Canlı Yayın
Vedat Karabulut
İnsanların servetine göz diken bu tür sahtekarlık ve dolandırıcılık odaklı organizasyonlar maalesef yeni değil. Hatta her dolandırıcılık olayının ardından "ponzi" ifadesini duyabilirsiniz. "Saadet zinciri", "titan" gibi sistemler de aslında bununla benzerlik gösteriyor. Dilerseniz konuyu biraz daha derinlemesine işleyelim.
Ponzi Sistemi Nedir?
Ponzi sistemi, adını bu sistemin yaratıcısı olan Charles Ponzi'den alıyor. Ponzi sistemini şu şekilde özetleyebiliriz:
Faiz gelirlerinin düşük kaldığı ülkelerde vatandaşlar yeni yatırım araçlarına yönelip daha çok para kazanmak istiyordu. Örneğin bankadan alacağınız faiz oranı %2. Ama Charles Ponzi ya da diğer organizasyon sahipleri diyor ki "Benim kurduğum sisteme paranızı yatırın, ben size %7 faiz veriyorum". Buraya kadar hiçbir sorun yok. Ama sistemin devam etmesi için sürekli sisteme para girmesi gerekiyor.
Yani %7 faiz vadettiklerine ödeme yapabilmesi için sistem bu sefer yeni gelenlere %8, daha sonra gelenlere %9 faiz ödemek durumunda kalabiliyor. Döngü bir kere bozulduğunda ise işler tepetaklak oluyor, tüm yatırımcılar sadece faiz gelirlerini değil, aynı zamanda ana paralarını da kaybediyor.
1920'li senelerde Charles bir sistem yarattığını iddia etmiş ve insanlardan para toplamış. Peki, yarattığı sistem neydi?
Posta pullarını kullanıp arbitraj karı elde ettiğini öne süren Charles Ponzi de yukarıdakine benzer bir sistem kurgulamıştı. O dönemlerde posta pulları, çeşitli ülkelerde farklı fiyatlara satılabiliyor ve nakit paraya çevrilebiliyordu. Ama erken katılanlara kazanç sunabilmek için sürekli yeni katılımcıya ihtiyaç duyuyordu. Yani devam etmesi gereken bir "saadet zinciri" söz konusuydu. Yeni katılımcıdan gelecek paralar dışında elde edilebilecek bir kar söz konusu değildi. Binlerce insanı bu sisteme çekmiş ama daha sonra sistemi sürdüremeyip herkesi mağdur etmişti.
ÇiftlikBank da Bir Çeşit Ponzi mi?
ÇiftlikBank'ı da bir çeşit "ponzi" olarak tanımlamak mümkün. Nasıl ki Charles Ponzi, posta pullarından arbitraj geliri elde edip insanları zengin edeceğini öne sürdüyse ÇiftlikBank da; dijital ortamda satışını gerçekleştirdiği sanal çiftlik hayvanları karşılığında yatırımcılarından aldığı paraları tarım ve hayvancılıkta kullanacağını, ürünlerin satışından sonra da yatırımcılara kar paylaşımı yapılacağını aktarmıştı. Ama daha sonra bunun bir "saadet zinciri" olduğu anlaşılmış ve hızlı bir şekilde soruşturma başlatılmıştı. Yani bu sistem de aslında yeni katılımcı sayısı azaldığında çökmeye mahkum bir çeşit "ponzi"ydi.
İşin özeti, çabuk zengin olma hayali ve açgözlülük onlarca yıldır milyonlarca insanı mağdur etti ve ne yazık ki tüm uyarılara rağmen gelecekte de mağdur etmeye devam edecek gibi görünüyor. 1'e 10 kazanma hırsı devam ettiği sürece bir "Tosuncuk" gider, başka "Tosuncuk" gelir ve ne yazık ki olan yine üç kuruş parasını buraya yatıran gariban halka olur. O yüzden her zaman ince eleyip sık dokumak gerekiyor.
Sağlıkla ve Sevgiyle kalın,
Vedat Karabulut
3 KURALI LÜTFEN UNUTMAYIN! MASKE – MESAFE – TEMİZLİK
İnsanların servetine göz diken bu tür sahtekarlık ve dolandırıcılık odaklı organizasyonlar maalesef yeni değil. Hatta her dolandırıcılık olayının ardından "ponzi" ifadesini duyabilirsiniz. "Saadet zinciri", "titan" gibi sistemler de aslında bununla benzerlik gösteriyor. Dilerseniz konuyu biraz daha derinlemesine işleyelim.
Ponzi Sistemi Nedir?
Ponzi sistemi, adını bu sistemin yaratıcısı olan Charles Ponzi'den alıyor. Ponzi sistemini şu şekilde özetleyebiliriz:
Faiz gelirlerinin düşük kaldığı ülkelerde vatandaşlar yeni yatırım araçlarına yönelip daha çok para kazanmak istiyordu. Örneğin bankadan alacağınız faiz oranı %2. Ama Charles Ponzi ya da diğer organizasyon sahipleri diyor ki "Benim kurduğum sisteme paranızı yatırın, ben size %7 faiz veriyorum". Buraya kadar hiçbir sorun yok. Ama sistemin devam etmesi için sürekli sisteme para girmesi gerekiyor.
Yani %7 faiz vadettiklerine ödeme yapabilmesi için sistem bu sefer yeni gelenlere %8, daha sonra gelenlere %9 faiz ödemek durumunda kalabiliyor. Döngü bir kere bozulduğunda ise işler tepetaklak oluyor, tüm yatırımcılar sadece faiz gelirlerini değil, aynı zamanda ana paralarını da kaybediyor.
1920'li senelerde Charles bir sistem yarattığını iddia etmiş ve insanlardan para toplamış. Peki, yarattığı sistem neydi?
Posta pullarını kullanıp arbitraj karı elde ettiğini öne süren Charles Ponzi de yukarıdakine benzer bir sistem kurgulamıştı. O dönemlerde posta pulları, çeşitli ülkelerde farklı fiyatlara satılabiliyor ve nakit paraya çevrilebiliyordu. Ama erken katılanlara kazanç sunabilmek için sürekli yeni katılımcıya ihtiyaç duyuyordu. Yani devam etmesi gereken bir "saadet zinciri" söz konusuydu. Yeni katılımcıdan gelecek paralar dışında elde edilebilecek bir kar söz konusu değildi. Binlerce insanı bu sisteme çekmiş ama daha sonra sistemi sürdüremeyip herkesi mağdur etmişti.
ÇiftlikBank da Bir Çeşit Ponzi mi?
ÇiftlikBank'ı da bir çeşit "ponzi" olarak tanımlamak mümkün. Nasıl ki Charles Ponzi, posta pullarından arbitraj geliri elde edip insanları zengin edeceğini öne sürdüyse ÇiftlikBank da; dijital ortamda satışını gerçekleştirdiği sanal çiftlik hayvanları karşılığında yatırımcılarından aldığı paraları tarım ve hayvancılıkta kullanacağını, ürünlerin satışından sonra da yatırımcılara kar paylaşımı yapılacağını aktarmıştı. Ama daha sonra bunun bir "saadet zinciri" olduğu anlaşılmış ve hızlı bir şekilde soruşturma başlatılmıştı. Yani bu sistem de aslında yeni katılımcı sayısı azaldığında çökmeye mahkum bir çeşit "ponzi"ydi.
İşin özeti, çabuk zengin olma hayali ve açgözlülük onlarca yıldır milyonlarca insanı mağdur etti ve ne yazık ki tüm uyarılara rağmen gelecekte de mağdur etmeye devam edecek gibi görünüyor. 1'e 10 kazanma hırsı devam ettiği sürece bir "Tosuncuk" gider, başka "Tosuncuk" gelir ve ne yazık ki olan yine üç kuruş parasını buraya yatıran gariban halka olur. O yüzden her zaman ince eleyip sık dokumak gerekiyor.
Sağlıkla ve Sevgiyle kalın,
Vedat Karabulut
3 KURALI LÜTFEN UNUTMAYIN! MASKE – MESAFE – TEMİZLİK
SON DAKİKA
