hamburger-icon
desktop-gifmobile-gifCanlı Yayın
hourSON DAKİKA
left-arrowright-arrow
weather
İstanbul
down-arrowup-arrow

    IRA'nın uzun ve dolambaçlı yolu

    IRAnın uzun ve dolambaçlı yolu
    expand

    Kuzey İrlanda'nın bağımsızlığı için savaşan İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA), silahlı mücadeleye son vereceğini açıkladı.

    IRA, mücadelesine 'İrlanda Gönüllüleri' adıyla başladı ve parlamento, 1919'da yapılan açıklamayla, İngiltere'ye meydan okuyarak, İrlanda'nın bağımsız bir cumhuriyet olduğunu ilan etti.

    İrlanda'nın, İngiltere'nin egemenliğindeki kuzey bölge ile 1921'de İngiltere ile İrlanda arasında imzalanan anlaşma uyarınca kraliyete bağlılık sözü veren yarı özerk bağımsız İrlanda devleti olarak ikiye ayrılması, IRA'yı da ikiye böldü. ardından, IRA ile bağımsız devlete bağlı ordu arasında savaş çıktı.
     
    IRA, 1936 yılında İrlanda hükümeti tarafından yasaklandı ve örgüt mevcudiyetini gizlice devam ettirdi. Örgüt, 1960'lı yıllarda cumhuriyetçiler ile İngiltere yanlıları arasındaki gerginliğin artması üzerine tekrar ortaya çıktı ve İngiliz askerlerine karşı sokak baskınlarına öncülük etti.
     
    1969'da yeniden parçalanan IRA, 1972'de resmen ateşkes ilan etti, ancak Geçici IRA (Provos), İngiltere'nin Kuzey İrlanda'daki egemenliğine son vermek için askeri mücadele başlattı.
     
    Örgüte destek, tarihe 'Bloody Sunday' (Kanlı Pazar) olarak geçen, 1972 yılındaki İngiliz askerlerinin 13 göstericiyi vurarak öldürme olayının ardından önemli derecede arttı.
     
    30 yıllık mücadelesinde 3 bin 600 ölümün yarısından sorumlu tutulan IRA, 1997'de tekrar ateşkes ilan etti, ancak silahsızlanmaması ve organize suçlara katılımı, nihai sonuç elde edilmesini engelledi.  
     
    Örgütün ve sorunun kısa geçmişi  
     
    10 kişinin ölümünden sorumlu Sean Kelly serbest bırakıldı
    1921 -     Güney, bağımsız bir devlet olduğunu iddia etti. İki yıl süren iç savaş başladı. Kuzeyli Protestanlar, İngiltere'ye bağlılığını korudu.
     
    1937 - Serbest İrlanda, ülkenin güney ve batısındaki 26 bölgeden oluşan bağımsız bir devlet olduğunu ilan etti. Devlet, 12 yıl boyunca İngiltere tarafından tanınmadı.
     
    1955-62 - Katolik İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu, Kuzey İrlanda ve İngiltere'de, İngilizlere yönelik saldırılar düzenledi.
     
    1968 - Kuzey İrlanda Katolikleri, yurttaşlık hakkı kampanyası başlattı.

    1969 - İngiltere'nin, saldırılarla başa çıkabilmek için Kuzey İrlanda'ya ordu göndermesiyle bölge, en kanlı çatışmalara sahne oldu.

    IRA, 1979'da saldırılarını arttırdı
    1971 -     Gerilla olduğundan şüphelenilen kişiler, mahkemeye çıkmadan hapsedildi.

    1972 - İngiliz askerleri, Londonderry'de 13 Katolik göstericiyi öldürdü ve olay tarihe 'Bloody Sunday' olarak geçti.

    1979 - IRA, İngilizlere yönelik saldırıları artırdı. Kraliçe Elizabeth'in kuzeni Lord Mountbatten öldürüldü.

    1981 - 10 IRA tutuklusu, siyasi tutuklu sıfatı kazanmak için açlık grevi başlattı.
     
    1982 - Kuzey İrlanda parlamentosu seçildi. Parlamento Katolikler tarafından protesto edildi.

    1983 - IRA, Londra'daki Harrods mağazasını bombaladı, altı kişi öldü.

    1984 - Muhafazakar Parti'nin düzenlediği konferansa yönelik bombalı saldırıda beş kişi öldü. Dönemin başbakanı Margaret Thatcher saldırıda yaralandı.

    IRA'nın 1998'de düzenlediği saldırıda 29 kişi öldü
    1985 -     İngiltere ile İrlanda arasında yapılan anlaşma, Dublin yönetimine, Kuzey İrlanda'nın günlük yönetiminde söz sahibi olma hakkıverdi.

    1987 - IRA, Enniskillen savaşının anma töreninde 11 kişiyi öldürdü.

    1988 - Üç IRA militanı, Cebelitarık'ta SAS komandoları tarafından öldürüldü.
     
    1994 - IRA, İngiltere yanlılarının da kabul ettiği ateşkes ilan etti. İngiliz yetkililer Sinn Fein ile görüşmeyi kabul etti.

    1995 - İngiltere, Sinn Fein ile bakanlık düzeyindeki 23 yıllık görüşme yasağını kaldırdı.

    1996 - IRA, ateşkese, Londra'nın Dockland bölgesinde bombalı saldırı düzenleyerek son verdi. Saldırıda iki kişi öldü. Kuzey İrlanda'nın geleceğiyle ilgili görüşmeler başladı. Sinn Fein görüşmelere alınmadı.

    1998 - Kuzey İrlanda'da yeni parlamento seçildi. Parlamento, Birlik Partisi lideri David Trimble'i başbakan seçti.  Kuzey İrlanda'nın Omagh kentinde bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıda 29 kişi öldü. Sorumluluğu, IRA'dan ayrılan 'Gerçek IRA' üstlendi.

    1999 - Kuzey İrlanda, Katolik ve Protestanların paylaşımıyla kendi hükümetine kavuştu ve İngiltere'nin 27 yıllık egemenliği son buldu.

    2001 - Başbakan Trimble, IRA'nın silahsızlanmaması üzerine istifa etti, IRA'nın bazı silahları kullanım dışı bıraktığını açıklaması üzerine tekrar seçildi.

    2003 - Parlamento seçimlerinde her iki tarafın da aşırı uçlarına destek arttı.
     
    2004 - İngiltere Başbakanı Tony Blair ve İrlanda Başbakanı Bertie Ahern, anlaşma yapmak üzere Leeds Şatosu'nda bir araya geldi.
    Sıradaki Haberadv-arrow
    Sıradaki Haberadv-arrow
    Sıradaki Haberadv-arrow
    Sıradaki Haberadv-arrow
    o-clock

    SON DAKİKA

    EN ÇOK OKUNANLAR