Türkiye'nin 1952'den bu yana üyesi olduğu Kuzey Atlantik Antlaşması örgütü yani NATO’nun etkisini yitirip yitirmediği, bugün hala tartışma konusu. Örgüte üyelik süreci tüm üyelerin oy birliğiyle desteğini gerektiriyor. Peki bir ülke ittifaktan çıkmak isterse ne yapmalı? Bir müttefikin NATO’dan atılması söz konusu mu?

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Rusya'nın Ukrayna’yı işgali ile Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü yani NATO, bir kez daha gündemde. Mevcut dünya düzeninin korunmasında kilit rol oynayan askeri ittifak, aynı zamanda büyük tartışma konusu. Rusya'nın Ukrayna’yı ikinci işgal girişiminden sonra yıllardır tarafsız olan Finlandiya ve İsveç örgüte katılma kararı aldı. Resmi başvuru ve tüm üye devletlerin meclislerinin başvuruları onaylama süreci hala sürüyor. Türkiye'nin Finlandiya ve İsveç’in üyeliğini veto edeceğini duyurmasından sonra, Ankara’nın vetoda ısrarcı olması durumunda örgütten çıkartılması çağrıları yükseldi.

Peki NATO’dan bir müttefiki çıkarmak yasal olarak mümkün mü?

Yasal olarak bir müttefikin NATO’dan çıkartılabilmesinin bir yolu yok. Ancak teknik olarak bir müttefikin kurucu antlaşmanın maddelerini ihlal ettiğine karar verilirse ittifaktan atılmasının önü açılabilir. NATO, müttefiklerle restleşmek ya da onları üyelikten çıkarmak yerine diplomasi ile sorunları çözmeyi tercih ediyor. İttifakın değerleri ve pozisyonu ile örtüşen bir hükümet gelene kadar müzakere yoluyla müttefikleri idare etme yoluna gidiyor.

Peki bir ülke ittifaktan çıkmak isterse süreç nasıl işliyor?

Bugüne kadar hiçbir üye devlet NATO’dan resmen ayrılmadı. İttifak'ın kurucu antlaşmasına göre bir üye NATO’dan çıkmak isterse öncelikle antlaşmaya ev sahipliği yapan ABD’ye yazılı bir beyanname vermeli. Daha sonra ABD bu kararı tüm müttefiklere duyurmalı. Bunu takiben ise ittifaktan ayrılmak isteyen ülke, bir yıl beklemek mecburiyetinde. Antlaşma metninde ayrıca hiçbir müttefikin antlaşma imzalandıktan sonraki ilk 20 sene ittifaktan çıkamayacağı maddesi de yer alıyor. Antlaşma 1949'da imzalandığı için bu süre 1969'da doldu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Fransa bu madde açısından iyi bir örnek. Paris, 1966'da Charles De Gaulle yönetiminde ittifakı terk etmenin eşiğine geldi. Fransa, nükleer cephaneliğini ve savunma sistemlerini diğer NATO müttefiklerininkine entegre etmeyi reddettiği için ABD ile arasında gerilim tavan yaptı. Bu noktada de Gaulle, NATO komutanlığından çekilme kararı aldı. Ancak 1969'da 20 yıllık süre dolacak olmasına rağmen resmi olarak ittifaktan çekilmeyeceğini duyurdu. Fransa, 2009'a kadar NATO komutasına yeniden katılmadı. Bu politika, Cumhurbaşkanı Nikolas Sarkozy döneminde Fransa Parlamentosu'nun da desteğiyle değiştirildi.

Öne çıkan ve Türkiye’yi de yakından ilgilendiren başka bir örnek ise Yunanistan. Atina, 1974'teki Kıbrıs Barış Harekatı'ndan sonra NATO’nun askeri kanadından çekildi. Ülke kağıt üzerinde NATO üyesi kalmasına rağmen fiilen ittifakta neredeyse hiçbir rol oynamaz hale geldi. Durum, küresel siyasetteki değişim ve Yunanistan’daki Cunta Rejimi'nin düşmesi ile değişti. Atina 1980'de Türkiye’nin de desteğiyle yeniden NATO’nun askeri kanadına dahil oldu.