Canlı Yayın
Esra Öz
“Hasta ve hasta yakını sıfatıyla hastanede bulunduğunuz zamanları bir hatırlayın” diyen Gülaslan, “O anlarda sağlık hizmetine kavuşmak birincil ihtiyaçtır. Doktoru görmek ve derdimize çare bulmasını hemen isteriz. Hastanede bulunan tüm kişiler için de aynı durum geçerlidir. Sağlık hizmeti, sağlık tesisinin özelikleri gereği yavaşlayabilir, tıbbi malzeme eksik olabilir, yatak olmayabilir, acil durumda başka vakalar olabilir ya da doktora ulaşmak zor olabilir. Bu listeyi sayfalarca uzatabiliriz. Tüm bu durumlarda birincil ihtiyaca kavuşmak zaman alabilir” dedi.
Maalesef bu tarz durumlarda iletişim kazalarının, kavgaların oluşmasına sebep olabildiğini söyleyen Sağlık Hukuku Avukatı Pınar Aksoy Gülaslan, sağlıkta şiddet konusunda sorularımı yanıtladı.
Sağlıkta şiddet nedir?
Sağlık hizmetinin sunumunda doktora ve yardımcı sağlık personeline karşı uygulanan fiziksel ve psikolojik şiddet maalesef çok ciddi bir sorun haline gelmiştir. Haftada iki ya da üç kez gazetelerin üçüncü sayfalarında bu haberlerle karşılaşıyoruz. Bunu sadece doktora karşı şiddet olarak ifade etmek istemiyorum. Doktorun yanında çalışan ve maalesef medyada yer almayan çoğu olayda yardımcı sağlık personeli ve diğer çalışanlar da yoğunlukla şiddete maruz kalabiliyor. Sağlık personeli en çok acil servisler, cerrahi alanlar, ameliyathane, yoğun bakım ve psikiyatri birimlerinde şiddet ile karşı karşıya kalıyor. Birinci sırada ise acil servisler yer alıyor.
Doktora saldırıya taksitli ceza
Sağlıkta şiddeti önlemek için hukuki olarak neler yapılmalıdır?
İletişim sorunları hakaret, tehdit, yaralama ve öldürme suç tiplerine sebep olabiliyor. Bunların içinde ise hakaret en çok maruz kalınan suç tipidir. Sağlık hizmeti nedeniyle şiddete, tehdide, hakarete maruz kalan sağlık görevlisi Cumhuriyet Başsavcılığı ve adli kolluğa yani polis ya da jandarmaya müşteki-şikayetçi sıfatıyla suç duyurusunda bulunabilir. Adli makamlarca ifadesine başvurulur. Sanık hakkında dava açılması halinde duruşma günü tarafına bildirilir. Buna icabet ederek ilk duruşmaya gitmesi önemlidir. Açılan davaya bir dilekçe vererek müdahil-müşteki olarak katılabilir. Bize yansıyan çoğu vakada sağlık personelinin şikayetçi olduğu sonrasında ise bu şikayetlerinin sonuçlarını takip etmediği, davalara katılmadığı görülüyor.
Kamu görevlisi sağlık görevlileri bakımından ise, ayrıca bazı düzenlemeler mevcut. Bakanlık ve bağlı kuruluşlarında; sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevlerden dolayı personele karşı işlenen suçlar sebebiyle ceza hukuku kapsamında yürütülmekte olan işlemler ve davalarda personelin talebi üzerine Bakanlık ve bağlı kuruluşlarınca hukukî yardım yapılır. Bakanlık avukatlarınca hukuki yardım yapılması mümkündür.
Sağlık Bakanlığı Çalışan Güvenliği Genelgesi, uyarınca sağlık çalışanlarına yönelik şiddet olaylarını takip etmek üzere “Bakanlık Beyaz Kod Birimi” kuruldu. Bu birim 24 saat hizmet veriyor. Mağdurlar “113” numaralı telefon ve “www.beyazkod.saglik.gov.tr” internet sayfası aracılığı ile Beyaz Kod Birimine bildirim yapabilecek. Bu kapsamda hastanelerde gerekli güvenlik önemlerinin alınması gerekliliği de ayrıca düzenlenmiştir.
Görüldüğü üzere mevzuat kapsamında önleyici tedbirlerin alınması gerekliliği vurgu yapılmış, sağlık çalışanına hukuki yardım öngörülmüş ve suç tiplerine göre de Türk Ceza Kanunda cezalar düzenlenmiştir.
Sağlıkta şiddet konusunda Türkiye ve İngiltere kıyaslaması yapabilir misiniz?
İngiltere sağlık sistemi açısında ülkemize göre çok farklı. İlaca ve doktora ulaşım kurallara çok sıkı bağlı ve daha zor olduğunu söyleyebiliriz. Öncelikle acil haller dışında bağlı olduğunuz NHS'ye (Ulusal Sağlık Servisi) ilk müracaatınızı yapmalısınız. Randevuyu en erken bir hafta sonrasına kadar alabiliyorsunuz. Hastanelerin acil servislerinde ise, acil bir hal yok ise, ortalama bekleme süresi 6-12 saat arası değişiyor. Sağlık sistemindeki ekonomik yaptırımların yoğun olduğu bir ülke.
Yapılan bir çalışmada, İngiltere'de NHS çalışanlarına karşı 2015-2016 ve 2016-2017 yılları arasında rapor edilen saldırılarda yüzde 6 oranında artış olduğu tespit edilmiş. İki yıl içinde genelde artış oranı ise yüzde 9,7 olarak rapor edilmiş. Aslında bu sayı gerçekten çok fazla. Ülkemizde şu an uygulanan kamu özel ortaklığı ile yapılan şehir hastanelerinde İngiliz sağlık sistemi çoğunlukla örnek alınmıştır. Bu tablo iyi okunmalı ve düzenlemeler yapılmalı.
İşte doktora parke taşıyla vuran saldırgan için istenen ceza
Ağır yaptırımlar olması talebi geliyor. Bu konuda siz ne düşünüyorsunuz? Sağlıkta şiddetin hukuki boyutu sizce nasıl olmalı?
Hukuk, özünde ortaya çıkan sorunlar yönünden önleyici ve caydırıcı yaptırımlarıyla gerekliliktir. Ne var ki sorunların önlenmesini sadece hukuktan bekleyemezsiniz. Hukuki tedbirlerin bu bakımından yeterli olmayacağı da açıktır. Hastanelerde, dijital ortamlarda sağlık çalışanına yönelik yapılan fiziksel ve psikolojik şiddetin önüne ancak ve ancak eğitim ile geçilebilir. Ayrıca, iletişim eğitimi çok önemlidir. Bu sadece hasta ve hasta yakını açısından değil, sağlık personeli açısından da alınması gereken bir zorunluluk olmalıdır. Sağlık personeli iletişim yöntemlerini normal bir bireyden daha iyi kullanmalıdır. Aynı zamanda çevresel faktörler de hizmetin sunumuna yönelik olarak iyileştirilmelidir. Hastanelerde bu konuda özellikle psikoloji, iletişim ve davranış bilimleri eğitimi almış yeterli sayıda personel istihdam edilmelidir.
Sağlıkta şiddeti önlemek için emniyet önlemleri alınmalı mı? Sosyal güvenlik kapsamı dışında mı bırakılmalı?
Bakınız şu ana meclis gündeminde olan kanun teklifinde sağlıkta şiddetin önlenmesi için maddeler mevcut.
Sağlık personeline karşı görevleri sebebiyle kasten işlenen suçlardan şüpheli olanlar, kolluk görevlilerince derhal yakalanacak akabinde Cumhuriyet başsavcılığına sevk edilecek. Cumhuriyet savcısı adli işlemleri yerine getirecek. Bu suçların soruşturmasında, kolluk tarafından müşteki, mağdur veya tanık olan sağlık personelinin ifadeleri iş yerlerinde alınacak. Bunlar yeterli olacak mı uygulamada da göreceğiz. Ancak daha önce de ifade ettiğim gibi ne kadar emniyet tedbiri aslanız da sağlık sisteminde sağlık personeli- hasta iletişiminin güçlendirilmesi çok önemlidir. Biz sosyal bir hukuk devletiyiz. Şiddete başvuranın sosyal güvenlik kapsamından çıkarılması bu kapsamada ele alınması gerekmektedir.
“Hasta ve hasta yakını sıfatıyla hastanede bulunduğunuz zamanları bir hatırlayın” diyen Gülaslan, “O anlarda sağlık hizmetine kavuşmak birincil ihtiyaçtır. Doktoru görmek ve derdimize çare bulmasını hemen isteriz. Hastanede bulunan tüm kişiler için de aynı durum geçerlidir. Sağlık hizmeti, sağlık tesisinin özelikleri gereği yavaşlayabilir, tıbbi malzeme eksik olabilir, yatak olmayabilir, acil durumda başka vakalar olabilir ya da doktora ulaşmak zor olabilir. Bu listeyi sayfalarca uzatabiliriz. Tüm bu durumlarda birincil ihtiyaca kavuşmak zaman alabilir” dedi.
Maalesef bu tarz durumlarda iletişim kazalarının, kavgaların oluşmasına sebep olabildiğini söyleyen Sağlık Hukuku Avukatı Pınar Aksoy Gülaslan, sağlıkta şiddet konusunda sorularımı yanıtladı.
Sağlıkta şiddet nedir?
Sağlık hizmetinin sunumunda doktora ve yardımcı sağlık personeline karşı uygulanan fiziksel ve psikolojik şiddet maalesef çok ciddi bir sorun haline gelmiştir. Haftada iki ya da üç kez gazetelerin üçüncü sayfalarında bu haberlerle karşılaşıyoruz. Bunu sadece doktora karşı şiddet olarak ifade etmek istemiyorum. Doktorun yanında çalışan ve maalesef medyada yer almayan çoğu olayda yardımcı sağlık personeli ve diğer çalışanlar da yoğunlukla şiddete maruz kalabiliyor. Sağlık personeli en çok acil servisler, cerrahi alanlar, ameliyathane, yoğun bakım ve psikiyatri birimlerinde şiddet ile karşı karşıya kalıyor. Birinci sırada ise acil servisler yer alıyor.
Doktora saldırıya taksitli ceza
Sağlıkta şiddeti önlemek için hukuki olarak neler yapılmalıdır?
İletişim sorunları hakaret, tehdit, yaralama ve öldürme suç tiplerine sebep olabiliyor. Bunların içinde ise hakaret en çok maruz kalınan suç tipidir. Sağlık hizmeti nedeniyle şiddete, tehdide, hakarete maruz kalan sağlık görevlisi Cumhuriyet Başsavcılığı ve adli kolluğa yani polis ya da jandarmaya müşteki-şikayetçi sıfatıyla suç duyurusunda bulunabilir. Adli makamlarca ifadesine başvurulur. Sanık hakkında dava açılması halinde duruşma günü tarafına bildirilir. Buna icabet ederek ilk duruşmaya gitmesi önemlidir. Açılan davaya bir dilekçe vererek müdahil-müşteki olarak katılabilir. Bize yansıyan çoğu vakada sağlık personelinin şikayetçi olduğu sonrasında ise bu şikayetlerinin sonuçlarını takip etmediği, davalara katılmadığı görülüyor.
Kamu görevlisi sağlık görevlileri bakımından ise, ayrıca bazı düzenlemeler mevcut. Bakanlık ve bağlı kuruluşlarında; sağlık hizmeti sunumu sırasında veya bu görevlerden dolayı personele karşı işlenen suçlar sebebiyle ceza hukuku kapsamında yürütülmekte olan işlemler ve davalarda personelin talebi üzerine Bakanlık ve bağlı kuruluşlarınca hukukî yardım yapılır. Bakanlık avukatlarınca hukuki yardım yapılması mümkündür.
Sağlık Bakanlığı Çalışan Güvenliği Genelgesi, uyarınca sağlık çalışanlarına yönelik şiddet olaylarını takip etmek üzere “Bakanlık Beyaz Kod Birimi” kuruldu. Bu birim 24 saat hizmet veriyor. Mağdurlar “113” numaralı telefon ve “www.beyazkod.saglik.gov.tr” internet sayfası aracılığı ile Beyaz Kod Birimine bildirim yapabilecek. Bu kapsamda hastanelerde gerekli güvenlik önemlerinin alınması gerekliliği de ayrıca düzenlenmiştir.
Görüldüğü üzere mevzuat kapsamında önleyici tedbirlerin alınması gerekliliği vurgu yapılmış, sağlık çalışanına hukuki yardım öngörülmüş ve suç tiplerine göre de Türk Ceza Kanunda cezalar düzenlenmiştir.
Sağlıkta şiddet konusunda Türkiye ve İngiltere kıyaslaması yapabilir misiniz?
İngiltere sağlık sistemi açısında ülkemize göre çok farklı. İlaca ve doktora ulaşım kurallara çok sıkı bağlı ve daha zor olduğunu söyleyebiliriz. Öncelikle acil haller dışında bağlı olduğunuz NHS'ye (Ulusal Sağlık Servisi) ilk müracaatınızı yapmalısınız. Randevuyu en erken bir hafta sonrasına kadar alabiliyorsunuz. Hastanelerin acil servislerinde ise, acil bir hal yok ise, ortalama bekleme süresi 6-12 saat arası değişiyor. Sağlık sistemindeki ekonomik yaptırımların yoğun olduğu bir ülke.
Yapılan bir çalışmada, İngiltere'de NHS çalışanlarına karşı 2015-2016 ve 2016-2017 yılları arasında rapor edilen saldırılarda yüzde 6 oranında artış olduğu tespit edilmiş. İki yıl içinde genelde artış oranı ise yüzde 9,7 olarak rapor edilmiş. Aslında bu sayı gerçekten çok fazla. Ülkemizde şu an uygulanan kamu özel ortaklığı ile yapılan şehir hastanelerinde İngiliz sağlık sistemi çoğunlukla örnek alınmıştır. Bu tablo iyi okunmalı ve düzenlemeler yapılmalı.
İşte doktora parke taşıyla vuran saldırgan için istenen ceza
Ağır yaptırımlar olması talebi geliyor. Bu konuda siz ne düşünüyorsunuz? Sağlıkta şiddetin hukuki boyutu sizce nasıl olmalı?
Hukuk, özünde ortaya çıkan sorunlar yönünden önleyici ve caydırıcı yaptırımlarıyla gerekliliktir. Ne var ki sorunların önlenmesini sadece hukuktan bekleyemezsiniz. Hukuki tedbirlerin bu bakımından yeterli olmayacağı da açıktır. Hastanelerde, dijital ortamlarda sağlık çalışanına yönelik yapılan fiziksel ve psikolojik şiddetin önüne ancak ve ancak eğitim ile geçilebilir. Ayrıca, iletişim eğitimi çok önemlidir. Bu sadece hasta ve hasta yakını açısından değil, sağlık personeli açısından da alınması gereken bir zorunluluk olmalıdır. Sağlık personeli iletişim yöntemlerini normal bir bireyden daha iyi kullanmalıdır. Aynı zamanda çevresel faktörler de hizmetin sunumuna yönelik olarak iyileştirilmelidir. Hastanelerde bu konuda özellikle psikoloji, iletişim ve davranış bilimleri eğitimi almış yeterli sayıda personel istihdam edilmelidir.
Sağlıkta şiddeti önlemek için emniyet önlemleri alınmalı mı? Sosyal güvenlik kapsamı dışında mı bırakılmalı?
Bakınız şu ana meclis gündeminde olan kanun teklifinde sağlıkta şiddetin önlenmesi için maddeler mevcut.
Sağlık personeline karşı görevleri sebebiyle kasten işlenen suçlardan şüpheli olanlar, kolluk görevlilerince derhal yakalanacak akabinde Cumhuriyet başsavcılığına sevk edilecek. Cumhuriyet savcısı adli işlemleri yerine getirecek. Bu suçların soruşturmasında, kolluk tarafından müşteki, mağdur veya tanık olan sağlık personelinin ifadeleri iş yerlerinde alınacak. Bunlar yeterli olacak mı uygulamada da göreceğiz. Ancak daha önce de ifade ettiğim gibi ne kadar emniyet tedbiri aslanız da sağlık sisteminde sağlık personeli- hasta iletişiminin güçlendirilmesi çok önemlidir. Biz sosyal bir hukuk devletiyiz. Şiddete başvuranın sosyal güvenlik kapsamından çıkarılması bu kapsamada ele alınması gerekmektedir.
SON DAKİKA
