F-16 düğümü çözülüyor! Satışın önünde tek engel kaldı...

ABD Kongresi Konferans Komitesi’nin, Türkiye’ye F-16 satışlarını kısıtlayan ve şart içeren maddelere bütçe tasarısında yer vermemesiyle, önemli engellerden biri aşıldı. Türkiye’nin ABD’den 40 adet F-16 Blok 70 ile 79 adet savaş uçağının modernizasyonu için kit satın alma talebinde bulunmasının üzerinden bir yıldan fazla zaman geçmesine rağmen, bu ülkedeki iç prosedür bir türlü tamamlanamadı. Bununla birlikte ABD Kongresi Konferans Komitesi’nin, Türkiye’ye F-16 satışlarını kısıtlayan ve şart içeren maddelere bütçe tasarısında yer vermemesiyle, önemli engellerden biri aşıldı. Satışın önünde son engel olarak, ABD Senatosu’nun Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Senatör Bob Menendez’in tutumu görülüyor. Türkiye, F-35 programından çıkarılmasının ardından geçtiğimiz yıl savaş uçağı alanında kısa ve orta vadeli acil ihtiyaçlarını karşılamak için tedarik ve modernizasyon projeleri hazırlamış, bu çerçevede 40 adet F-16 Viper uçağının tedariki ve 79 uçağın da modernizasyonu için Eylül 2021’de ABD’ye taleplerini iletmişti. F-16 tedariki ve modernizasyonu çerçevesinde son bir yılda 4 toplantı yapılmış, bunların üçü Türkiye’de gerçekleştirilmişti. Son toplantıysa Ağustos ayında ABD’de yapıldı. Türk heyeti, askeri yetkililerin yanı sıra üretici firma Lockheed Martin’den yetkili ve uzmanlarla da görüştü. Teknik heyetin yanı sıra AK Parti milletvekillerinden oluşan heyet de, ABD’ye giderek siyasi düzeyde lobi faaliyetinde bulundu. Türkiye’nin ABD Büyükelçiliği’ndeki diplomatlar da, F16 dosyasının bütün aşamalarını yakından takip etti. Yunanistan ile ABD’deki Türkiye aleyhtarı lobiler ise, Türkiye’ye karşı harekete geçti. Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, ABD Kongresi’nde Mayıs ayında yaptığı konuşmada, “Türkiye’ye F-16 satmayın” mesajını açıkça dile getirirken, ABD Başkanı Joe Biden, bu satışın yapılmasından yana olduğunu açıkça belirtti. ABD Temsilciler Meclisi, Temmuz ayında Türkiye’ye F-16 satışını şarta bağlayan tasarıyı onayladı. Temsilciler Meclisi, F-16 satışı için Türkiye’nin Yunan hava sahasını ihlal etmemesi ve satışın ABD’nin çıkarına olacağı yönünde eklemelerde bulundu. ABD 2023 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa (NDAA) tasarısına yapılan eklemeler oylandıktan sonra tasarının tamamı Genel Kurul’da oylanacak. Eklemenin yasalaşması için, bunun, NDAA tasarısının Senato versiyonunda da yer alması gerekiyordu. Ancak ABD’de New Jersey Senatörü Bob Menendez ile Maryland Senatörü Chris van Hollen’ın sunduğu, Türkiye’ye F-16 satışını sınırlandırıcı koşullara bağlayan eklemeler, ABD 2023 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa tasarısının Senato versiyonundan çıkarıldı. Temsilciler Meclisi ile Senato’nun Konferans Komitesi’nce önceki gün hazırlanan ortak metninde, bu eklemelere yer verilmedi. Şart içeren maddelerin tasarıdan çıkarılmasıyla, Kongre’nin Türkiye’nin F-16 alımına bazı kısıtlamalar getirmesi engeli kalkmış oldu. Bu aşamadan sonra satışın yapılabilmesi için, yönetimin sunduğu satış tebligatına Kongre’den itiraz gelmemesi gerektiği belirtildi. “Açık konuşayım, Türkiye için hiçbir F-16 hususunu onaylamayacağım” diyen Senatör Menendez’in, satışı engelleme yönünde hareket edebileceği belirtiliyor. Sürecin son adımını ise ABD Başkanı Biden’ın onayı oluşturacak. Böylece yıl sonuna kadar Türkiye’ye F-16 satışı dosyasının karara bağlanması bekleniyor. Satışın olmaması durumunda Türkiye, havadan havaya muharebe gücünde zaaf oluşmaması için yeni seçenekleri gündemine alacak. Avrupa seçenekleri içinde öne çıkanlardan biri, İngiliz/İtalyan/Alman ortak üretimi “Eurofighter” savaş uçağı. Bunun yanında İsveç yapımı Saab uçaklarına da ilgi duyulduğuna ilişkin haberler yer almıştı. Mecbur kalınması durumunda Rusya veya Çin’den 5. nesil savaş uçağı alımı da seçenekler arasında. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD’nin F-16 satışındaki tutumuyla ilgili değerlendirmelerde bulundu. Kongre’nin rolünün önemine dikkat çeken Çavuşoğlu, şunları söyledi: “ABD yönetiminin F-16 konusunda desteğinin tam olduğunu, kendi açıklamalarında da gördük. Bizimle ikili ilişkilerinde de bunu sürekli vurguladılar. İkili görüşmelerde bunun NATO için de son derece faydalı olduğunu vurgulamışlardı. En son Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın, Bali’de ABD Başkanı Biden ile yaptığı görüşmesinde, F-16 konusunda yönetimin desteğinin tam olduğunu söylemişti. Tabii Kongre’nin de burada rolü önemli. Dolayısıyla Kongre’nin rolünün de olumlu olması gerekiyor... Ulusal Savunma Yetki Yasası’nın oylamaya sunulacağı metinde, olumsuz bir unsurun olmaması olumlu bir gelişme. Ayrıca bu konuda basına düşmeden önce bilgimiz vardı. Bunun bir an önce nihayete kavuşması gerekiyor. F-16 alımımız ve mevcutların modernizasyonun da prosedür olarak tamamlanması gerekiyor. Herhangi bir şarta bağlı olduğu zaman almamızın herhangi bir anlamı yok.”