorluklarına, serbest tüketiciler için her ayın başında sisteme veri akışı gerektiğine dikkat çeken bazı dağıtım şirketlerinin çekinceleri etkili oldu. Ve, kamu kurumlarında sayaçların uzaktan okunmasındaki altyapı yetersizliği de geçiş dönemi ihtiyacı yarattı.
Bu kararla, 2015 yılında sınır tümden kalkarak tüm abonelerin serbest tüketici kapsamına alınması hedefi de muhtemelen 2016'ya kaldı.
Son bir örnekle noktalayalım;
Tekirdağ Hayrabolulu emekli öğretmen Abdullah Damar...
Geçtiğimiz Eylül'de kızını evlendirdi. O düğün telaşı sırasında, yazlığının Ağustos ayı elektrik faturası gelmiş, site yönetiminde kalmıştı. 2 hafta sonra yazlığına döndüğünde elektrik kesilmiş ve buzdolabı kabusu karşılamıştı aileyi... Aç-kapa parası ödemek de cabası. Yıllarca borcunu düzenli ödeyip, ufak bir aksamada bu manzara ile karşılaşınca içine sindiremedi. İlçedeki Tüketici Hakem Heyetine başvurdu. Ancak "Bu bizim konumuz değil, dava aç" yanıtını aldı. Tabii dava açmanın da ayrı bir maliyeti vardı. Çektiği sıkıntıyla kaldı.
Damar ailesi serbest tüketici kapsamında olsaydı, böyle bir muamele karşısında hemen perakende elektrik şirketini değiştirip, rakip firmadan hizmet alma fırsatını kullanabilecekti. Zaten rekabet kuralları, o firmayı da müşteri karşısında farklı bir üslup ve taktik izlemeye yöneltecekti.
Rekabet, elektrik abonesi için fiyatta hizmette avantaj demek,
Yüzde 10 indirim ya da bir-iki yıl sabit fiyat garantisi demek,
Daha kaliteli hizmet almak, en ufak bir gecikmede "elektriğim kesilirse" endişesinden kurtulmak demek.
Bu durumda, emekli Abdullah öğretmenler, ev hanımı Ayşe hanımlar "müşteri kraldır velinimettir" mantığıyla işleyen o rekabet sisteminden yararlanabilmek için bir süre daha bekleyecek...
Senaryo buydu. Ama hesaplar şaştı!
Şubat ayı başından itibaren sanayi ve ticarethanelerden sonra konutlara da ulaşması beklenen o rekabet ortamı başka bahara kaldı. Limit indi inmesine ama, halka inemedi...
Enerji otoritesi beklenen adımı beklenen ölçüde atmadı.
Hatırlayalım;
2003 yılında yayınlanan "Serbest Tüketici Yönetmeliği" kapsamında bir geçiş takvimi ilan edilmişti...
O takvime göre, elektrik dağıtımındaki özelleştirmelerin ardından, uygulamanın ilk yıllarında serbest tüketici limiti yılda
9.000.000 kilovatsaat olarak belirlenmişti. İlk indirim 2009 yılında oldu, limit 480.000 kilovatsaate çekildi. Sonrasında her yıl kademe kademe indirildi; 2010 yılı için 100.000 kwh (ticarethane tarifesine göre aylık fatura bedeli: 2,600 TL) oldu. 2011 yılında 30.000, 2012 yılında 25.000 ve 2013 yılında 5.000 kilovatsaat limit uygulandı. Geçen yıl uygulanan alt sınırın parasal karşılığı, aylık 150 lira fatura bedeliydi. Ve mevcut takvime göre, bu yıl şubat'tan itibaren bu limitin aylım 75 liraya inmesi, 2015 şubatından itibaren de sınır tümden kaldırılarak tüm abonelerin "serbest tüketici" kapsamına alınması programlanmıştı.
Bu rekabete hazırlanan 30 civarındaki perakende elektrik şirketinin gözü kulağı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan (EPDK) gelecek haberdeydi. Ancak, EPDK'dan sürpriz bir karar çıktı. Kurum, bu yıl uygulanacak "serbest tüketici limiti"ni 4.500 kwh/yıl olarak ilan etti. Yani, daha önce 5000 kilovatsaat olan limit sadece 500 puan düşürüldü. Aylık elektrik faturası olarak bakıldığında, limit 150 liradan 133 liraya inmiş oldu. Oysa, bu alanda rekabete hazırlanan piyasa oyuncuları, EPDK'nın serbest tüketici limitini 2.500 kilovatsaate düşürmesini (fatura alt sınırının 75 liraya inmesini) bekliyordu.
Kurum "serbest tüketici" kapsamına giren tüketici sayısını hayli sınırlı tuttu. 2013 sonu itibarıyla 33 milyon abonenin yaklaşık 570 bini serbest tüketiciyken, yaklaşık 500 bin abone daha bu gruba eklendi. Yıllardır sanayi kuruluşları ve ticarethanelerin yararlandığı bu uygulamaya dahil olan o yarım milyon abone ise esnaf, AVM'ler, kalabalık siteler ve bazı kamu kurumları... Limit 75 liraya inseydi, Türkiye'deki tüm elektrik abonelerinin yarısı bu kapsama girecekti.
Peki, plan ortadayken neden bu süreçte frene basıldı? Rivayet muhtelif...
Sektör temsilcilerine bakılırsa, teknik altyapı yeterince hazır değildi. Bu mekanizmanın işleyişinde kilit adres olarak gösterilen ve serbest müşteri faturalarının takibinin yapıldığı "Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi"nin teknik ve yazılım altyapısı yetersizdi. Bazılarına göre de, tek tek sayaç okumanın zorluklarına, serbest tüketiciler için her ayın başında sisteme veri akışı gerektiğine dikkat çeken bazı dağıtım şirketlerinin çekinceleri etkili oldu. Ve, kamu kurumlarında sayaçların uzaktan okunmasındaki altyapı yetersizliği de geçiş dönemi ihtiyacı yarattı.
Bu kararla, 2015 yılında sınır tümden kalkarak tüm abonelerin serbest tüketici kapsamına alınması hedefi de muhtemelen 2016'ya kaldı.
Son bir örnekle noktalayalım;
Tekirdağ Hayrabolulu emekli öğretmen Abdullah Damar...
Geçtiğimiz Eylül'de kızını evlendirdi. O düğün telaşı sırasında, yazlığının Ağustos ayı elektrik faturası gelmiş, site yönetiminde kalmıştı. 2 hafta sonra yazlığına döndüğünde elektrik kesilmiş ve buzdolabı kabusu karşılamıştı aileyi... Aç-kapa parası ödemek de cabası. Yıllarca borcunu düzenli ödeyip, ufak bir aksamada bu manzara ile karşılaşınca içine sindiremedi. İlçedeki Tüketici Hakem Heyetine başvurdu. Ancak "Bu bizim konumuz değil, dava aç" yanıtını aldı. Tabii dava açmanın da ayrı bir maliyeti vardı. Çektiği sıkıntıyla kaldı.
Damar ailesi serbest tüketici kapsamında olsaydı, böyle bir muamele karşısında hemen perakende elektrik şirketini değiştirip, rakip firmadan hizmet alma fırsatını kullanabilecekti. Zaten rekabet kuralları, o firmayı da müşteri karşısında farklı bir üslup ve taktik izlemeye yöneltecekti.
Rekabet, elektrik abonesi için fiyatta hizmette avantaj demek,
Yüzde 10 indirim ya da bir-iki yıl sabit fiyat garantisi demek,
Daha kaliteli hizmet almak, en ufak bir gecikmede "elektriğim kesilirse" endişesinden kurtulmak demek.
Bu durumda, emekli Abdullah öğretmenler, ev hanımı Ayşe hanımlar "müşteri kraldır velinimettir" mantığıyla işleyen o rekabet sisteminden yararlanabilmek için bir süre daha bekleyecek...
SON DAKİKA
