Canlı Yayın
“X-Prize”, kuruculuğunu dünyaca ünlü mühendis ve girişimci Peter Diamandis’in yaptığı kar gütmeyen bir organizasyon. Amacı insanlığın yararına olabilecek teknolojik gelişmeleri desteklemek için girişimcileri, mühendisleri, teknoloji üreticilerini cesaretlendirmek ve aynı zamanda toplumsal bir farkındalık yaratmak. X-Prize uzun yıllardır bu doğrultuda, sponsor desteklerini de arkasına alarak, dünya çapında katılıma açık yarışmalar düzenliyor. Ancak tüm bu yarışmalarda çıta oldukça yüksek.
Bugüne kadar en çok ilgi çeken, medyada zaman zaman da haber olan yarışma 2007 yılında başlayan ve Google’un sponsorluğunda düzenlenen “Google Lunar X-Prize” ay yolculuğu projesiydi. Yarışma sonunda 30 milyon dolarlık toplam ödül, bir uzay aracıyla aya çıkacak, geliştirdikleri araçla ayda 500 metre yol alacak ve ardından çektiği video görüntülerini ve fotoğrafları dünyaya transfer etmeyi başaracak ilk üç ekibe paylaştırılacaktı. Bu zamana kadar sadece birkaç devletin milyarlarca dolar harcayarak başarabildiği bir görevden bahsediyoruz.
Dediğim gibi çıta çok yüksekti, final tarihi dört kez uzatılan ve bu ay sonunda bitecek yarışmada beş ekip finale kaldı ama hiçbiri amacına ulaşamadı. Yine de bu sürede dünya çapında pek çok proje geliştirildi, global şirketlerle anlaşmalar yapıldı. ABD dışında Hindistan, Çin, Brezilya, Şili, İsrail, Japonya, Malezya, Macaristan, Romanya gibi pek çok farklı ülkeden projeler katıldı, fonlar yaratıldı, teknolojiler geliştirildi. Yarışma sona ermiş olsa da finale kalan ekipler yola devam ettiklerini ve eninde sonunda aya araçlarını indirmiş olacaklarını söylüyorlar.
Yeni yarışma yeni hedef
Bu arada Peter Diamandis geçtiğimiz günlerde düzenlenen dünyaca ünlü South By Southwest (SXSW) konferansında yeni bir yarışma duyurusu yaptı. Diamandis, Elon Musk’ın sesten hızlı ulaşımı amaçlayan ünlü “Hyperloop” projesine atıf yaparak “Hyperloop’tan daha hızlı ulaşım sistemi ne olabilir?” diye soruyor. Aslında Diamandis burada fiziksel değil, bir çeşit bilinç yolculuğunu hedefliyor.
Konsept fikri 2016 yılında Dr. Harry Kloor tarafından ortaya atılan 10 milyon dolar ödüllü bu seferki yarışmanın adı “Ana Avatar X-Prize”. Yarışmaya katılacak ekiplerin amaçları; uzaktan kontrol edilebilecek, kullanıcının hareketlerini ve duyularını 100 km’den daha uzağa taşıyabilecek bir robotik avatar yaratmak olacak. Avatar filminden de anımsayabileceğimiz tarz bir beceri ve deneyim transferi sağlamak.
Burada şu aşamada tamamen bir bilinç transferinden bahsetmiyoruz. Yarışmayı kazanabilmek için en az 100 km ötedeki başka bir mekana (robotik avatara) hareketlerini transfer edecek kişinin etrafını görebilmesi, duyabilmesi, dokunabilmesi ve çevresiyle etkileşime geçebilmesi bekleniyor.
Sınırlar ortadan kalkıyor
Daha açıklayıcı olması için biraz hayal kurarak bir örnek vereyim; diyelim ki siz İstanbul’da yaşayan bir doktorsunuz ve Brezilya’da bulunan acil bir hastayı İstanbul’daki robotik bir sistemi kullanarak ameliyat ediyorsunuz. Yani fiziksel olarak buradasınız ama farkındalığınız Brezilya’da. Böyle bir sistemin gerçeğe dönüşmesi zaman ve mekan algımızı tamamen değiştirebilir. Uzun yolculukları ortadan kaldırabilir. Tehlikeli görevlere, yangınlara, doğal afetlere, nükleer santrallerde meydana gelebilecek kazalara robotik bir avatarla müdahale edebilmek pek çok insanın hayatını kurtarabilir. Okyanusların dibine, dağların tepesine, uzaya çok daha kolay yolculuklar yapılabilir.
Tüm bunlar kulağa hala biraz bilimkurgu, biraz hayal gibi geliyor belki de. Ama heyecan verici teknolojik gelişmelerin yaşandığı bir dönemdeyiz. Robotik, yapay zeka, makine öğrenmesi, beyin makine ara yüzü, haptik, akıllı sensörler, sanal ve artırılmış gerçeklik ve tabi internet hızı gibi alanlarda yaşanan ilerlemeler, özellikle de 5G teknolojisi projeyi hayata geçirmekte öne çıkacak teknolojiler olarak gözüküyor.
Yarışmanın anonsu yapıldı, heyecan başladı. Çıta gerçekten çok yüksek. Avatar filmi benzeri bir teknoloji gerçekten mümkün mü? Ya da filmdekine ne kadar yakın bir teknoloji geliştirebilir? Ekipler finale ulaşabilir mi? Türkiye’den bir ekip katılım sağlar mı? Cevapları yakında göreceğiz.
Yarışmanın sponsoru bir ulaşım şirketi “ANA”, yani Japon havayolu şirketi “All Nippon Airways”. 10 Ocak 2021’de sona ermesi planlanan yarışmayla ilgili daha fazla detayı https://avatar.xprize.org/ sayfasından edinebilirsiniz.
“X-Prize”, kuruculuğunu dünyaca ünlü mühendis ve girişimci Peter Diamandis’in yaptığı kar gütmeyen bir organizasyon. Amacı insanlığın yararına olabilecek teknolojik gelişmeleri desteklemek için girişimcileri, mühendisleri, teknoloji üreticilerini cesaretlendirmek ve aynı zamanda toplumsal bir farkındalık yaratmak. X-Prize uzun yıllardır bu doğrultuda, sponsor desteklerini de arkasına alarak, dünya çapında katılıma açık yarışmalar düzenliyor. Ancak tüm bu yarışmalarda çıta oldukça yüksek.
Bugüne kadar en çok ilgi çeken, medyada zaman zaman da haber olan yarışma 2007 yılında başlayan ve Google’un sponsorluğunda düzenlenen “Google Lunar X-Prize” ay yolculuğu projesiydi. Yarışma sonunda 30 milyon dolarlık toplam ödül, bir uzay aracıyla aya çıkacak, geliştirdikleri araçla ayda 500 metre yol alacak ve ardından çektiği video görüntülerini ve fotoğrafları dünyaya transfer etmeyi başaracak ilk üç ekibe paylaştırılacaktı. Bu zamana kadar sadece birkaç devletin milyarlarca dolar harcayarak başarabildiği bir görevden bahsediyoruz.
Dediğim gibi çıta çok yüksekti, final tarihi dört kez uzatılan ve bu ay sonunda bitecek yarışmada beş ekip finale kaldı ama hiçbiri amacına ulaşamadı. Yine de bu sürede dünya çapında pek çok proje geliştirildi, global şirketlerle anlaşmalar yapıldı. ABD dışında Hindistan, Çin, Brezilya, Şili, İsrail, Japonya, Malezya, Macaristan, Romanya gibi pek çok farklı ülkeden projeler katıldı, fonlar yaratıldı, teknolojiler geliştirildi. Yarışma sona ermiş olsa da finale kalan ekipler yola devam ettiklerini ve eninde sonunda aya araçlarını indirmiş olacaklarını söylüyorlar.
Yeni yarışma yeni hedef
Bu arada Peter Diamandis geçtiğimiz günlerde düzenlenen dünyaca ünlü South By Southwest (SXSW) konferansında yeni bir yarışma duyurusu yaptı. Diamandis, Elon Musk’ın sesten hızlı ulaşımı amaçlayan ünlü “Hyperloop” projesine atıf yaparak “Hyperloop’tan daha hızlı ulaşım sistemi ne olabilir?” diye soruyor. Aslında Diamandis burada fiziksel değil, bir çeşit bilinç yolculuğunu hedefliyor.
Konsept fikri 2016 yılında Dr. Harry Kloor tarafından ortaya atılan 10 milyon dolar ödüllü bu seferki yarışmanın adı “Ana Avatar X-Prize”. Yarışmaya katılacak ekiplerin amaçları; uzaktan kontrol edilebilecek, kullanıcının hareketlerini ve duyularını 100 km’den daha uzağa taşıyabilecek bir robotik avatar yaratmak olacak. Avatar filminden de anımsayabileceğimiz tarz bir beceri ve deneyim transferi sağlamak.
Burada şu aşamada tamamen bir bilinç transferinden bahsetmiyoruz. Yarışmayı kazanabilmek için en az 100 km ötedeki başka bir mekana (robotik avatara) hareketlerini transfer edecek kişinin etrafını görebilmesi, duyabilmesi, dokunabilmesi ve çevresiyle etkileşime geçebilmesi bekleniyor.
Sınırlar ortadan kalkıyor
Daha açıklayıcı olması için biraz hayal kurarak bir örnek vereyim; diyelim ki siz İstanbul’da yaşayan bir doktorsunuz ve Brezilya’da bulunan acil bir hastayı İstanbul’daki robotik bir sistemi kullanarak ameliyat ediyorsunuz. Yani fiziksel olarak buradasınız ama farkındalığınız Brezilya’da. Böyle bir sistemin gerçeğe dönüşmesi zaman ve mekan algımızı tamamen değiştirebilir. Uzun yolculukları ortadan kaldırabilir. Tehlikeli görevlere, yangınlara, doğal afetlere, nükleer santrallerde meydana gelebilecek kazalara robotik bir avatarla müdahale edebilmek pek çok insanın hayatını kurtarabilir. Okyanusların dibine, dağların tepesine, uzaya çok daha kolay yolculuklar yapılabilir.
Tüm bunlar kulağa hala biraz bilimkurgu, biraz hayal gibi geliyor belki de. Ama heyecan verici teknolojik gelişmelerin yaşandığı bir dönemdeyiz. Robotik, yapay zeka, makine öğrenmesi, beyin makine ara yüzü, haptik, akıllı sensörler, sanal ve artırılmış gerçeklik ve tabi internet hızı gibi alanlarda yaşanan ilerlemeler, özellikle de 5G teknolojisi projeyi hayata geçirmekte öne çıkacak teknolojiler olarak gözüküyor.
Yarışmanın anonsu yapıldı, heyecan başladı. Çıta gerçekten çok yüksek. Avatar filmi benzeri bir teknoloji gerçekten mümkün mü? Ya da filmdekine ne kadar yakın bir teknoloji geliştirebilir? Ekipler finale ulaşabilir mi? Türkiye’den bir ekip katılım sağlar mı? Cevapları yakında göreceğiz.
Yarışmanın sponsoru bir ulaşım şirketi “ANA”, yani Japon havayolu şirketi “All Nippon Airways”. 10 Ocak 2021’de sona ermesi planlanan yarışmayla ilgili daha fazla detayı https://avatar.xprize.org/ sayfasından edinebilirsiniz.
SON DAKİKA
