SON DAKİKA
KAPALI KAPILAR ARDINDA - 1.BÖLÜM
İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI
Anlatan: Cozef Stalin. Sovyetler Birliğinin üstün lideri, ve milyonların ölümünde sorumlu bir tiran.
Dmitry Tokarev: ilk gece oraya 300 kişi getirdiklerini söylemeliyim. O dehşetin tamamına tanık oldum
Anlatan: ancak tüm zulme sebep olan adamın ikinci dünya savaşı boyunca beklenmedik arkadaşları vardı. Önceden gizli tutulan belgelerin yardımı ile bu dizi bu tuhaf ilişkilerin hikayesini anlatacak./ Vinstın Çörçil ile
Churchill: peki ya zengin köylülerle, Kulak’larla ne yaptın
Stalin: (Altyazı) Onları öldürdük
Anlatan: ve başkan Roğzvelt ile
Roosevelt: Rusların bunu yapmadığına kesinlikle eminim
Anlatan: bu dönem ile ilgili, daha önce benzeri yapılmamış olan bir televizyon tarihi. Bu yeniden canlandırmalar arşivlerden elde edilen malzemelerden büyük bir dikkat ile oluşturuldu. Bilgilerin çoğuna ancak komünizmin çöküşünden sonra ulaşılabildi.// kapalı kapılar arkasında gerçekleşen bu karşılaşmalar kurgu değil, gerçektir
Stalin: (Altyazı) yoldaş Stepanov, yoldaşlarınıza söyleyin küreklerini alıp kendi mezarlarını kazsınlar
Anlatan: dizinin bu ilk bölümünde Stalin’in gizlemek istediği bir tarih ortaya çıkartılıyor
Molotov: (Altyazı) Almanya’ya. Führer’e
Anlatan: çünkü Çörçil ve Rozevelt ile bir ittifak kurmadan önce Stalin Hitler ve Nazi’lere yardım etmeyi önermişti.// üstelik dünyanın bildiğinden çok daha fazla yardım
Yazı: İkinci Dünya Savaşı, Kapalı Kapılar Ardında
Yazı: Stalin, Nazi’ler ve Batı
Anlatan : 23 ağustos 1939’da Nazi Almanya’sının dış işleri bakanı Yoahim Fon Ripıntrop Moskova’yı ziyaret etti.// ikinci dünya savaşının başlamasından iki hafta kadar öncesiydi.// buraya gelmesinin sebebi Führer’i Adolf Hitler’in Polonya’yı işgal etmeyi planlamasıydı. Hitler Stalin ile Sovyetler Birliğini savaşın dışında tutacak bir anlaşma yapmak istiyordu.// ancak Ripıntrop’un bir sorunu vardı. Resmi olarak Nazi’ler komünist Sovyetlerden nefret ediyordu.// Hitler daha önce Stalin ve Sovyetler Birliğinin diğer yöneticilerini “uluslararası bir suçlular birliği” olarak tanımlamıştı.// diplomasi tarihinin en ilginç dönüşlerinden birinde Ripıntrop onlarla görüşmek durumundaydı.// Cozef Stalin ve Sovyet dışişleri bakanı Vyakeslaf Molotof onunla görüşmek için bekliyordu.// milyonlarca insanın hayatını etkileyecek ve doğu Avrupa’nın büyük bir kısmının sınırlarını değiştirecek konuları görüşmek üzereydiler
Ribbentrop : (Altyazı) Führer bana 100 sürecek bir saldırmazlık antlaşması imzalamak üzere yetki verdi
Stalin : (Altyazı) bu kadar uzun bir süre konusunda anlaşırsak insanlar ciddi olmadığımızı düşünüp bize gülmez mi? anlaşman 10 yıl geçerli olmasını öneriyorum
Ribbentrop : (Altyazı) kabul ediyorum
Anlatan : Stalin, tıpkı Nazi’ler gibi politik anlaşmazlıkları bir yana bırakmaktan memnundu./ bunu sebebi kısmen de olsa, iki tarafın da Avrupa’nın doğusunda “etki alanı” olarak adlandırdıkları ülkeler konusunda gizli bir anlaşmaya hemfikir olmalarıydı. Kısa bir süre içinde Stalin’in Nazi’lerin kendisine önerdiği şeyi kabul etmeye hazır olmadığı belli oldu
Stalin : (Altyazı) Latviya devletinin tüm bölgesinin Sovyet etki alanına dahil edilmesinde ısrar etmek durumundayım.
Ribbentrop : (Altyazı) Bu tür bir protokolü imzalama yetkisine sahip değilim.
Stalin : (Altyazı) Bekleyecek durumda değiliz.
Ribbentrop : (Altyazı) Führer’e danışmama müsaade eder misiniz?
Anlatan : Hitler pazarlıklarla ilgili haberleri burada, Bavyera dağlarında, Bertişsgarten’in üzerindeki Berghof’ta bulunan evinde bekliyordu.// Hitler ilham almak için bu dağlara geliyordu. Ancak Stalin’le anlaşma yapma fikri planlandığı şekilde yürümüyordu
Herbert Döhring : birden telefon geldi. herkes çok gerilmişti. Telefon görüşmesi boyunca Hitler’in nutku tutulmuştu. Herkes Stalin’in kendi başına bir silah dayadığının farkındaydı
Yazı : Herbert Döhring
Hitler’in Berghof Evinin Yöneticisi
Anlatan : Stalin’in uyguladığı yoğun baskının üzerine Hitler bundan sonra ne yapacağını çok iyi biliyordu
Ribbentrop : (Altyazı) Führer protokolün imzalanmasını onayladı. Latviya devletinin tamamı Sovyet etki alanına dahil olacak. Polonya’da ise Vistül nehri aramızdaki yeni sınırı belirleyecek. Führer’e
Anlatan : Hitler ve çevresindekiler Moskova’dan saldırmazlık anlaşmasının imzalandığına dair haberi beklerken Obersaltsberg dağlarının üzerinde bulutlar toplanıyordu.
Herbert Döhring : gökyüzü kırmızı, yeşildi, sülfür gibi griydi. Korkutucu, tiksindirici, acımasız. Çok güzel. Semavi bir fenomen. Büyüleyiciydi. Sonra Hitler’in maiyetindeki bir hanım şöyle dedi, “Führer’im, bu iyiye işaret değil. Bu kan, kan, kan ve yine kan anlamına geliyor. Yıkım ve korkunç acılar demek. Hitler şoka uğramış gibiydi. Neredeyse titriyordu. Eğer olacaksa, hemen şimdi olsun dedi. Ardından anlaşmanın imzalandığına dair haber geldi ve her şey birkaç dakika içinde şekillendi
Anlatan : 24 ağustos 1939 tarihinin erken saatlerinde Sovyet ve Alman muhabirlerinin saldırmazlık anlaşmasının imzalanmasına tanık olasına izin verildi.
Photographer : (Altyazı) Bir fotoğraf çekmeme müsaade eder misiniz?
Stalin : (Altyazı) Tek şartım resim çekilmeden önce boş şişelerin kaldırılması. Aksi taktirde insanlar anlaşmayı imzalamadan önce sarhoş olduğumuzu düşünebilir
Anlatan : iki farklı rejimin liderlerinin böyle bir anlaşma imzalaması ayrı bir şeydi, onların destekçilerinin bunun neden gerçekleştiğini anlaması ise başka bir şeydi
Georgy Dragunov : bize faşistleri düşmanımız olarak görmemiz öğretilmişti. Kişisel görüşlerimizi değiştirerek, bu anlaşmanın imzalanması artık dostumuz olduklarını düşünmemiz gerekiyordu./ tabi ki bu oldukça zordu
Yazı : Georgy Dragunov
3. Taaruz Tugayı
Kızıl Ordu
Hans Bernhard : bu tam bir sürpriz olmuştu. Hiçbir anlam veremiyorduk. Bunun neden olduğunu hiçbir şekilde anlayamıyorduk. Bunu tam olarak politik açıdan doğa dışı olarak görüyorduk
Yazı : Hans Bernhard
SS Alayı, “Deutschland”
Stalin : (Altyazı) Sovyetler Birliği bu yeni anlaşmayı çok ciddiye alıyor. Size onur sözü veriyorum, Sovyetler Birliği ortağına ihanet etmeyecektir.
Anlatan : 8 gün sonra, 1 eylül 1939 tarihinde Almanlar Polonya’yı batıdan işgal etti. 3 eylülde ise İngiltere ve Fransa onlara savaş ilan etti. Ancak 17 eylül tarihinde, tarihin daha az bilinen bir bölümünde, 6 yüz binden fazla Kızıl Ordu askeri Polonya’yı doğudan işgal etti./ Nazi – Sovyet anlaşmasının gizli bölümünde belirlenen ayırma sınırına doğru ilerliyorlardı.// birkaç gün içerisinde Kızıl Ordu, Doğu Polonya’nın başlıca kültür merkezi olan Luvov da dahil olmak üzere Polonya’nın yarsını işgal etmişti.// Luvov şehri birinci dünya savaşından önce Avusturya – Macar imparatorluğunun bir parçasıydı. Şimdi ise Sovyetler Birliğinin parçası olmak üzereydi
Anna Levitska : tam anlamıyla dehşete düşmüştüm. Gözüme tuhaf görünüyorlardı. Bunu nasıl tarif edeceğimi bilemiyorum, ama gerçekten dehşet vericiydi. Çok büyük bir ordu gelmiş gibi görünüyordu
Yazı : Anna Levitska
Lwow Sakini
Anlatan : Naziler Polonya’yı batıdan işgal ederken Sovyetler Birliği doğudan girerek Polonya’yı kurtardıklarını iddia ediyordu
Arşiv : (Altyazı) Yıllardır devam eden fakirlik ve baskı artık geride kaldı ve özgürlük ve mutluluk güneşi üzerlerinde parlayacak.
Anlatan : ancak Polonya’nın doğusundaki bun insanların çoğu için sefalet daha yeni başlıyordu. Hiçbir şey Sovyetler karşısında emniyette değildi./ Bir ev hoşlarını gittiği zaman, örneğin Luvov’un güneyindeki bu ev gibi, hemen oraya taşınıyorlardı./ Sovyet yetkileri bu evde yaşayan aileyi tek bir odada yaşamaya zorlamıştı. İki Sovyet subayı ise eşleriyle beraber evin geri kalanına ev koyarak Polonyalı ailenin malını “özgü kılmıştı”
Anna Levitska : evimize, mobilyalarımıza ve diğer eşyalarımıza el koydular ve artık her şeyin onlara ait olduğunu söylediler. Artık hiçbir şey üzerinde hak iddia edemiyorduk.// annemin çeşitli elbiseleri vardı. Gecelikleri vardı ve bu gecelikler nakış işlemeliydi.// bir gün subay eşlerinden biri bu nakış işlemeli geceliklerden birini giydi ve annemin yanına giderek şöyle dedi. “Bak Mariya İvanoviç, bak bu elbise bana ne kadar yakıştı. Nakışları çok güzel. Tam tiyatroya giderken giymek için.” annem bununla tiyatroya gidemezsiniz dedi, o ise “ne demek istiyorsunuz? Bu kadar güzel bir elbise sadece tiyatroya giderken giyilmeli” dedi.
Anlatan : ancak doğu Polonya’daki birçok aile için hayat çok daha kötüydü. hali vakti yerinde olan orta sınıf, yani burjuvalar Sovyetlerin komünist ideolojilerine hedef olmuştu ve evlerini tamamen işçi sınıfa kaybetmişlerdi
Arşiv : (Altyazı) bu işçi aileleri artık adres değiştiriyor. 22 yıl boyunca bodrumlarda yaşadıktan sonra artık yeni bir apartman dairesine taşınıyorlar.
Anlatan : Sovyetler toplumu baştan aşağıya değiştirmek istiyordu./ burada yaşayan ve eski rejimi, örneğin Polonyalı entelektüelleri ve şehrin ileri gelenlerini desteklediklerinden şüphelenilenler tutuklanma riski ile karşı karşıyaydı./ aynı sebepten dolayı, Sovyet istilası üzerinden birkaç ay geçtikten sonra Galina Stavarskaya gizli polisin eline düştü./ bir direniş grubu için kuryelik yapmakla suçlanmıştı
Galina Stavarskaya : üç kişiydiler. Çok güçlü görünüyorlardı. Elleri çok büyüktü, çok güçlüydü. Bana gizli bir örgüte üye olup olmadığımız sordular. Hayır değilim dedim./ “bu örgüte üye misin?” Hayır. “O örgütteki rolün nedir?” Herhangi bir örgütte değilim dedim. Eğer bir örgüte üye değilsem nasıl bir rolüm olabilir dedim
Yazı : Galina Stavarskaya
Lwow Sakini
Anlatan : bu tür sorgulamalarda işkence başvurulması olağan bir şeydi. Stalin, 1939 yılında gönderdiği bir telgraf ile “halk düşmanlarına” karşı “fiziksel baskı” uygulanmasına bizzat müsaade etmişti
Galine Stavarskaya : sonra sopaları getirdiler. Kauçuktan yapılma, yarım metre uzunluğunda coplar./ bu copları kullanmaya başladılar. Bana copla vuruyorlardı./ boynumda çizgi şeklinde siyah bir yara oluştu, bir türlü iyileşmiyordu. Bana vuruyorlardı, her yerim morarmıştı. Cehennemde olmak gibiydi. Hepsini hatırlayamıyorum. Hatırlamak çok acı veriyor.// kafa vurdular.// saçlarımı yoldular.// kafamda hiç saç kalmamıştı./ bundan zevk alıyorlardı./ birer sadisttiler. Bunu onlara da söyledim
Anlatan : Galina Stavarskaya 10 yıl hapse mahkum edildi. Sovyet işgali boyunca tutuklanan tahmini 100 bin kişiden biriydi.// Ripıntrop 27 eylül 1939 tarihinde Sovyetler Birliğini ikinci kez ziyaret etti. Neredeyse gizlilik içinde gerçekleşen ilk ziyaretinin aksine bu sefer onur muhafızlarınca karşılanmıştı ve orkestra “İnternasyonale’yi” çalıyordu.// Ripıntrop Moskova’ya geldikten 4 saat sonra Kremlin sarayında Stalin ve Molotov ile buluştu.// bu görüşme esnasında artık etki alanları hakkında konuşmaya gerek yoktu. Artık açık bir şekilde doğu Avrupa’da imparatorluklarını nasıl güvenceye alacaklarını konuşabiliyorlardı.// görüşme esnasında sıra dışı bir şey söyledi. Sözleri, 1990 yılında Alman diplomat Gustav Hlgır’ın tuttuğu ayrıntılı notlar bulunana kadar gizli kaldı
Stalin : (Altyazı) Eğer tüm beklentilerimizin aksine Almanya kendini zor bir durumda bulacak olursa, Sovyet halkının onun yardımına geleceğinden, ve boğulmasına müsaade etmeyeceğinden emin olabilirsiniz./ Sovyetler Birliği güçlü bir Almanya görmek istiyor ve Almanya’nın yerlerde sürüklenmesine müsaade etmeyiz.
Anlatan : Stalin’in, Sovyetler Birliğinin Almanya’nın yenilmesine seyirci kalmayacağını açıklaması, daha sonra Sovyetlerin bu toplantılarda konuşulduğunu kabul ettiği şeyleri fazlasıyla aşıyordu.// Stalin Kremlin sarayının Ekatarinski salonunda Almanların onuruna bir yemek verdi.// çarlara yaraşır bu ihtişamın ortasında Stalin Ripıntrop’u Sovyet liderleri ile tanıştırdı.// Naziler ve Sovyetler ortak noktalarının sadece sınırlardan ibaret olmadığını fark etti
Stalin : (Altyazı) Bu bizim Himmler’imiz. Üstelik bu işi çok da iyi yapıyor
Anlatan : Lavrenti Beriya Sovyet Gizli Polisi, NKVD’nin korkulan ünlü başıydı.// böylece Sovyet liderleri Alman faşistlerin bazı liderleri ile birlikte ziyafete oturdu. Bu, sadece birkaç ay önce hayal dahi edilemeyecek bir partiydi
Molotov : (Altyazı) Sayın bakanın onuruna kadeh kaldırmak istiyorum. Bize böylesine iyi şans getiren değerli konuğumuza.// Kadehimi Almanya’ya, Führer’e ve Dışişleri Bakanına kaldırıyorum.
Anlatan : o gece davete katılan Alman diplomat Andor Henke geceyi şu şekilde anlatıyor. “Sunum, cömert ev sahipliği ve ortamın sıcaklığı açısından bu davet 23 yıllık diplomat hayatımda tanık olduğum en dikkate değer olaylardan biriydi.”// bu iki ülke, Nazi Almanya’sı ve Sovyetler Birliği dünyaya bir anlaşma imzaladıklarını açıklamakta tereddüt etse de, kendilerini öyle tanımlamadıkları halde birer müttefikti.
Ribbentrop : (Altyazı) Sovyet liderlerinin arasında kendimi çok iyi hissediyorum. Kendimi tıpkı Nazi arkadaşlarımın arasındaymışım gibi hissediyorum.
Anlatan : Londra’da ise, Polonya yüzünden Almanya’ya karşı savaş ilan eden hükümet Sovyetler Birliğine de savaş açmaya hazır değildi./ Başbakan Nevil Çembırlin 20 eylül tarihinde Avam Kamarasında şu şekilde konuştu;
Chamberlain : başarı ihtimali çok düşük gibi görünen maceralara atılacak değiliz
Anlatan : İngilizlerin karışmayacağını bilmenin rahatlığı içerisinde Sovyetler, bir zamanlar Polonya’nın bulunduğu noktada Naziler ile aralarında yeni bir sınır oluşturma çalışmalarına devam etti.// Naziler ise Polonya’nın kendilerine ait olan kısmında bir dizi korkunç olay gerçekleştirdi.// ekimin sonunda Alman – Sovyet sınır komitesi Almanlar tarafından işgal edilmiş olan Varşova’da bir kutlama yemeği için bir araya geldi./ bu, gittikçe yakınlaşan bir ilişkinin sadece bir örneğiydi. Aynı ay içinde Alman Gestapo ve Sovyet gizli polisi en iyi nasıl işbirliği yapabileceklerini görüşmek için bir toplantı gerçekleştirdi.// bu yemekte, Sovyet delegasyonunun başı Nazi’lere ettikleri yardımlardan dolayı teşekkür etti
Alexandrov : (Altyazı) Bu görüşmelerin gerçekleştiği atmosfer yaptığımız işbirliğinin ruhunu yansıtıyor. Alman ve Sovyet halklarının faydası için./ Avrupa’nın en büyük iki ulusuna.
Anlatan : yemeğe ev sahipliği yapan ve daha sonra savaş suçlusu olarak idam edilecek olan merkez Polonya’nın Nazi yaneticisi Hans Frank Sovyetlerin en az kendisi kadar katı kalpli olduğunu düşünüyordu
Frank : (Altyazı) İkimiz de Polonya sigarası içiyoruz, bu Polonya’yı toz duman ettiğimizin bir simgesi.
Anlatan : o kış Kremlin’de Stalin doğu Polonya üzerindeki baskısını arttırmaya çalıştı. Kısmen de olsa intikam duygusu ile hareket ediyordu. 20 yıl önce, Polonya’ya karşı yapılan 1920 savaşında Bolşevik kuvvetleri arasında yer alıyordu. Polonyalılar onları yenmişti ve Stalin küçük düşürülmüştü. Şimdi intikamını alacaktı./ Stalin ve gizli polisin başı Beriya, uzun zaman önce gerçekleşen bu savaşın gazilerinin şu anda Sovyet devletine tehdit oluşturduğunu açıkladı./ Beriya’nın NKVD’si Doğu Polonya’nın bu bölgesini taramak ve Sovyet karşıtı olabilecek başkaları ile beraber bu gazileri tespit etmekle görevlendirildi
Nikolay Dyukarev : bana yardımcı olması için bir başka subayı atamışlardı./ ailelerini saymaya başladık./ şubat ayına kadar her şey tamamlanmıştı, ondan sonra yerlerini değiştirmemiz emredildi
Yazı : Nikolay Dyukarev
NKVD Subayı
Sovyet İşgali Altındaki Polonya
Anlatan : hedef alınanlar sadece şahıslar değildi. Stalin ve Beriya bütün ailelerin zorla götürülmesini emretmişti
Wieslawa Saternus : kapıya yumrukları veya silahlarıyla vuruyorlardı ve “açın” diye bağırıyorlardı./ çok vahşice davranıyorlardı./ babamı içeriye ittiler ve yere oturup ellerini kaldırmasını söylediler./ yarım saat içinde toplanmamız gerekiyordu. NKVD subayı saat tutuyordu ve evden ayrılmamız için bize sadece yarım saat vermişti.// ancak bir türlü ağlamamızı durduramıyorduk, sürekli ağlıyorduk
Yazı : Wieslawa Saternus
Polonyalı Gazi Kızı
Nikolay Dyukarev : bu zor bir görevdi. Çok zordu. O zamanlar gençtim ve sadece görevimi yapıyordum. Ama şimdi düşününce, çocukları sütsüz veya yemeksiz bırakmak, bu çok zor bir görevdi./ büyüdüğüm zaman bunu düşünmeye başladım. Bu nasıl bir görevdi./ tabi ki bunu yapmamalıydık. Bunu o zaman da düşünüyordum. Ama düşünmek başka bir şey, uygulamak başka bir şey
Anlatan : bu sürgünlerin sadece ilk dalgasıydı. Ardından Sovyetlerin kurtulmak istediği başkaları da doğu Polonya’dan sürüldü./ birkaç yüz bin insan Sovyetler Birliğinin uzak köşelerine gönderildi, ve zorlu şartlar altında birçok kişi hayatını kaybetti.
Georgy Dragunov : yerlilerin batı bölgelerinden her ne kadar korkunç görünse de bizi şaşırtmadı, çünkü bunu daha önce de görmüştük./ bize bunların halk düşmanı olduğu öğretilmişti ve sürgüne gönderilmeleri gerekiyordu./ o zamanlar bu bize normal geliyordu
Yazı : Georgy Dragunov
3’üncü Taaruz Tugayı
Kızıl Ordu
Anlatan : Moskova’daki Sovyet planlamacıları Nazi’lerle olan ilişkilerinin birçok getirisi olduğunun farkındaydı. Sadece daha büyük bir alan değil, aynı zaman askeri teknolojilere de ulaşabiliyorlardı. Ancak Sovyetler tüm bunları bedavaya almıyordu. Karşılığında Nazi’lere resmi olarak petrol ve buğday gibi hammaddeler veriyorlardı. Ve ayrıca gizli yardımlarda da bulunuyorlardı./ Ribıntrop’un önceki eylül ayında Kremlin’e gerçekleştirdiği ilk ziyareti esnasında talep ettiği bir şey
Ribbentrop : (Altyazı) İngiltere’ye karşı yürütülecek savaş pazarlıklarına bağlı olarak Murmansk limanını Alman denizatlıların açma isteği oluşabilir. Orada denizaltılar üzerinde bakım çalışmaları yapılabilir.
Stalin : (Altyazı) Prensip olarak Sovyet hükümeti Almanya’ya bu konuda yardım etmeyi kabul ediyor.
Anlatan : Ancak Sovyetler’in yardımı Nazilerin düşündüğü şekilde gerçekleşmedi.// Almanlar’a Murmansk şehri yerine, Almanların Basis Nord adını verdiği, ücra bir noktada üs kurma izni verdiler.// Sovyetler için Murmansk’ın kuzeyindeki bu bölgede bir Alman üssünün bulunması savaşın en büyük sırlarından biriydi bu üssün varlığı, Alman savaş makinesine doğrudan yardım ettiklerinin kanıtıydı ve bunu dünyanın geri kalanından gizlemek istiyorlardı.// Sovyetler Alman denizcilerin karaya çıkmasına dahi izin vermiyordu. Aylar boyundca, koyda demirli olan gemilerinde kalmaları gerekiyordu.// denizcilerin ruh hali Föniziya adlı Alman destek gemisinin doktoru olan doktor Kampf’ın tuttuğu günlükte görülebiliyor
Kampf : bugün gemide gerçekten sıkıcı bir hava hakimdi.// sürekli gerginlik yaşanıyor.// bazıları yüksek komutaya şikayet mektupları yazdı. Kendimizi terk edilmiş ve yalnız hissediyoruz
Anlatan : doktor Kampf’ın daha sonraki günlük yazılarından toplumdan tamamen kopmuş olmanın mürettebatın çoğunda zihinsel sorunlara yol açtığı anlaşılıyor. Hatta geminin kaptanı dahi bir noktadan sonra kendini öldürme tehditlerinde bulundu.// bu savaşın sadece en gizli görevlerinden biri değildi, aynı zamanda en sıkıcı görevlerinden biriydi.// ancak Stalin sözünde durmuştu ve Sovyet sularında bir Alman destek üssüne müsaade etmişti./ Stalin Nazilere verdiği sözleri tutarken dikkatini bu insanlara çevirmişti. 1939 yılında doğu Polonya’nın işgal edildiği sırada toplumun ileri gelen kişilikleri ile birlikte tutuklanan Polonyalı subaylar./ çoğunluğu özel Sovyet kamplarında tutuluyordu. Sovyet yetkilileri tutuklanan bu Polonyalıları “normal” savaş esirleri olarak görmüyordu. Polonya toplumunun önemli kişilikleri olduklarından hepsi potansiyel birer tehdit olarak görülüyordu.// bunun sonucu olarak inanış ve motivasyonları konusunda ayrıntılı bir şekilde sorguya çekildiler.// NKVD sorgu subaylarının amaçlarından biri de bu Polonyalıların Sovyetlerle işbirliği yapmaya hazır olup olmadıklarını tespit etmekti
NKDV Interrogator : (Altyazı) Varsayalım bir gün evine geldim. Bana bir fincan çay ikram eder misin?
Polish Officer : (Altyazı) Evde çay olup olmayacağını bilemem.
NKVD Interrogator : (Altyazı) Peki beni gece kalmam için davet eder misin?
Polish Officer : (Altyazı) Varşova’da büyük bir Sovyet delegasyonu bulunuyor. Orada çok daha rahat edersiniz.
Anlatan : NKVD Polonyalıların çoğunun tutumunu “inatçı” olarak tanımlamıştı. Ve gittikçe daha büyük bir problem olarak görülüyorlardı.// Kremlin’de 5 mart 1940 günün erken saatlerinde Stalin sonunda onların kaderini belirledi.// Stalin ve bir dizi ileri gelen Sovyet kişiliği savaşın en kötü şanlı belgelerinden birini imzaladı.// Komünizmin çöküşüne kadar Sovyetler Birliğinin varlığını dahi inkar ettiği bir belge.// Stalin’in kararı neredeyse 22 bin Polonyalı üst düzey subayın ölümüne sebep oldu.// bunların büyük bir kısmı Sovyetler Birliğinde bulunan bu üç kamptan birinde bulunuyordu. Nisan ayında başlamak üzere Ostaşkov kampındakiler birkaç yüz kişilik gruplar halinde Kalinin şehrinde bulunan NKDV hapishanesine transfer edilmeye başlandı..// 1990’ların başlarında yapılan bir Rus askeri araştırması gerçekleri ortaya çıkartana kadar burada olanlar bir sır olarak kaldı.// bu süreç içerisinde, idamları şahsen düzenleyen Dimitri Tokarev’i de buldular
Dimtry Tokarev : ilk gece 300 kişi getirdiklerini söyleyebilirim./ çok fazla olduğunu düşünmüştüm. Gece çok kısaydı ve sadece karanlık olan saatlerde çalışabiliyorduk.// tüm o dehşete tanık oldum.// içeri geldiler ve birkaç dakika sonra Blokin özel kıyafetini giymişti. Kahverengi deri önlük, dirseklerine kadar uzanan kahverengi deri eldivenler.// bu benim üzerimde korkunç bir etki bıraktı.// karşımda bir cellat vardı.// katiller hazır olduğunda Polonyalılar teker hücrelerinden alınıp sorgu odasına götürüldü ve isimleri idam edilecekler listesi ile karşılaştırıldı./ idamların mekaniği Blokin ve yönetim kurulu komutanımız Rubanov tarafından belirleniyordu./ idam odalarının koridora açılan kapılarını örtmüşlerdi, böylece silah sesleri duyulmayacaktı.// sonra suçlular, biz onlara öyle diyorduk, koridordan geçiriliyordu, ve vurulmak üzere hücreye getiriliyordu
Yazı : Dmitry Tokarev
NKVD Albayı
(1991 tarihinde Rus savcılığı ile yapılan görüşme)
Anlatan : NKVD birkaç hafta boyunca her gece 250 civarında kişiyi idam etti, ta ki kendilerine gönderilen 6,311 Polonyalının hepsi öldürülene kadar./ ancak Tokarev 51 yıl sonra bu suçu tekrar düşündüğünde hatırladığı şey Polonyalıların çektiği zulüm değil kendi katillerinin sıkıntısı
Dmitry Tokarev : şunu söylemek zorundayım. Örneğin Robanov, aklını kaçırdı. Birinci asistanım Pavlov kendini vurarak öldürdü. Şoförüm Sukarev kendini vurarak öldürdü, hatta Blokin bile kendini vurarak öldürdü
Anlatan : Sovyetler Birliğin batısında bulunan bu idam yeri ile birlikte toplam üç idam yeri bulunuyordu. Katin ormanında 4,500’den fazla Polonyalı açık mezarların başında vurulup ardından gömüldü.// toplamda 21,857 Polonyalı öldürüldü./ bu suç, Almanlar ve Sovyetler Polonya’yı parçalamaya karar verdiği için işlenmişti.// sadece 2 ay sonra Almanlar ve Sovyetler arasındaki ilişki sarsılmaya başladı, çünkü Almanlar 6 haftadan kısa bir süre içersinde Fransa’yı işkal etmişti./ 22 haziran 1940’ta Hitler Fransızlarla Kompiyen’de bir ateşkes antlaşması imzaladı, üstelik Almanların birinci dünya savaşında teslim olduklarını kabul ettikleri aynı tren vagonunun içinde./ bu Hitler için bir zaferdi.// ancak Stalin için büyük bir problemdi./ stratejisi tamamen Almanların tıpkı birinci dünya savaşında olduğu gibi batı cephesinde savaşmakla meşgul olacağı fikri üzerine kurulmuştu. Bu strateji artık tamamen yıkılmıştı
Stalin : (Altyazı) Gerçekten hiç mi direniş gösterememişler?
Anlatan : Stalin artık Nazileri mutlu tutmanın hiç olmadığı kadar önemli olduğuna karar verdi. Hammadde nakliyatları hızlandırıldı ve Sovyetler Almanlara çok zorlu bir deniz operasyonunda yardımcı oldu.// ağustos 1940’ta burada, Sovyetler Birliğinin kuzeyinde bulunan Teriberka körfezinde Komet adında bir Alman gemisi yatıyordu. Komet normal bir ticaret gemisi gibi görünüyordu ancak aslında silahlı bir Alman taarruz gemisiydi./ Komet, savaşın en gizli seyahatlerinden birini gerçekleştirerek Sovyetler Birliğinin yukarısındaki buzlu bölgeden geçerek Pasifik okyanusuna çıkmayı ve müttefik gemilerini vurmayı planlıyordu./ Almanlar bu yolculuğa ancak Sovyet buz kırıcı gemilerinin yardımı ile kalkışabilirdi, bunlardan bir tanesi ise Stalin adındaki gemiydi
Karl Herman Müler : Ruslar kendi başımıza seyahat edebileceğimiz bölgelerde bize kılavuzluk yapıyordu. Buzu daha iyi değerlendirebiliyorlardı, buzda olanları görebiliyorlardı. Mahsur kaldığımız yerlerde ise buz kırıcılar bize yardım ediyordu./ dost canlısı olduklarını söyleyebilirim, mesafeli ancak dost canlısıydılar ve onları seviyorduk. İyi insanlar olduklarını görebiliyorduk./ herhangi bir zorluk yaşamadık, anlaşmazlık yaşanmadı. Her şey pürüzsüz gidiyordu. Ruslar bizim tarafımızdaydı
Yazı : Karl-Herman Müler
Alman Denizci, HSK Komet
Anlatan : burada Komet’in 17 bin tonluk müttefik gemisi Rangitane’yi batırması görülüyor. Komet’in dünyanın uzak köşesine yaptığı yolculuğu esnasında batırdığı 7 gemiden sadece bir tanesi. Bu yıkım sadece Sovyet donanmasının doğrudan yardımı ile mümkün olmuştu./ Alman donanmasının başı Sovyet işbirliğinden çok memnundu. O kadar memnundu ki, temmuz 1940’da Moskova’daki Alman donanma ataşesi bir teşekkür mektubunu iletmek üzere Sovyet donanmasının karargahına gönderildi.// mektupta büyük amiral Heyda Alman donanmasına gösterdikleri büyük yardımlardan dolayı Sovyet donanmasına olan minnettarlığını dile getiriyordu.// Sovyetler elbette resmi olarak hala tarafsız olduklarını ileri sürüyordu, ve hiç de şaşırtıcı olmayan bir şekilde hiçbir zaman cevap vermediler.// Fransa’da elde edilen zaferin ardından Berlin’e yapılan bu muzaffer dönüşten beri Hitler bir sonraki hareketini düşünüyordu. Dünya çapındaki Yahudi Boleşvik komplosunun merkezi olarak gördüğü Sovyetler Birliğinin yıkımını arzu ediyordu. Ve saldırmazlık anlaşmasına rağmen bunu gerçekleştirmenin zamanının geldiğini düşünüyordu.//)31 temmuz 1940’ta askeri komutanlarına Alman Silahlı Kuvvetlerinin Sovyetler Birliğine bir saldır planlaması gerektiğini bildirdi./ ve bu onlara mantıklı gelmişti
Huber Menzel : iki yıl içinde, 1942’nin sonunda, 1943’ün başında İngilizlerin hazır olacağını, Amerikalıların hazır olacağını ve Rusların hazır olacağını biliyorduk. Ve o zaman üçü ile aynı anda başa çıkmamız gerekecekti. 1942’nin sonunda karşı karşıya geleceğimiz, doğudan gelen en büyük tehdidi ortadan kaldırmamız gerekiyordu. O dönemde bu mümkün görünüyordu
Yazı : Hubert Menzel
Alman Ordusu Yüksek Komutası
Operasyon Birimi
Anlatan : Stalin Hitler’in Sovyetler Birliğine savaş açacağını tahmin etse de bunun yakın zamanda gerçekleşeceğini düşünmüyordu. Ancak endişelendiği için Molotof’un Berlin’e gidip Almanların niyetini anlamasını istedi
Arşiv : (Altyazı) Berlin’deki konferans karşılıklı güven ortamında geçti ve Almanya ile Sovyetler Birliğini ilgilendiren tüm önemli soruların karşılıklı anlayış ile görüşülmesi ile sonuçlandı.
Anlatan : ancak gerçekler çok farklıydı. Molotof 12 kasım 1940’ta Berlin’e geldiğinde karşılıklı güvenden pek bahsedilemezdi. Sovyetler Nazilerin Doğu Avrupa ile ilgili niyetleri konusunda şüpheciydi ve Hitler Sovyetler Birliğini istila etmeyi planlıyordu, ancak henüz kesin emrini vermemişti.// istenmeyen bu konuğun gelişi ise atmosfere hiç yardımcı olmamıştı.// İngilizler 13 kasım gecesi Berlin’i bombaladı./ daha sonra Çörçil Molotof’un Berlin’de bulunduğunu bildiklerini ve gelişmelerin dışında kalmak istemediklerini söyleyecekti.// üstlerinde İngiliz bombardıman uçakları dolaştığından Molotf ve Rıbıntrop görüşmeleri bir hava sığınağında gerçekleştirmek zorunda kaldı. İki tarafın artık çok az ortak noktasının kaldığı artık çok açıktı.// hatta Ribıntrop Sovyetleri Nazilerin doğu Avrupa’da yapacakları konusunda endişelenmekten vazgeçip Hindistan’da İngiliz imparatorluğuna saldırmaya ikna etmeye çalışıyordu
Ribbentrop : (Altyazı) Sovyetler Birliğinin Hint Okyanusuna ulaşma fikrine prensip olarak sıcak bakıp bakmadığı sorusuna henüz cevap vemediniz.
Molotov : (Altyazı) İngiltere’ye karşı yürütülen savaşın kazanıldığını varsayıyorsunuz./ Eğer durum gerçekten öyleyse neden şu anda bir hava sığınağında oturuyoruz?
Anlatan : Moskova’da Almanlarla olan ilişki konusunda başka endişeler yaşanıyordu. NKVD’nin karargahı olan Lyubyanka’da şaşırtıcı ve yeni bir savaş gücünün oluşturulması ile ilgili görüşmeler yürütülüyordu./ az sayıdaki Polonyalı subay ilk bahardaki idamlar esnasında öldürülmemişti. Sovyetler ile işbirliği yapmayı kabul etmişlerdi. Kızıl Ordu komutası altında savaşacak yeni bir Polonyalı askeri birim oluşturacaklardı. Kasım 1940’te bu subayların bazıları Lyubyanka’da verilen ve gizli polisin başı olan Lavrenti Beriya’nın ev sahipliğini yaptığı bir yemeğe katıldı
Beria : (Altyazı) Sanırım prensipte anlaştık. Polonyalı birimler ordunun içinde zırhlı bir birlik oluşturacak.
Polish Officer : (Altyazı) Önemli olan kalite. Çok iyi organize olmuş ve donanımlı birimler gerekiyor.
Beria : (Altyazı) İyi donanımlı bir tümen zırhlı bir yumruk kadar güçlüdür.
Polish Officers : (Altyazı) Polonyalı subaylara ihtiyacımız var. Subaylarımızın kamplardan serbest bırakılmasını istiyoruz.
Anlatan : diğer Polonyalı subayların hala esir kamplarında bulunduğuna inanıyorlardı. Oysa gerçekte hepsi 6 ay önce Beriya’nın adamları tarafından idam edilmişti
Beria : (Altyazı) Subaylar artık kamplarda değil. Onlarla ilgili bir hata yaptık. Evet, büyük bir hata.
Anlatan : bu esnada Hitler tarihteki en büyük istila harekatı için hazırlıkların hızlandırılması emrini verdi. Doğu Prusya ormanlarında yeni ve büyük bir askeri karargah oluşturuluyordu. Ve Nazi imparatorluğun her yerinde gerçekleşen askeri hareketlilik sonucunda Sovyet casusları kısa süre içinde Hitler’in planlarını öğrendi
Anatoly Gurievich : çok uzun bir süre boyunca, sanırım kasım 1940’ta başlayarak, batıdaki savaşla ilgili hazırlıkların nasıl gittiği konusunda düzenli olarak bilgi alıyordum
Yazı : Anatoly Gurievich
Subay, Sovyet Askeri İstihbaratı
Anlatan : usta casus Anatoli Gurieviç bilgilerin büyük bir kısmını savaş halindeki Belçika’da sarhoş Alman subaylarını dinleyerek elde ediyordu
Anatoly Gurievich : çok fazla içiyorlardı ve birbirleriyle konuşuyorlardı./ neler söylediklerini hatırlıyorum, hepsi savaşın mayıs ve haziran 1941’de başlaması gerektiğini söylüyordu./ bu adamlar bana mayıs 1941’e kadar asker sevkıyatını tamamlamaları gerektiğini söylüyordu
Anlatan : üst üste gelen istihbarat raporları aynı sonuca varıyordu; Almanlar saldırmayı planlıyordu./ Stalin onlara inanmıyordu. Almanların sadece kendisine baskı uygulamak istediğini düşünüyordu. Ancak iki kurmayı aynı fikirde değildi. Jukov ve Timoşenko mayıs 1941’de Sovyet sınırında toplanan Almanlara karşı bir önlem saldırısı düzenlemek için bir plan bile hazırlayıp Stalin’e sundu
Stalin : (Altyazı) Siz çıldırdınız mı? buraya bizi korkutmak için mi geldiniz? Belki de savaşı başlatmak isteyenler sizlersiniz./ Yeteri kadar madalyanız yok mu?/ Timoshenko/Timoşenko, aslında seni vurmamız gerekirdi. Ama iyi bir asker olduğunu biliyorum.// Hepiniz beni dinleyin. Timoshenko/Timoşenko gayet sağlıklı ve büyük bir kafası var, ama anlaşılan beyni küçük kalmış. Şunu iyicene anlayın, Almanya hiçbir zaman kendi başına Rusya’ya saldırmayacaktır.
Anlatan : 5 hafta sonra Almanya Sovyetler Birliğine saldırdı.// 22 haziran 1941 Pazar gününün erken saatlerinde Stalin’a general Jukov’dan bir telefon geldi
Zhukov : (Altyazı) Yoldaş Stalin, Almanlar şehirlerimizi bombalıyor. Savaş başladı.// Yolda Stalin? Beni Anladınız mı?// Herhangi bir emriniz var mı?
Stalin : (Altyazı) Savunma Bakanı nerede?
Anlatan : Moskova’daki Alman büyük elçisi Kont Şuğlınburg 22 haziran günün erken saatlerinde Kremlin’e geldi./ bu, iki ülke arasındaki ilişkide ciddi bir anlaşmazlık olduğuna dair ilk resmi Alman açıklamasaydı
Molotov : (Altyazı) Madem bu kadar kolayca bozmaya hazırdınız saldırmazlık anlaşmasını neden imzaladınız?
Shulenburg : (Altyazı) Son altı sene içerisinde Almanya ve Sovyetler Birliği arasındaki dostluğu desteklemek için elimden gelen her şeyi yapmak için gayret gösterdim. Ancak kaderi durdurmak mümkün değil.
Anlatan : Almanların ihanetine uğrayan Stalin bu çaresizlik içerisinde İngilizler ile yeni bir ilişki kurmak zorundaydı.
SON
