hourSON DAKİKA
left-arrowright-arrow
weather
İstanbul
down-arrowup-arrow
    Hakan Çelik Hakan Çelik

    IŞİD’e katılanlar iyi ailelerden!

    03.04.2015 Cuma | 09:22Son Güncelleme:

    Türkiye’de adı İngiltere olarak yerleşmiş olan ancak Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda’yı da kapsayan Birleşik Krallık’ın Ankara Büyükelçisi Richard Moore, CNN Türk program yapımcısı ve Posta Gazetesi Ankara Temsilcisi Hakan Çelik’in sorularını yanıtladı.

    Haberin Devamıadv-arrow
    Haberin Devamıadv-arrow

    Görüşmeye Moore’un görme engelli eşi Maggie Moore ve köpekleri Star (Yıldız Hanım) da katıldı.

    IŞİD’e katılımlar bir süredir Ankara ve Londra arasındaki en sıcak konu durumunda. Mükemmel seviyede Türkçe konuşan Büyükelçi Moore, IŞİD’e katılanların profilleri hakkında yanlış bilgiler olduğunu söyledi. Moore’a göre Avrupa ve İngiltere’den çeşitli yollarla Suriye’ye geçen kişiler sanılanın aksine kenar mahallelerde yaşamak zorunda kalan yoksul ailelerin çocukları değil. Önemli bölümü eğitimli, orta gelirli gençlerin, çarpık din anlayışının sonunda beyinleri yıkanıyor, kimileri ise macera aramak için IŞİD saflarına katılıyor. Büyükelçi’ye göre sosyal medya üzerinden kurulan iletişimler de bu gençlerin etkilenmesine neden oluyor.

    IŞİD’e katılanlar iyi ailelerden

    Haberin Devamıadv-arrow
    Haberin Devamıadv-arrow

    Büyükelçi Moore’un eşi Maggie küçük yaşta geçirdiği bir rahatsızlık nedeniyle görme yetisini büyük oranda kaybetmiş. Maggie Moore Türkiye’deki görme engellilerin yararlanabileceği rehber köpeklerin eğitimi konusunda çalışmalar yapıyor.

    Türkiye’nin uluslararası sistemde ekseni kayıyor mu, Türkiye’de Batı karşıtlığının arttığını düşünüyor musunuz? Eğer öyleyse, sebebi ne olabilir?

    Türkiye, uluslararası ortamda çok etkili bir aktör olmayı sürdürüyor. Tabii ki bölgedeki bazı ilişkileri diğerlerinden daha iyi. Zaman zaman, özellikle de seçim dönemlerinde, Batı karşıtı bazı sesler duyulduğu da oluyor. Fakat Türkiye’nin coğrafi ve ekonomik prestiji ve bölgesinde iyi ve kalıcı bir güç olma misyonu, Türkiye’yi önemli bir oyuncu haline getiriyor.

    İngiltere, Türkiye’yi Avrupa’nın siyasal olarak da parçası olarak görüyor mu? AB üyeliğine daha aktif desteğiniz söz konusu olabilir mi?

    Bence Türkiye zaten Avrupa’nın bir parçası. Yüzlerce yıl, Britanya ve Osmanlı İmparatorlukları, Avrupa’daki güç sistemi dengesinde müttefiklerdi. Belki insanlar, özellikle de Çanakkale Seferinin 100. yılında, bu ilişkilere Birinci Dünya Savaşı ekseninden bakmaya meyilliler. Ama aslında, geçmişte çoğunlukla müteffiktik. Ve, bu anlamda, 1952 yılında Türkiye NATO’ya katıldığında normal süreç başladı. Birleşik Krallık, tarihsel olarak Türkiye’nin AB uğraşının güçlü bir destekçisi oldu. Katılım sürecinde ciddi bir ilerleme sağlanabilmesi için, Kıbrıs konusunda ilerleme kaydetmeliyiz ve Türkiye’nin de müktesabata uyum sağlayabilmek için siyasi ve ekonomik alanlardaki reformlarını sürdürmesi gerekiyor.

    Haberin Devamıadv-arrow
    Haberin Devamıadv-arrow

    Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Schengen bölgesi ülkelerinin Türk vatandaşlarına en geç 3 yıl sonra vizeleri kaldırabileceğini ifade etti. İleride İngiltere vizesinin kalkması söz konusu olur mu? Türkler zor vize almaktan çok şikayet ediyor.

    Schengen grubu ile müzakerelerinizde başarılar diliyoruz. Biz, tıpkı Avro’ya katılmama kararımız gibi Schengen’e de katılmama kararı aldık. Bu iki kararın da Birleşik Krallık’a faydası olduğuna inanıyoruz. Örneğin, Avro Bölgesi ile karşılaştırıldığında, Britanya ekonomisinin nasıl da hızlı toparlandığına bir bakın. Birleşik Krallık’ı ziyaret eden pek çok ülke vatandaşının vize alması gerekiyor ve dürüst olmam gerekirse, bunun yakın bir zamanda değişeceğini de sanmıyorum. Fakat Türkiye’de, Birleşik Krallık vizesi ile ilgili pek çok şehir efsanesi dolaştığını duyuyoruz. Oysa ki vize başvurusunda bulunanların yüzde 94’ü olumlu sonuç alıyor. Tabii ki bazı belgeler doldurmanız ve para ödemeniz gerekiyor. Ama bu süreci mümkün olduğu kadar sorunsuz kılmak için elimizden geleni yapıyoruz, özellikle de 5 ya da 10 yıllık vize almalarını tavsiye ettiğimiz düzenli ziyaretçilerimiz için… Birleşik Krallık’ı ziyaret eden Türk vatandaşlarının sayısı her geçen yıl artıyor demek ki her şeyi yanlış yapmıyoruz!

    Haberin Devamıadv-arrow
    Haberin Devamıadv-arrow

    İngiltere’den Işid’e katılan hem basına yansıyan hem de yansımayan çok insan olduğunu biliyoruz; neden katılıyorlar? Bu kadar vahşi bir örgüte neden katılımlar var? Ankara ve Londra arasında bu konuda derin görüş ayrılıkları mı var?

    Haberin Devamıadv-arrow
    Haberin Devamıadv-arrow

    Bu çok iyi bir soru. İyi ailelerden gelen (ki öyleler; bu gençlerin toplumun dışında kalmış ailelerden geldikleri iddiası tamamıyla bir şehir efsanesi) bu gençlerin IŞİD gibi vahşi bir örgüte kapılmalarını anladığımı iddia edemem. Birleşik Krallık olarak biz de bu sorunun cevabını arıyoruz. Diğer ülkeler de öyle. Ve IŞİD içerisinde en büyük gruplardan birini Türk vatandaşları oluşturduğundan sizin de burada aynı soruya cevap aradığınızdan eminim. Macera hevesi, dinin tamamen çarpık bir şekilde yorumlanamsı, beyin yıkama ve sosyal medya gibi etkenlerin bir rol oynadığı açık. Bu şahısların, ülkeden ayrılmalarını engellemek için elimizden geleni yapıyoruz ve bu doğrultuda polise, pasaportlara el koymak gibi ilave yetkiler de verildi. Suriye ve Irak’ta terör faaliyetlerine katılan kişiler, ülkeye döndüklerinde cezalandırılıyorlar; şimdiden uzun süreli hapis cezaları verildiğini gördük. Ve, bu sözde “yabancı savaşçıların” durdurulması ve geri iadesi konusunda, Türk yetkililerle (basında yer almamış) pek çok başarılı çalışma gerçekleştirdik. Türk Hükümeti’nin de altını çizdiği üzere, seyahat hakkı temel bir özgürlük. Fakat, herkesi durduramazsınız; bazıları aradan elbette kaçacak. Ve ne yazık ki bu uzun vadeli bir uğraş.

    İngiliz şirketleri, Türkiye’de yatırım yapmak konusunda hevesliler mi? Türkiye’deki en büyük İngiliz şirketleri hangileri?

    Türk rakamlarına göre, Türkiye’de faaliyet gösteren 2 bin 500 civarında Britanyalı firma var. Ayrıca bu firmalar arasında bir hayli ünlü isimler de görebilirsiniz: BP, Shell, Vodafone, Compass, HSBC, Aviva, PWC, KPMG, BAES, Roll Royce Tesco, B&Q bunlardan sadece bir kaç örnek. Ve tüm bu firmalar, Türkiye’ye istihdam sağlıyor, vergi ödüyor ve en önemlisi, yerel operasyonlarına Türkiye’nin “orta gelir tuzağından” kurtulmasına yardımcı olacak teknoloji ve uzmanlığı aktarıyorlar. Bu Britanyalı firmaların pek çoğu, üçüncü ülke pazarlarına ihracat yapmak için Türk firmalarla ortaklık kuruyor. Bu yatırımcılar için siyasi istikrar ve adil bir çalışma ortamı (dengeli bir hareket sahası, yeni yönetmelikler konusunda yeterli düzeyde danışmanlık ve hukukun üstünlüğü gibi) gerekiyor.

    Ortadoğu’daki çalkantılı yapı, Türkiye’ye İngiliz turistlerin gelmesini engelliyor mu? İngilizler Türkiye konusunda nasıl bir algıya sahip?

    Hayır, bu çalkantı buradaki turizm piyasasını etkilyormuş gibi görünmüyor. Ben her zaman olduğu gibi Britanyalı turistlerin yoğun olacağını düşünüyorum. Sıcak misafirperverliğiniz ve olağanüstü güzellikteki doğası ile Türkiye tatil yapmak için harika bir yer. Ve Birleşik Krallık ekonomisi de iyi durumda dolayısıyla Britanyalıların cepleri daha dolu!

    Türkiye’de demokrasinin iyi işlediğini düşünor musunuz, coğrafyadaki diğer komşularına bakarsanız? Türkiye bölgesi için bir model ülke mi?

    Türkiye demokrasisini, doğu ve güneyindeki komşularının demokratik standartlarıyla karşılaştıramam. Türkiye kendisine çok yüksek standartlar belirledi. AB’ye katılmak ve tam üye bir ülkenin demokratik standartlarına ulaşmak istiyor.

    Kürt ve açılım sürecinin gidişatını nasıl buluyorsunuz? İngiltere IRA ile sorunu çözerken kullandığı yöntemi Türkler ve Kürtler arasında uygulamak mümkün mü? Nasıl çözülür bu sorun?

    Barış sürecini gerçekten destekliyoruz. Bu süreç, Türkiye’nin gelecekteki siyasi istikrarı ve ekonomik başarısı için hayati bir önem taşıyor. Her ülkenin koşulları farklıdır tabii ama ben, bizim Kuzey İrlanda deneyimimizden çıkartılabilecek dersler olduğunu düşünüyorum. Ve bu deneyimlerden birşeyler öğrenebilmek ve burada bizim sürecimizin hangi unsurlarının uygulanabileceğini değerlendirmek üzere bir çok Türk ve Kürt politikacının Birleşik Krallık ve İrlanda’yı ziyaret ettiğini de biliyorum. Burada sanırım anahtar kelimeler, sabır, güven oluşturma, diğer tarafın görüşüne gerçekten saygı duymak ve uzlaşıya hazır olmak oluyor.

    Türkiye’nin azınlıklar politikasını nasıl buluyorsunuz; başarılı mı? Buradaki azınlıklar yeterince özgür mü?

    Türkiye, azınlık haklarının geliştirilmesi konusunda son yıllarda çok ciddi ilerlemeler kaydetti ve bunların devam edeceğinden de eminim. Kısa bir süre önce Edirne’de açılan Yahudi sinagogu gibi gelişmeler, gerçekten çok önemli. Bir ülkenin azınlıklarına davranış şekli, içtenlikle demokratik bir yaklaşımı olup olmadığını gösteren önemli sınav aslında.

    Kıbrıs konusunda Yunanistan ve Türkiye bir mutabakata varır mı? İngilizlerin Kıbrıs konusundaki bakış açısı nasıl? Mesele niye bir türlü çözülmüyor?

    Her iki toplumun liderlerinin Birleşmiş Milletler Özel Temsilcsi Eide’nin himayesinde müzakerelere en kısa sürede yeniden başlayacağını umuyorum. Barış için elimizde gerçek bir fırsat var. Ve, bölgedeki pek çok istikrarsızlığa karşı, gerçek bir ihtilaf çözümü örneğine ihtiyacımız var. Kıbrıs konusunun çözümü, adaya sürdürülebilir barış ve refah getirecek ve Türkiye ile AB arasında çok daha rasyonel ve ilerlemeye müsait bir ilişki kurulmasını sağlayacaktır. Tabii ki Kıbrıs Türk toplumunu Birlik içerisinde haklı yerlerine getiren bir anlaşmanın sağlandığı noktada Türkçe, bir AB dili olacaktır.

    Syriza Yunanistan’da başarılı olur mu? Sol yeniden Avrupa’da da güçlenebilir mi?

    Sanırım bu soruyu, Yunanistan uzmanlarına bırakmam daha doğru olacak. Ama dediğim gibi, Birleşik Krallık Avro Bölgesinde olmadığı için mutlu. Gene de Yunanlı ve Avro Bölgesindeki dostlarımıza yaşadıkları zorluklara çözüm bulmaları konusunda başarılar diliyoruz. Zira sağlıklı bir Avro Bölgesi ihracat pazarı, Birleşik Krallık’ın refahı için şart, keza Türkiye’nin refahı için de öyle.

    Suriye ve Esad konusunda ABD yakın dönemde tavır değiştirdi, İngiltere de bu yöne kayar mı? Işid’i bitirmek için Esad ile masaya oturmak söz konusu olur mu? Esad’ın Suriye’de bir geleceği olabilir mi? Yemen’deki gelişmelere bakınca İran’ı bölge için bir tehdit olarak görüyor musunuz?

    ABD’nin politikasını gerçekten değiştirdiğini sanmıyorum. Ama gene de bu soruyu asıl Amerikan Büyükelçisine yöneltmelisiniz. Şu kadarını söyleyeyim; Birleşik Krallık, Esad’ın IŞİD sorununun bir çözümü değil bir parçası olduğu konusunda her zaman netti. Esad’ın gitmesi ve daha geniş tabanlı, herkesi içine alan bir hükümetin gelmesi gerekiyor. İran’ın, Irak, Suriye ve şimdi de Yemen’deki rolü son derece zarar verici oldu. Tahran nükleer silah hırsından vazgeçmeli ve bölgesinde daha sorumlu bir rol üstlenmelidir.

    Çocuğunuz İstanbul doğumlu, uzun dönemde emekli olduğunuzda, Türkiye’de yaşamak gibi hayalleriniz var mı?

    Evet, sevgili kızımız İstanbul’da doğdu ve bundan gurur duyuyoruz. Ayrıca, Türkiye’de emekliye ayrılma fikri de kulağa çok cazip geliyor. Ama henüz böyle bir planımız yok ya da banka hesap uzmanımla böyle bir görüşme yapmadık!

    Türkiye’ye kaç milyon İngiliz turist geliyor, en çok hangi şehirleri tercih ediyorlar? İngiltere’de nasıl bir Türkiye algısı var?

    Türkiye’yi her yıl yaklaşık 2.5 milyon Britanyalı ziyaret ediyor. Türkiye’ye bayılıyorlar ve pek çoğu, hemen her yıl buraya geliyor. Tüm ülkeyi geziyorlar aslında ama çoğunlukla, Fethiye, Kaş, Bodrum, Marmaris ve Didim’e gidiyorlar.

    Charlie Hebdo basın özgürlüğü konusuna bakış üzerine yeni tartışmalar yarattı… Basın özgürlüğü konusunda İngiltere Türkiye’yi nasıl görüyor, kaygı duyuyor mu?

    İfade özgürlüğü, demokrasinin en temel taşlarından biridir. Söylenenler kaba da olsa, kişilerin bunları söyleme hakkına saygı duymalıyız. Tabii ki, tüm haklarda olduğu gibi, ifade özgürlüğünü başkalarına zarar vermek için kullanırsanız bir takım kısıtlamalar olması doğaldır. Biz, Birleşik Krallık’ta, nefret söylemini ve şiddete teşviği suç sayıyoruz. Ama, ifade özgürlüğü öyle kolayca kısıtlanamaz.

    IŞİD’e katılanlar iyi ailelerden

    Libya’da doğan Richard Moore 1990’lı yıllarda Ankara ve İstanbul’da görev yapmıştı. Çok iyi derecede Türkçe konuşan Moore başkentin en aktif diplomatların arasında gösteriliyor.

    Tuttuğunuz bir Türk takımı var mı? Hangi yemekleri seviyorsunuz burada?

    Ben Beşiktaş’ı tutuyorum ve 1990’dan beri de bu böyle. Tuttuğum takım, Türkiye’ye ilk görevim sırasında verdiğim bir karar oldu: o zaman siyah beyaz takımın teknik direktörü Britanyalı muhteşem direktör Gordon Milne idi. Yemeklere gelince, beyin salatası ve kokoreç dışında tüm Türk yemeklerini çok seviyorum. Adana kebabı ve imam bayıldıya ise özel bir düşkünlüğüm var.

    Bu sene Çanakkale Savaşları’nın yıldönümüne İngiltere nasıl hazırlandı? Bu savaş sizin için ne ifade ediyor, İngiltere’den yüksek düzeyli katılım olacak mı anma törenlerine?

    Törenlere, Galler Prensi, Prens Charles, oğlu Prens Harry ve Dışişleri Bakanımız Philip Hammond katılacak. Bu katılımın düzeyinden, söz konusu anma töreninin Birleşik Krallık için ne denli önemli olduğunu görebilirsiniz. Gelibolu, hasıma duyulan saygıyı ve bu saygının üzerine kurulan uzlaşmayı temsil ediyor.

    Eşiniz Maggie Türkiye ile ilgili gözlem ve izlenimlerini bizimle paylaşır mı lütfen? Türkiye’de onu mutlu eden ve rahatsız eden şeyler nelerdir?

    Maggie de benim gibi, Türkiye’ye geri dönmüş olmaktan çok mutlu. Buradaki hayatımızı gerçekten çok seviyoruz. Maggie görme engelli ve Türkiye’ye görme engelliler için rehber köpek anlayışını getirmeye çalışıyor. Bundan da çok keyif alıyor. Star, yani Yıldız, Türkiye’de gerçekten de bir tür yıldız haline geldi ve tabii kendisine, adının Türkçe karşılığı olan “Yıldız Hanım” denmesine de bayılıyor. Ama sakın “Hanım” demeyi unutmayın, yoksa siz duymamazlıktan gelecektir.

    IŞİD’e katılanlar iyi ailelerden

    Ankara’daki İngiltere Büyükelçiliği’nin bahçesinde, Kraliçe Elizabeth’in 1971 ve 2008 yıllarındaki ziyaretlerinde diktiği iki ağaç var.

    Fotoğraflar: Harun KOÇ