Cezaevi: Ücretli kötü muamele

Kötü koşullar ve kötü muamele ile gündemdeki cezaevlerinde, mahkumlardan üstüne bir de yiyecek ve elektrik parası tahsil ediliyor. Son olarak ısıtma sisteminin çalışmadığı Tekirdağ F Tipi Cezaevi'nde bir mahkumun donarak parmaklarını kaybetme tehlikesi atlatması üzerine CHP'li Melda Onur konuyu gündeme taşıdı.

"Her mahkum cezaevinde bulunduğu müddetçe yiyecek bedelini ödemeye mecburdur". Adalet Bakanlığı'nın yasasında yer alan bu madde ceza ve tutukevlerindeki mahkumlar için geçerli. Cezaevlerinin ısıtılmayan koğuşlarında tutulan ve kötü yiyecekler verilen mahkumlar, bir de üstüne para ödüyor. Konu, CHP milletvekili Melda Onur'un gündeme getirmesiyle yeniden tartışmaya açıldı.

Kanun maddesi eski belki ama, gündeme gelmesi yeni. Cezaevinde yakını olmayanların da pek bilmediği bir durum. Cezaevlerinde yatanlar yiyecek ve elektrik masraflarının bedelini devlete ödemekle yükümlüydü yıllardır. Değişen uygulama, bunun neredeyse maaş gibi altı ayda bir bordro yapılarak mahkum ya da tutukludan kesilmesi.

Konuyu kamuoyu gündemine taşıyan ise CHP İstanbul Milletvekili Melda Onur'un verdiği röportajdaki sözleri oldu: "Cezaevinde kalan her tutuklu ve hükümlüden günde 4 lira zorunlu yemek parası alınıyor. Cezaevi müdürleri, 'Günlük 4 TL'ye 3 öğün yemek nasıl daha kaliteli çıkar?' diye şikâyet ediyor. Bırakın hükümlüyü, birini tutukluyorsunuz, daha suçu belli değil. Bir de tutuklu kaldığı müddetçe yemek parasını kendisine ödetiyorsunuz."

"Cezaevleri ile Mahkeme Binaları inşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkumlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanun"un ikinci maddesi, sadece mahkumlar öder diyor ama, yiyecek elektrik ve ısınma parası tutuklulardan bile tahsil ediliyor. Hatta ödemezlerse evlerine kaymakamlık vasıtası ile haciz bile gelebiliyor. Onur, tepkisini şu sözlerle dile getirdi:

"Devlet tutuklu ve hükümlülere, elektrik giderlerini de ödetiyor. Cezaevi yöneticilerinden, 'Elektriği devlet ödese, herkes içeri ısıtıcı sokuyor' diye bunu savunanlar var. İnsanlar üşüdükleri için alıyor demek ki ısıtıcıları. Tekirdağ Cezaevi'ne arıza nedeniyle 3 ay doğalgaz verilememiş. Örneğin, aşırı soğuk yüzünden Tekirdağ'da kalan tutuklu İlyas Argun ellerini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya. Yasa maddesi sadece 'mahkumlar öder' dese de, tutukluluk süreleri, 2 yılı aşan isimlerden örneğin Mustafa Balbay, 3 yıldır bu meblağı ödüyor. 1939'da kaleme alınan yasa, altı ay içinde dava sürecinin sonuçlanacağı ön kabülü ile yazılmış. Oysa özel yetkili savcılıkların yürüttüğü soruşturmalar en az 258 gün sürüyor ve doğal olarak tutukluluk süreleri de bir yılı aşıyor. Bu nedenle de tutuklular bile bu bedelleri ödemek zorunda kalıyor."