Çalışana kötü haber! İşverene tazminat ödeyebilirsiniz...

Engin Erden | CNNTurk.com Muhabiri engin.erden@cnnturk.com.tr

Türkiye’de iş sözleşmesi ile çalışan işçiler, İş Kanunu veya Türk Borçlar Kanunu kapsamında değerlendirilir. İş Kanunu'na tabi olan işçiler, kıdem tazminatı ve uzun ihbar süreleri gibi daha avantajlı haklara sahipken, Borçlar Kanunu’na tabi işçiler daha sınırlı haklarla çalışır.

TÜRK BORÇLAR KANUNU’NA TABİ İŞÇİLER KİMLERDİR?

Bazı özel sektörlerde çalışan işçiler, İş Kanunu yerine Türk Borçlar Kanunu'na tabi olur. Bu istisnai durumlar şunlardır:

✅ Ev Hizmetleri

✅ Deniz ve Hava Taşıma İşleri

✅ Elli ve Daha Az İşçi Çalıştırılan Tarım ve Orman İşleri

✅ Sporcular

✅ Aile Ekonomisi Kapsamında Tarımsal İşler

✅ Çıraklar

✅ Aile Üyeleri Arasında Yapılan İşler

✅ Rehabilite Edilen İşçiler

✅ Üç ve Daha Az Kişi Çalıştırılan Esnaf İşyerleri

 
Özel sektörlerin dışında, basın ve denizcilik sektöründe çalışanlar için ise Basın İş Kanunu ve Deniz İş Kanunu gibi özel düzenlemeler uygulanır.
 
İŞVEREN VE İŞÇİ AÇISINDAN ÖNEMLİ DETAYLAR

🔹 Borçlar Kanunu’na tabi çalışan işçiler kıdem tazminatı alamaz. Ancak, haksız fesih veya kötü niyetli işten çıkarma durumunda tazminat alma hakları vardır.
 
🔹 İhbar süresi Borçlar Kanunu kapsamında daha kısadır. Yani, işveren veya işçi işten ayrılmak istediğinde, İş Kanunu’ndaki kadar uzun süre beklemek zorunda değildir.
 
🔹 Yıllık izin süresi daha azdır. Borçlar Kanunu’nda işçiler yılda yalnızca 2 hafta ücretli izin hakkına sahiptir. 18 yaş altı ve 50 yaş üstü işçiler için bu süre 3 haftadır.
 
🔹 Esnaf işyerlerinde çalışan kişi sayısına göre farklılık vardır. Eğer işyerinde 3 kişi veya daha az çalışan varsa Borçlar Kanunu uygulanır. 4 kişi ve üzeri çalışan varsa, İş Kanunu devreye girer.
 
🔹 İşçi işe başlamadan vazgeçerse veya aniden işi bırakırsa, işveren tazminat isteyebilir. İşçinin ücretinin %25’ine kadar tazminat ödenmesi gerekebilir.

SONUÇ

Türk Borçlar Kanunu’na tabi çalışan işçiler, İş Kanunu kapsamındaki işçilere kıyasla daha az sosyal hak ve tazminat avantajına sahiptir. Kıdem tazminatı olmaması, daha kısa ihbar süreleri ve düşük yıllık izin hakları gibi farklar, işveren ve çalışanlar açısından dikkat edilmesi gereken önemli konulardır.
 
Eğer ev hizmetleri, tarım, spor, çıraklık veya esnaflık gibi alanlarda çalışıyorsanız, haklarınızı bilerek hareket etmeniz ve iş sözleşmenizi dikkatlice değerlendirmeniz önemlidir.
 
🔹 İşverenler için: Borçlar Kanunu'na tabi işçilerin hak ve yükümlülüklerini iyi bilerek iş sözleşmesi hazırlamalıdır.

🔹 İşçiler için: Çalışma şartlarınızı ve hangi kanun kapsamında çalıştığınızı öğrenerek haklarınızı koruyabilirsiniz.