Canlı Yayın
Prof. Dr. Murat Ferman
Parasal hacmi 280 milyar dolara ulaşılan bu düzenleme ile ayrıca ve önemle, kritik yarı-iletken/çip alanına ilaveten, geleceğin öncü teknoloji kulvarları olarak değerlendirilen yapay zeka; kuantum bilgisayarlar; biyoteknoloji; yapay zeka(AI); temiz enerji gibi alanlarda AR-GE’ ye dayalı üstünlük elde etme amacının hedeflendiği anlaşılmaktadır.
Teknolojik Üstünlük, ancak bilimsel yaklaşım ve AR-GE temelinde yükseltilebilecek; inşa edilebilecek bir “katma değer” niteliğini taşımaktadır. Burada önden koşanlar; “Ar-GE işini daha iyi becerenler”, hiç şüphesiz, geleceğin küresel eko-politik dizayn ve mücadelesinde de ön alacaklar; diğerlerinin üzerindeki teknoloji ve know-how temelli üstünlüklerini, başta Teknoloji Transferi ve Dışticaret Avantajı olmak üzere, daha da derinleştireceklerdir. Bu durumda, ne yapmalı; nasıl bir yol izlemeliyiz:
Öncelikle, “AR-GE” kavramını doğru okumak; gereğini de ona göre yapmak gerekir. AR-GE; “Anlaşma (Teknoloji Transferi) Yoluyla Getirme” anlamını taşımaz! “Başkasının teknolojisi”, elbette başka ve onların avantajlarını önceleyip gözeten bir hazır pakete işaret eder ki; bugüne kadar “en ileri” den ziyade, “ikinci-üçüncü el” teknolojilerin ambalajlandığı herkesin malumudur. Elin eski teknolojisi ile yeni kulvarlarda rekabetçi avantaja ulaşmanın formülü ise halen bulunamamıştır!
Üstelik, bizim deyişimiz ile “ bilimsel çalışmanın; yarayışlı bilgi’ye dönüştürülmesi” nden ibaret olan süreç, temel olarak “kültür sahası” na girer ve teknoloji’yi ortaya koyan ile alanlar arasındaki kültürel fark ve hatta tezatların boy gösterdiği bir çatışma alanının varlığı görmezden gelinemez.
AR-GE kavramı, değerli dostumuz Dr. Şeref Oğuz’un da önemle işaret ettiği üzere; “Arakla-Getir” içeriğine en uzak kalınması gereken bir bütün olmak gerekir. Elbette, Japonya’nın yolun başında uyguladığı Copy-cat (Taklit) metodu, ya da, Reverse-Engineering (Tersine Mühendislik) gibi yakın yaklaşım ve kavramların bilincinde olarak, deyim yerindeyse, “hazırlop çözüm” heveslerinin, etik ve legal duruşlarla önünün kesildiği açıktır. Mesele AR-GE olunca, “özgün” ve “yerli” benzeri sıfat ve nitelikler ön plana çıkarılmalı; adeta taçlandırılmalıdır; “orijinal problem- orijinal çözüm” eşleşmesi ancak orijinal/özgün çabalarla sağlanıp, Sürdürülebilir platformlarda geleceğe taşınabilir. Uzun vadeli ve kaliteli büyüme ekseninde erişilecek Kalkınma’nın ana kaynağı, Özgün AR-GE temelli Teknolojik Gelişim ve Verimlilik’ ten geçmektedir.
Ülkemizde, AR-GE Harcamalarının GSYH (Gayrisafi Yurtiçi Harcama) toplamına oranı; son yirmi yılda iki kat artmasına karşın ancak %1,2 düzeyindedir. Amerika için aynı oran; % 3.2 iken, Güney Kore,%5 nispetine yaklaşmıştır. Kişi başına düşen AR-GE Harcaması kriteri bakımından, 312 dolarlık bir rakam karşımıza çıkmakta olup; ABD ‘ nin 1869 dolar seviyesindeki rakamının ancak altıda biri’ ne tekabül etmektedir. Bu rakamların, SAGP(Satınalma Gücü Paritesi) temelinde hesaplandığını belirtmeliyiz.
Ülkede mevcut 1250 civarında AR-GE Merkezi’nde, 72.000 personel( sadece % 2’si Doktora ve üzeri tahsile sahip) faaliyetlerini aralıksız sürdürmektedir. Üçte biri İstanbul’ da olmak üzere 52 ilimizde yerleşik AR-GE Merkezlerinin sırasıyla en çok, Makine-Teçhizat; Otomotiv-Yan Sanayisi ve Yazılım sektörlerine ait olduğu görülüyor. İhracatımızda daima ilk sıralarda yer alan Kimya sektörünün sadece 71 adet merkez ile yedinci sırada kalmış olması, ayrıca dikkat çeken bir tespittir. 198 adet ile toplamın onda birini ancak aşan sayıda yabancı ortaklı firmalara ait merkez bulunduğunu ve bizim birkaç firmamızın da yurtdışında ( başta İrlanda olmak üzere) benzer merkezleri açtığını ayrıca not etmeliyiz.
AR-GE faaliyetleri sözkonusu olduğunda, yapılacak çok iş; atılacak çok adım olduğu ortadadır. Ancak, ülke sınırlı kaynaklarından bu alanda özel sektöre verilen kamu desteğinin hiç de azımsanacak bir düzeyde olmadığını bilmeliyiz. Nitekim, OECD ülkeleri ortalamasının çok üstünde bir kamusal teşvik aktarılmasına rağmen, maalesef orantılı geri dönüş sağlanamamaktadır; “ihracatta yüksek teknoloji oranı” OECD için ortalama %20 düzeyinde iken, Türkiye senelerdir %3 çizgisinin altında takılmıştır.
Ülkemizde yakın-orta vadede örneğin, yarı iletken/çip üretiminin imkan dahilinde olmadığı açıktır. Ancak, AR-GE destek ve temelinde erişilebilir hedeflere doğru sıkı sorgulama ve arayışlara duyulan ihtiyaç ile sistemdeki darboğazların tespit ve çözümü, her zamankinden daha kritik ve öncelikli vadededir.
Parasal hacmi 280 milyar dolara ulaşılan bu düzenleme ile ayrıca ve önemle, kritik yarı-iletken/çip alanına ilaveten, geleceğin öncü teknoloji kulvarları olarak değerlendirilen yapay zeka; kuantum bilgisayarlar; biyoteknoloji; yapay zeka(AI); temiz enerji gibi alanlarda AR-GE’ ye dayalı üstünlük elde etme amacının hedeflendiği anlaşılmaktadır.
Teknolojik Üstünlük, ancak bilimsel yaklaşım ve AR-GE temelinde yükseltilebilecek; inşa edilebilecek bir “katma değer” niteliğini taşımaktadır. Burada önden koşanlar; “Ar-GE işini daha iyi becerenler”, hiç şüphesiz, geleceğin küresel eko-politik dizayn ve mücadelesinde de ön alacaklar; diğerlerinin üzerindeki teknoloji ve know-how temelli üstünlüklerini, başta Teknoloji Transferi ve Dışticaret Avantajı olmak üzere, daha da derinleştireceklerdir. Bu durumda, ne yapmalı; nasıl bir yol izlemeliyiz:
Öncelikle, “AR-GE” kavramını doğru okumak; gereğini de ona göre yapmak gerekir. AR-GE; “Anlaşma (Teknoloji Transferi) Yoluyla Getirme” anlamını taşımaz! “Başkasının teknolojisi”, elbette başka ve onların avantajlarını önceleyip gözeten bir hazır pakete işaret eder ki; bugüne kadar “en ileri” den ziyade, “ikinci-üçüncü el” teknolojilerin ambalajlandığı herkesin malumudur. Elin eski teknolojisi ile yeni kulvarlarda rekabetçi avantaja ulaşmanın formülü ise halen bulunamamıştır!
Üstelik, bizim deyişimiz ile “ bilimsel çalışmanın; yarayışlı bilgi’ye dönüştürülmesi” nden ibaret olan süreç, temel olarak “kültür sahası” na girer ve teknoloji’yi ortaya koyan ile alanlar arasındaki kültürel fark ve hatta tezatların boy gösterdiği bir çatışma alanının varlığı görmezden gelinemez.
AR-GE kavramı, değerli dostumuz Dr. Şeref Oğuz’un da önemle işaret ettiği üzere; “Arakla-Getir” içeriğine en uzak kalınması gereken bir bütün olmak gerekir. Elbette, Japonya’nın yolun başında uyguladığı Copy-cat (Taklit) metodu, ya da, Reverse-Engineering (Tersine Mühendislik) gibi yakın yaklaşım ve kavramların bilincinde olarak, deyim yerindeyse, “hazırlop çözüm” heveslerinin, etik ve legal duruşlarla önünün kesildiği açıktır. Mesele AR-GE olunca, “özgün” ve “yerli” benzeri sıfat ve nitelikler ön plana çıkarılmalı; adeta taçlandırılmalıdır; “orijinal problem- orijinal çözüm” eşleşmesi ancak orijinal/özgün çabalarla sağlanıp, Sürdürülebilir platformlarda geleceğe taşınabilir. Uzun vadeli ve kaliteli büyüme ekseninde erişilecek Kalkınma’nın ana kaynağı, Özgün AR-GE temelli Teknolojik Gelişim ve Verimlilik’ ten geçmektedir.
Ülkemizde, AR-GE Harcamalarının GSYH (Gayrisafi Yurtiçi Harcama) toplamına oranı; son yirmi yılda iki kat artmasına karşın ancak %1,2 düzeyindedir. Amerika için aynı oran; % 3.2 iken, Güney Kore,%5 nispetine yaklaşmıştır. Kişi başına düşen AR-GE Harcaması kriteri bakımından, 312 dolarlık bir rakam karşımıza çıkmakta olup; ABD ‘ nin 1869 dolar seviyesindeki rakamının ancak altıda biri’ ne tekabül etmektedir. Bu rakamların, SAGP(Satınalma Gücü Paritesi) temelinde hesaplandığını belirtmeliyiz.
Ülkede mevcut 1250 civarında AR-GE Merkezi’nde, 72.000 personel( sadece % 2’si Doktora ve üzeri tahsile sahip) faaliyetlerini aralıksız sürdürmektedir. Üçte biri İstanbul’ da olmak üzere 52 ilimizde yerleşik AR-GE Merkezlerinin sırasıyla en çok, Makine-Teçhizat; Otomotiv-Yan Sanayisi ve Yazılım sektörlerine ait olduğu görülüyor. İhracatımızda daima ilk sıralarda yer alan Kimya sektörünün sadece 71 adet merkez ile yedinci sırada kalmış olması, ayrıca dikkat çeken bir tespittir. 198 adet ile toplamın onda birini ancak aşan sayıda yabancı ortaklı firmalara ait merkez bulunduğunu ve bizim birkaç firmamızın da yurtdışında ( başta İrlanda olmak üzere) benzer merkezleri açtığını ayrıca not etmeliyiz.
AR-GE faaliyetleri sözkonusu olduğunda, yapılacak çok iş; atılacak çok adım olduğu ortadadır. Ancak, ülke sınırlı kaynaklarından bu alanda özel sektöre verilen kamu desteğinin hiç de azımsanacak bir düzeyde olmadığını bilmeliyiz. Nitekim, OECD ülkeleri ortalamasının çok üstünde bir kamusal teşvik aktarılmasına rağmen, maalesef orantılı geri dönüş sağlanamamaktadır; “ihracatta yüksek teknoloji oranı” OECD için ortalama %20 düzeyinde iken, Türkiye senelerdir %3 çizgisinin altında takılmıştır.
Ülkemizde yakın-orta vadede örneğin, yarı iletken/çip üretiminin imkan dahilinde olmadığı açıktır. Ancak, AR-GE destek ve temelinde erişilebilir hedeflere doğru sıkı sorgulama ve arayışlara duyulan ihtiyaç ile sistemdeki darboğazların tespit ve çözümü, her zamankinden daha kritik ve öncelikli vadededir.
SON DAKİKA
