Baş dönmesi (Vertigo) neden olur? Baş dönmesinde tedavi yöntemleri

Vertigo kısaca baş dönmesi olarak tanımlanır. Esasen bir hastalık değil bir belirtidir. Yani birçok farklı hastalık tarafından ortaya çıkarılabilecek bir durumdur. Peki baş dönmesi (Vertigo) nedir, neden olur? Baş dönmesinin tedavi yöntemleri nelerdir? Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Mustafa Kavuğudurmaz baş dönmesi hakkında tüm merak edilenleri cevapladı.

Haberin Devamı

Baş ağrısı bir belirtidir. Migren, sinüzit, hipertansiyon, beyin tümörleri gibi birçok farklı hastalık baş ağrısına sebep olabilir. Aynı baş ağrısında olduğu gibi baş dönmesine sebep olan birçok farklı hastalık mevcuttur. Benign pozisyonel vertigo, meniere hastalığı veya santral sebepler gibi birçok farklı hastalık kendini vertigo ile belli edebilir.

Vertigoyu en genel tabiriyle "denge ile ilgili rahatsızlık hissi" şeklinde tanımlayabiliriz. Dengenin sağlanabilmesi için sinir sistemine 3 farklı kaynaktan doğru bilgilerin iletilip sinir sisteminde doğru şekilde entegre edilmesi gerekmektedir. Bu kaynakları ilgilendiren bütün hastalıklar dengenin bozulmasına sebep olabilir.

Bunlar;

• İç kulaklarda bulunan denge organları (vestibuler sistem)
• Gözler ve beynin görme ile ilgili bölgesi (görsel sistem)
• İskelet kaslarımızda bulunan gerim reseptörleri (somatosensöriyel sistem)

Vertigo da hasta tarafından gerçekte var olmayan bir hareketin bir yanılsama (halüsinasyon) olarak varmış gibi algılanması söz konusudur. Bu hareket genellikle "dairesel bir dönme hareketi " (rotatuar vertigo) şeklinde algılanmaktadır. Bunu çoğunlukla hastalar "yer ayağımın altından kayıyor" veya "etraf dönüyor" şeklinde tarif ederler. Vertigo genellikle ani gelişir ve hastayı korku ve dehşet içinde bırakır.

Haberin Devamı

Vertigo ile karışan başka bir durum ise ingilizce "dizzyness" kelimesinden köken alan "dengesizlik hissi" dir. Dizziness de bir hareket yanılsaması yoktur. Hastalar yürürken veya ayakta iken bir tarafa doğru düşme eğiliminden bahsederler.

Vetigo nedenleri klinik olarak kabaca ikiye ayrılır.

Santral vertigo: Merkezi sinir sistemini (beyin, beyinsapı ve omurilik) ilgilendiren hastalıklar tarafından tetiklenen vertigo atakları santral vertigo olarak incelenir.

Örnek olarak;

• Multiple skleroz,
• İnme, felç beyin kanaması veya damar tıkanıklıkları,
• Beyin tümörleri,
• Anevrizma
• Nörodejeneratif bozukluklar
• Migren
• Ailesel ataksi sendromları
• Epilepsi

Bu hastalıklar tanı koyulup tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Periferik vertigo: İç kulaklarda bulunan denge organları ve bu organlarda oluşturulan uyarıları beyine ileten denge sinirini (8. Kafa siniri/ Vestibuler sinir) ilgilendiren bozukluklar tarafından tetiklenen vertigo atakları periferik vertigo olarak incelenir. Bu durum hastada bir hareket yanılsaması (hareket halusinasyonu) yaratır ve ciddi şekilde rahatsızlık verir. Bulantı ve kusma sıklıkla eşlik eder.

Bu hastalıklardan bazıları:

Haberin Devamı

• Benign pozsyonel vertigo
• Labirentit
• Vestibuller nörinit
• Meniere hastalığı
• Akustik nörinoma
• Taşıt tutması
• Vasküler kompres sendromu

Baş dönmesi (Vertigo) tanısı nasıl konur?

Baş dönmesinin tanısında hikayenin büyük önemi vardır. Hastalığın nasıl geliştiği, şiddeti, bulantı ve kusma varlığı, varsa işitsel ve nörolojik belirtiler, eşlik eden hastalıklar, alışkanlıklar sorgulanmalıdır.

Hastanın genel durumu yanında fizik muayene önemlidir. Kulak muayenesi ve nörolojik muayenesinin yapılması tanıda önemli yer tutar. Bunun yanında Poliklinik şartlarında hekim tarafından tanı amaçlı uygulanabilecek bir dizi denge testleri vardır. Hekim bu testleri gerçekleştirir, olası anormallikleri not eder. Örneğin halk arasında kristal oynaması şeklinde tabir edilen Benign pozisyonel vertigo da pozisyonel testler denilen bir dizi provokasyon manevrası hastaya sedye üzerinde veya özelleşmiş koltuklarla uygulanır, Sonuçlar gözlenir. Pozitif bulgular tespit edilirse düzeltici manevralar uygulanır.

Haberin Devamı

Öykü ve fizik muayeneden sonra Laboratuar tetkikleri tanıda önemlidir.

Tanıya yardımcı olarak bazı kan tahlilleri yapılabilir. Bunlar: Tam kan sayımı, kan şekeri, karaciğer ve böbrek tetkikleri, tiroid hormonları, kolesterol seviyeleri, vitamin düzeyleri bakılabilir. Öyküye göre laboratuvar tetkikleri genişletilebilir.

Kan tetkiklerine ek olarak hastanın işitsel sisteminin değerlendirilmesi için odyolojik incelemeler (işitme testleri) gerçekleştirilir.

Santral sinir sistemine yönelik görüntüleme araçları Kulak MR'ı, Beyin MR veya Beyin Tomografisi çekilebilir.

Bütün bunlara ek olarak bazı özelleşmiş laboratuvar ortamlarında ancak belirli cihazlar yardımıyla uygulanabilen denge testlerini içeren odyovestibuler değerlendirme testleri ayırıcı tanıda çok yardımcıdır. Bu testlerden bazıları:

• Videonistagmografi (VNG)
• Bilgisayarlı Dinamik Postürografi (BDP)
• Vestibuler uyarılmış miyojenik potansiyeller (VEMP)

Haberin Devamı

Baş dönmesi (Vertigo) tedavisi

Tüm bu aşamalar sonucunda bir tanıya ulaşılır. Tanı konulduktan sonra tedaviye geçilir. Vertigo tedavisi genel olarak üç ana grupta incelenir.

• Medikal tedavi (ilaç tedavisi)
• Cerrahi tedavi (ameliyat ile yapılan tedavi)
• Vestibuler rehabilitasyon (hastanın denge kaybını birtakım egzersizler sayesinde tolere edebilmesini sağlamak amaçlı yapılan rehabilitasyon tedavisi)