Canlı Yayın
Edirne, Osmanlı İmparatorluğu’na tam 92 yıl başkentlik yapmış, kadim şehirlerimizden biri.
Burada yüzyıl kadar önce 20 bin Musevi yaşıyormuş, bugün ise cemaatten tek bir kişi bile yok.
Edirne’deki 14 sinagog 1905’teki büyük yangınında tamamen tahrip olunca Sultan II. Abdulhamit’in fermanyıla yeni ve büyük bir sinagog yapımına girişilmiş ve Büyük Edirne Sinagogu olarak bilinen yapı kısa sürede inşa edilmiş.
Fotoğraf: Reuters
Yıllar içinde Museviler buradan tamamen ayrılınca bakımsızlık nedeniyle sinagog tamamen yıkılmış. Tarihimizde önemli yeri bulunan bu ibadethane kısa bir süre önce Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yaklaşık 6 milyon TL harcanarak restore edildi. Böylece sinagog 46 yıl aradan sonra yeniden ibadete açılmış oldu.
Fransız mimar France Depre imzasını taşıyan yapı Avrupa’nın üçüncü büyük sinagogu olarak gösteriliyor. Girişinde taş işleme üzerinde Musa’nın On Emri yer alıyor.
Dün bu sinagogun yeniden açılış törenine davetliydim.
Türkiye’den ve dünyanın çeşitli ülkelerinden bin kişinin davetli olduğu törene yoğun duygusallık hakimdi.
Nitekim Türk Musevi Cemaati Başkanı İshak İbrahimzadeh konuşmasında bu ülkenin asli vatandaşları olmalarına rağmen hain gibi gösterilmekten duydukları üzüntüyü dile getirdi.
İbrahimzadeh siteminde haklı. Çünkü İsrail hükümetinin yaptıklarının faturası buradaki Musevilere kesilmek isteniyor. Zaman zaman anti semitik söylemlerin hedefi oluyorlar.
Oysa Türkler ve Museviler Avrupa’nın dışına itilmeye çalışılan iki halk. Bu nedenle bir kader birlikteliğimiz var.
Türkiye’de yaşayan farklı inanç gruplarından insanları düşman gibi gören paranoyak düşünce nedeniyle evlerini terk edenler oldu. Türkiye’de sadece 17 bin Musevi kaldı.
Balkan Savaşı’nda bu toprakları savunmak için hayatını kaybeten Musevilerin de olduğunu pek azımız biliyoruz.
Müslümanlar ve Museviler arasındaki ilişkiler bugün bazı ülkelerdeki politik gelişmelerin etkisiyle oldukça gergin durumda. Halbuki iki dinin çok yakın olduğu hususlar var. Sünnet olmak, domuz yememek, ibadethanede kadın ve erkeklerin farklı yerlerde oturması, takke takmak (Musevilerde kipa) vb gibi.
Türkiye Hahambaşılığı Müşaviri Yaşar Bildirici hatırlattı, Museviler eğer bir şehirde sinagog bulamazlarsa camiye giderek dua ederler. Çünkü camilerde de tıpkı sinagoglar gibi resim ve tasvir yoktur, sadelik hakimdir.
Biraz da sinagogtaki tören atmosferinden bahsedeyim.
Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ve Vakıflar Genel Müdürü Dr. Adnan Ertem çok güzel birer konuşma yaptı. Arınç’ın bütün bu alanlarda ciddi emeği var. Nitekim dünkü konuşmasında da farklı inançlardan Türkiye’ye gelmek isteyenler olursa 78 milyon vatandaşın bu insanları kucaklayacağını söyledi.
Fotoğraf: Reuters
Arınç’ın “Biz sadece camileri, medreseleri değil aynı zamanda havraları, sinagogları ve kiliseleri de imar ediyoruz" gibi bir ifade kullanması sinagogun varlığına itiraz eden Edirne Valisi Dursun Ali Şahin’e mesaj niteliğindeydi.
Büyük Sinagog'da 46 yıl sonra ilk ibadet
Türk Musevi Cemaati’nde daha önce başkanlık görevlerinde bulunan Sami Herman ve Silvyo Ovadya ile sohbet etme fırsatı buldum. Hepsi çok mutlu ve heyecanlıydı.
Törene Türkiye Hahambaşısı İsak Haleva ve Türk Musevi Cemaati eski Başkanı Bensiyon Pinto rahatsızlıkları nedeniyle katılamadı.
Dünya Yahudileri adına World Jewish Congress’ten Brüksel’den Stern Maram, Ortodoksların ruhani lideri Ekümenik Partik Bartholomeos, İsrail’in İstanbul Başkonsolosu Shai Cohen, Edirne Belediye Başkanı Recep Gürkan, Türkiye’nin Washington ve Tel Aviv Büyükelçiliği görevlerinde bulunan Namık Tan törene katılan isimler arasındaydı.
İsrail ordusuna kızıp Türkiye Musevilerinden acısını çıkaran ve sinagog için “Açtırmam” diyen Edirne Valisi Dursun Ali Şahin de açılış törenindeydi.
Törenin sonununa doğru çocuklar korosu, Ofra Haza ve Jasmin Levy tarafından da seslendirilen, çok sevilen bir sefarad şarkısı “Adio Kerida”yı söyledi.
Kapanış bölümünde ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın şahsında Türkiye Cumhuriyeti devletinin iyiliği için dua edildi. (Anoten duası)
Cumhurbaşkanları için dua edilmesi, Türkiye’li Musevilerin sinagoglarında çok uzun süredir uyguladıkları bir gelenek. Görevde iken ilk kez bir sinagogu ziyaret eden 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül için de daha önce dua okunmuştu.
Edirne, Osmanlı İmparatorluğu’na tam 92 yıl başkentlik yapmış, kadim şehirlerimizden biri.
Burada yüzyıl kadar önce 20 bin Musevi yaşıyormuş, bugün ise cemaatten tek bir kişi bile yok.
Edirne’deki 14 sinagog 1905’teki büyük yangınında tamamen tahrip olunca Sultan II. Abdulhamit’in fermanyıla yeni ve büyük bir sinagog yapımına girişilmiş ve Büyük Edirne Sinagogu olarak bilinen yapı kısa sürede inşa edilmiş.
Fotoğraf: Reuters
Yıllar içinde Museviler buradan tamamen ayrılınca bakımsızlık nedeniyle sinagog tamamen yıkılmış. Tarihimizde önemli yeri bulunan bu ibadethane kısa bir süre önce Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yaklaşık 6 milyon TL harcanarak restore edildi. Böylece sinagog 46 yıl aradan sonra yeniden ibadete açılmış oldu.
Fransız mimar France Depre imzasını taşıyan yapı Avrupa’nın üçüncü büyük sinagogu olarak gösteriliyor. Girişinde taş işleme üzerinde Musa’nın On Emri yer alıyor.
Dün bu sinagogun yeniden açılış törenine davetliydim.
Türkiye’den ve dünyanın çeşitli ülkelerinden bin kişinin davetli olduğu törene yoğun duygusallık hakimdi.
Nitekim Türk Musevi Cemaati Başkanı İshak İbrahimzadeh konuşmasında bu ülkenin asli vatandaşları olmalarına rağmen hain gibi gösterilmekten duydukları üzüntüyü dile getirdi.
İbrahimzadeh siteminde haklı. Çünkü İsrail hükümetinin yaptıklarının faturası buradaki Musevilere kesilmek isteniyor. Zaman zaman anti semitik söylemlerin hedefi oluyorlar.
Oysa Türkler ve Museviler Avrupa’nın dışına itilmeye çalışılan iki halk. Bu nedenle bir kader birlikteliğimiz var.
Türkiye’de yaşayan farklı inanç gruplarından insanları düşman gibi gören paranoyak düşünce nedeniyle evlerini terk edenler oldu. Türkiye’de sadece 17 bin Musevi kaldı.
Balkan Savaşı’nda bu toprakları savunmak için hayatını kaybeten Musevilerin de olduğunu pek azımız biliyoruz.
Müslümanlar ve Museviler arasındaki ilişkiler bugün bazı ülkelerdeki politik gelişmelerin etkisiyle oldukça gergin durumda. Halbuki iki dinin çok yakın olduğu hususlar var. Sünnet olmak, domuz yememek, ibadethanede kadın ve erkeklerin farklı yerlerde oturması, takke takmak (Musevilerde kipa) vb gibi.
Türkiye Hahambaşılığı Müşaviri Yaşar Bildirici hatırlattı, Museviler eğer bir şehirde sinagog bulamazlarsa camiye giderek dua ederler. Çünkü camilerde de tıpkı sinagoglar gibi resim ve tasvir yoktur, sadelik hakimdir.
Biraz da sinagogtaki tören atmosferinden bahsedeyim.
Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ve Vakıflar Genel Müdürü Dr. Adnan Ertem çok güzel birer konuşma yaptı. Arınç’ın bütün bu alanlarda ciddi emeği var. Nitekim dünkü konuşmasında da farklı inançlardan Türkiye’ye gelmek isteyenler olursa 78 milyon vatandaşın bu insanları kucaklayacağını söyledi.
Fotoğraf: Reuters
Arınç’ın “Biz sadece camileri, medreseleri değil aynı zamanda havraları, sinagogları ve kiliseleri de imar ediyoruz" gibi bir ifade kullanması sinagogun varlığına itiraz eden Edirne Valisi Dursun Ali Şahin’e mesaj niteliğindeydi.
Büyük Sinagog'da 46 yıl sonra ilk ibadet
Türk Musevi Cemaati’nde daha önce başkanlık görevlerinde bulunan Sami Herman ve Silvyo Ovadya ile sohbet etme fırsatı buldum. Hepsi çok mutlu ve heyecanlıydı.
Törene Türkiye Hahambaşısı İsak Haleva ve Türk Musevi Cemaati eski Başkanı Bensiyon Pinto rahatsızlıkları nedeniyle katılamadı.
Dünya Yahudileri adına World Jewish Congress’ten Brüksel’den Stern Maram, Ortodoksların ruhani lideri Ekümenik Partik Bartholomeos, İsrail’in İstanbul Başkonsolosu Shai Cohen, Edirne Belediye Başkanı Recep Gürkan, Türkiye’nin Washington ve Tel Aviv Büyükelçiliği görevlerinde bulunan Namık Tan törene katılan isimler arasındaydı.
İsrail ordusuna kızıp Türkiye Musevilerinden acısını çıkaran ve sinagog için “Açtırmam” diyen Edirne Valisi Dursun Ali Şahin de açılış törenindeydi.
Törenin sonununa doğru çocuklar korosu, Ofra Haza ve Jasmin Levy tarafından da seslendirilen, çok sevilen bir sefarad şarkısı “Adio Kerida”yı söyledi.
Kapanış bölümünde ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın şahsında Türkiye Cumhuriyeti devletinin iyiliği için dua edildi. (Anoten duası)
Cumhurbaşkanları için dua edilmesi, Türkiye’li Musevilerin sinagoglarında çok uzun süredir uyguladıkları bir gelenek. Görevde iken ilk kez bir sinagogu ziyaret eden 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül için de daha önce dua okunmuştu.
SON DAKİKA
