Canlı Yayın
Esra Öz
Lisans eğitimini Türkiye’de tamamlamış, şu anda yurt dışında Harvard, Yale, Stanford, Oxford, Cambridge, Heidelberg gibi önemli üniversitelerde çalışmalarını yürüten bilim insanlarının amacı Türkiye’deki ortaokul ve lise öğrencilerine gönüllü danışmanlık yapmak. Bilimi sevdirmek ve deney yapmanın inceliklerini anlatmak isteyen bilim insanlarına http://www.epistemturkiye.org/ isimli internet sitesinden ulaşabilir, deney gruplarını kurarak başvuru yapılabilir
Hem bilimsel gelişmeleri takip ederek Türkiye’deki okuyucuya sunmak hem de “Bir deney yapalım mı?” isimli projeleri ile bilimsel çalışmaların yapılış mekanizmalarını çocuklara ve gençlere öğreterek vizyon kazandırmayı hedeflediklerini söyleyen epiSTEM ekibi adına konuşan Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Gonca Bayraktar ve Stanford Üniversitesi’nden Dr. Gözde Eskici, çalışmaları hakkında sorularımı yanıtladı.
Epistem ne demek?
epiSTEM, Türkiye’de çok duyulmamış Yunanca “epistemoloji” kelimesinden esinlenilerek türetilmiş bir isim. Bilginin ya da bilme eyleminin gerek ve yeter koşullarını, yapısını, sınırlarını ve kaynağını sorgulayan felsefe dalına “epistemoloji” denilir. Daha basitçe söylemek gerekirse; “bilgi nedir?”, “bilgiye nasıl ulaşırız?” ya da “ne zaman bir şeyi bildiğimizi iddia edebiliriz?” gibi sorular sorduğumuz zaman epistemolojik tartışmalara girmek üzereyizdir.
Aslında biz de benzer amaçlarla yola çıkmış bir grubuz. Araştırmaya, yeni şeyler geliştirmeye kafa yoran insanların ürettikleri bilgiler veakabinde gelişen teknolojinin nimetlerinden faydalandıkları gerçeğine tezat olan varlıkları ile aşı karşıtlarının hem kendi çocuklarını hem de toplum sağlığını tehlikeye attığı, 21 yy’da hala birilerinin dünyanın düz olduğunu iddia ettiği, küresel iklim değişikliğinin göz ardı edildiği bir dönemden geçiyoruz. Böyle dönemlerde toplum ile bilim arasındaki bağları daha da sıkılaştırmak; bilimin ne olduğunu ve nasıl işlediğini, bilgi üretmenin ve “bilme” eyleminin aslında ne kadar meşakkatli olduğunu bir nebze olsun anlatabilmek ve eleştirel bakış açısı aşılayabilmek için kurduğumuz gönüllü topluluğa “epiSTEM Türkiye” ismini verdik. Türettiğimiz ismin, biyolojide sık kullanılan ve “üst, yukarı” anlamına gelen yine Yunanca epı önekinden ve İngilizce’de sık kullanılan STEM’den (bilim, teknoloji, mühendislik, matematiğin kısaltması) oluşması da ayrı bir güzellik oldu. Bu ismin anlamındaki bir diğer güzelleme de bilim yapmayı öğrenmiş daha yetişkin olan bizlerden, bu bakımdan bir adım daha ileride olduğumuz için epi eki buna karşılık gelebilir, bilim ile içiçe olmasını arzu ettiğimiz genç kuşaktakilere, yani bir nevi tabanımıza, Türkiye’den çıkış yerimize - bu noktada da İngilizce’deki ‘stemming from’ ifadesine atfen STEM kelimesinin kullanımı - olan bağımızı anlatıyor.
Hedefiniz nedir?
Liberyalı politikacı Ellen Johnson Sirleaf, “Hayallerinizin büyüklüğü daima mevcut kapasitenizin üzerinde olmalı. Eğer hayalleriniz sizi korkutmuyorsa yeterince büyük değillerdir” demiş. Bizim de büyük hayalimiz evlerde, sokaklarda, okullarda çokça bilim konuşmalarını işitebileceğimiz, bilimin değer verildiği, bilimin aydınlığında geliştirilen argümanlara dayalı kararların alındığı bir Türkiye. Bilimin nasıl yapıldığının, bilim hayatında var olmanın ne demek olduğunun, bilimin neden önemli olduğunun farklı kitleler tarafından daha bilinir kılınması ve özellikle bilim yolunu seçmek isteyen genç kardeşlerimize rehberlik etmek oluşturduğumuz bu platformun gayelerinden.
Neler yapıyorsunuz?
Bilimsel kültüre katkı sağlamak için sosyal medya paylaşımlarımız oluyor. Güncel bilimsel çalışmaları uzman olmayanların anlayabileceği şekilde açıklayan makaleleri Türkçe dilinde yayınlıyoruz. Bu yazılara sosyal medya hesaplarımızdan ya da web sitemizden de ulaşılabilir. Ağustos ayında YouTube üzerinden yayın yapmaya başladık. Her yayında öncelikle epiSTEM’e emek veren bir gönüllümüzü ağırlıyoruz. Bu ilerleyen zamanlarda epiSTEM halkasından çıkıp, dünyanın birçok yerinde araştırma kariyerlerinde başlangıç ve orta seviyede olan bilim insanlarına da ulaşacak. Bu söyleşilerde konuklar hem kendi çalıştıkları alan hakkında bilgi verecek hem de bilime dair düşüncelerini, deneyimlerini paylaşıyorlar. Bu yayınlar sırasında aralıklarla söylediğimiz anahtar kelimelerimizi doğru bilip, sosyal medya kanallarından ilk ulaştıran izleyicimize teşvik edici kitap hediyemiz oluyor.
Projeniz hakkında bilgi verir misiniz? Kimler, nasıl katılabilir?
Esas hedef kitlemiz gençler olduğu için onlara ulaşmak amacıyla çok heyecan duyarak başlattığımız bir proje var: Bir deney yapalım mı? Bu proje kapsamında ortaokul ve lise öğrencilerine online danışmanlık vererek deney yaptıracağız. Öğrenciler bir ya da iki arkadaş bulup kurdukları deney grupları ile bu yılki başvuru tarihimiz olan 31 Ağustos’a kadar sitemizdeki başvuru formunu doldurup başvurdular. Kontenjanımız dahilinde çalışabileceğimiz öğrenci gruplarını kısa süre içinde bilgilendireceğiz. Bu gruplarla her hafta en az bir saat video görüşmesi yaparak bilimsel sürecin bütün basamaklarını deneyimlemelerini amaçlıyoruz. Bundan kastımız kısaca şu: Bir soru sormak, sorduğumuz soruya yanıt alabilmek için bir yöntem planlamak, veri toplamak, verileri değerlendirmek, sonuca varmak ve deney sonucunu sunuma hazırlamak. Projeyi tamamlayan herkese yine teşvik edici, cam sakızı çoban armağanı sürpriz hediyeler vereceğiz. Ama asıl hediye yaşadıkları deneyim olacak. Bilim insanı olmasalar da “Ben lisedeyken yurt dışından önemli bir üniversitede çalışan bir hoca ile deney yapmıştım” diye başlayan bir öyküleri olacak. Dileriz ileride bunları derleme noktasında da olabiliriz. Aklımızda hayata geçirmeyi istediğimiz başka projeler de var. Bunlar için biraz daha zamana ve desteğe ihtiyacımız olacak. Yavaş yavaş büyüyüp daha etkili bir grup haline geleceğiz.
Lisans eğitimini Türkiye’de tamamlamış, şu anda yurt dışında Harvard, Yale, Stanford, Oxford, Cambridge, Heidelberg gibi önemli üniversitelerde çalışmalarını yürüten bilim insanlarının amacı Türkiye’deki ortaokul ve lise öğrencilerine gönüllü danışmanlık yapmak. Bilimi sevdirmek ve deney yapmanın inceliklerini anlatmak isteyen bilim insanlarına http://www.epistemturkiye.org/ isimli internet sitesinden ulaşabilir, deney gruplarını kurarak başvuru yapılabilir
Hem bilimsel gelişmeleri takip ederek Türkiye’deki okuyucuya sunmak hem de “Bir deney yapalım mı?” isimli projeleri ile bilimsel çalışmaların yapılış mekanizmalarını çocuklara ve gençlere öğreterek vizyon kazandırmayı hedeflediklerini söyleyen epiSTEM ekibi adına konuşan Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Gonca Bayraktar ve Stanford Üniversitesi’nden Dr. Gözde Eskici, çalışmaları hakkında sorularımı yanıtladı.
Epistem ne demek?
epiSTEM, Türkiye’de çok duyulmamış Yunanca “epistemoloji” kelimesinden esinlenilerek türetilmiş bir isim. Bilginin ya da bilme eyleminin gerek ve yeter koşullarını, yapısını, sınırlarını ve kaynağını sorgulayan felsefe dalına “epistemoloji” denilir. Daha basitçe söylemek gerekirse; “bilgi nedir?”, “bilgiye nasıl ulaşırız?” ya da “ne zaman bir şeyi bildiğimizi iddia edebiliriz?” gibi sorular sorduğumuz zaman epistemolojik tartışmalara girmek üzereyizdir.
Aslında biz de benzer amaçlarla yola çıkmış bir grubuz. Araştırmaya, yeni şeyler geliştirmeye kafa yoran insanların ürettikleri bilgiler veakabinde gelişen teknolojinin nimetlerinden faydalandıkları gerçeğine tezat olan varlıkları ile aşı karşıtlarının hem kendi çocuklarını hem de toplum sağlığını tehlikeye attığı, 21 yy’da hala birilerinin dünyanın düz olduğunu iddia ettiği, küresel iklim değişikliğinin göz ardı edildiği bir dönemden geçiyoruz. Böyle dönemlerde toplum ile bilim arasındaki bağları daha da sıkılaştırmak; bilimin ne olduğunu ve nasıl işlediğini, bilgi üretmenin ve “bilme” eyleminin aslında ne kadar meşakkatli olduğunu bir nebze olsun anlatabilmek ve eleştirel bakış açısı aşılayabilmek için kurduğumuz gönüllü topluluğa “epiSTEM Türkiye” ismini verdik. Türettiğimiz ismin, biyolojide sık kullanılan ve “üst, yukarı” anlamına gelen yine Yunanca epı önekinden ve İngilizce’de sık kullanılan STEM’den (bilim, teknoloji, mühendislik, matematiğin kısaltması) oluşması da ayrı bir güzellik oldu. Bu ismin anlamındaki bir diğer güzelleme de bilim yapmayı öğrenmiş daha yetişkin olan bizlerden, bu bakımdan bir adım daha ileride olduğumuz için epi eki buna karşılık gelebilir, bilim ile içiçe olmasını arzu ettiğimiz genç kuşaktakilere, yani bir nevi tabanımıza, Türkiye’den çıkış yerimize - bu noktada da İngilizce’deki ‘stemming from’ ifadesine atfen STEM kelimesinin kullanımı - olan bağımızı anlatıyor.
Hedefiniz nedir?
Liberyalı politikacı Ellen Johnson Sirleaf, “Hayallerinizin büyüklüğü daima mevcut kapasitenizin üzerinde olmalı. Eğer hayalleriniz sizi korkutmuyorsa yeterince büyük değillerdir” demiş. Bizim de büyük hayalimiz evlerde, sokaklarda, okullarda çokça bilim konuşmalarını işitebileceğimiz, bilimin değer verildiği, bilimin aydınlığında geliştirilen argümanlara dayalı kararların alındığı bir Türkiye. Bilimin nasıl yapıldığının, bilim hayatında var olmanın ne demek olduğunun, bilimin neden önemli olduğunun farklı kitleler tarafından daha bilinir kılınması ve özellikle bilim yolunu seçmek isteyen genç kardeşlerimize rehberlik etmek oluşturduğumuz bu platformun gayelerinden.
Neler yapıyorsunuz?
Bilimsel kültüre katkı sağlamak için sosyal medya paylaşımlarımız oluyor. Güncel bilimsel çalışmaları uzman olmayanların anlayabileceği şekilde açıklayan makaleleri Türkçe dilinde yayınlıyoruz. Bu yazılara sosyal medya hesaplarımızdan ya da web sitemizden de ulaşılabilir. Ağustos ayında YouTube üzerinden yayın yapmaya başladık. Her yayında öncelikle epiSTEM’e emek veren bir gönüllümüzü ağırlıyoruz. Bu ilerleyen zamanlarda epiSTEM halkasından çıkıp, dünyanın birçok yerinde araştırma kariyerlerinde başlangıç ve orta seviyede olan bilim insanlarına da ulaşacak. Bu söyleşilerde konuklar hem kendi çalıştıkları alan hakkında bilgi verecek hem de bilime dair düşüncelerini, deneyimlerini paylaşıyorlar. Bu yayınlar sırasında aralıklarla söylediğimiz anahtar kelimelerimizi doğru bilip, sosyal medya kanallarından ilk ulaştıran izleyicimize teşvik edici kitap hediyemiz oluyor.
Projeniz hakkında bilgi verir misiniz? Kimler, nasıl katılabilir?
Esas hedef kitlemiz gençler olduğu için onlara ulaşmak amacıyla çok heyecan duyarak başlattığımız bir proje var: Bir deney yapalım mı? Bu proje kapsamında ortaokul ve lise öğrencilerine online danışmanlık vererek deney yaptıracağız. Öğrenciler bir ya da iki arkadaş bulup kurdukları deney grupları ile bu yılki başvuru tarihimiz olan 31 Ağustos’a kadar sitemizdeki başvuru formunu doldurup başvurdular. Kontenjanımız dahilinde çalışabileceğimiz öğrenci gruplarını kısa süre içinde bilgilendireceğiz. Bu gruplarla her hafta en az bir saat video görüşmesi yaparak bilimsel sürecin bütün basamaklarını deneyimlemelerini amaçlıyoruz. Bundan kastımız kısaca şu: Bir soru sormak, sorduğumuz soruya yanıt alabilmek için bir yöntem planlamak, veri toplamak, verileri değerlendirmek, sonuca varmak ve deney sonucunu sunuma hazırlamak. Projeyi tamamlayan herkese yine teşvik edici, cam sakızı çoban armağanı sürpriz hediyeler vereceğiz. Ama asıl hediye yaşadıkları deneyim olacak. Bilim insanı olmasalar da “Ben lisedeyken yurt dışından önemli bir üniversitede çalışan bir hoca ile deney yapmıştım” diye başlayan bir öyküleri olacak. Dileriz ileride bunları derleme noktasında da olabiliriz. Aklımızda hayata geçirmeyi istediğimiz başka projeler de var. Bunlar için biraz daha zamana ve desteğe ihtiyacımız olacak. Yavaş yavaş büyüyüp daha etkili bir grup haline geleceğiz.
SON DAKİKA
