Uçak krizi patladığından beri Erdoğan ve Putin neler söylediler?

Türkiye sınır ihlalinde bulunduğu ve angajman kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle, Suriye'nin Türkmen nüfusunun yaşadığı Bayırbucak bölgesinde hava saldırısı düzenleyen Rusya'ya ait SU-24 tipi bir bombardıman uçağını düşürdü. Ardından iki ülke arasındaki kriz patlak verdi. Rus lider Putin, Türkiye'ye ağır suçlamalarda bulundu, IŞİD petrolünü satın almak, teröre destek vermek gibi ağır suçlamalarda bulundu. Bu iddialara Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yanıtları da ağır oldu. Rusya, Türkiye ile askeri ilişkilerini askıya aldığını açıkladı, Suriye'ye füze sistemleri yerleştirdi, Ermeni soykırımı tasarısını parlamentoya getirdi ve ekonomik yaptırım kararları aldı. Krizi yatıştırmak için dünyadan mesajlar geldi. Erdoğan arada yatıştırıcı mesajlar da verdi ve Putin'le görüşmek talebini dile getirdi. Şimdi gözler bu görüşmenin gerçekleşmesi ihtimali bulunan Paris'teki İklim Zirvesi'nde. Peki süreç bugüne kadar nasıl gelişti, kim ne dedi? İşte iki liderin, Putin ve Erdoğan'ın krizin başından bu yana karşılıklı açıklamaları...

Haberin Devamı

24 Kasım 2015: İlk açıklama

/

Uçağın düşürülmesinin kamuoyuna yansımasından dakikalar sonra, doğrudan Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan değil, ancak "Cumhurbaşkanlığı kaynaklarından" açıklama geldi. Erdoğan'ın Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar'la görüşerek, bilgi aldığı belirtildi ve "düşürülen uçağın SU 24 tipi Rus uçağı olduğu" basına açıklandı. Dakikalar sonra aynı "kaynaklardan" bir düzeltme geldi ve açıklama "Basında yer alan haberler doğrultusunda uçağın Rus uçağı olduğu tahmin ediliyor" diye tashih edildi.

24 Kasım 2015: "Sırtımızdan bıçaklandık"

/

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'den ilk tepki hemen o gün geldi. Putin, Ürdün Kralı II. Abdullah ile buluştuğu sırada konuştu ve "Rus uçağının düşürülmesini sırtımızdan bıçaklanmak olarak yorumluyoruz" dedi.

Haberin Devamı

/

Putin şunları söylemişti: "Türkiye Rusya'nın ABD ile bu tür olayları önlemek adına imzaladığı sözleşmeye rağmen Rus savaş uçağını vurdu. Uçağımız Suriye toprakları üzerinde Türk F16 uçağıyla 'Hava-hava' roketiyle vuruldu. Türkiye ile sınırdan 4 kilometre uzaklıkta Suriye topraklarına düştü. Uçağa ateş açıldığında 6 bin metre yükseklikte Türk sınırında 1 kilometre uzaklıktaydı."

/

"Her halükarda, Rus pilotlar ve Rus uçağı Türkiye Cumhuriyeti için hiçbir şekilde tehdit oluşturmuyordu. Bu olay sırtından bıçaklamak gibi. Rusya Türkiye'ye sadece komşusu gibi değil dost bir ülke gibi davranıyordu. Bugün yapılan şeye kimin ihtiyacı olduğunu bilmiyorum ama, bizim böyle bir şeye ihtiyacımız yoktu."

Haberin Devamı

/

"Bizimle acil bir şekilde gerekli teması kurmak yerine, bildiğimiz üzere Türkiye NATO'daki partnerlerine bu konuyu görüşmek için başvurmuş. Sanki onlar bizim değil biz onların uçağını vurmuşuz."

25 Kasım 2015: "Sessiz kalamayız"

/

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul'da İSEDAK 31. Toplantısı'nın açılışında konuştu. Uçağın milliyetinin belirsiz olduğunu, sınır ihlali yaptığını, 5 dakikada 10 kez ikaz edildiğini anlatan Erdoğan, uçağın ihlali sürdürmekte ısrarlı olması nedeniyle ateş açıldığını, uçağın Türkiye sınırlarında vurulduğunu açıkladı.

Haberin Devamı

/

Uçağın Rusya'ya ait olduğunun sonradan öğrenildiğini söyleyen Erdoğan, olayın hemen ardından BM ve NATO'nun bilgilendirildiğini ifade etti. Rusya'nın Türkmen bölgesindeki bombardımanlarından rahatsızlığını dile getiren "Orada DAEŞ yok" diyen Erdoğan, Rusların daha önce de sınır ihlalinde bulunduğunu hatırlattı.

/

Erdoğan, daha önce böyle bir olayın olmamasının nedeninin "Türkiye'nin sabrını zorlayarak ortaya koyduğu soğuk kanlı iyi niyet" olduğunu belirtti.

Haberin Devamı

/

Erdoğan, ''Güvenliğimizin ihlal edilmesine sessiz kalamayız'' dedi ve ekledi, ''Bu hadiseyi tırmandırmak gibi bir düşüncemiz kesinlikle bulunmamaktadır. Sadece kendi güvenliğimizi ve kardeşlerimizin hukukunu savunuyoruz."

25 Kasım 2015: "Her aracı kullanacağız"

/

Putin, "Dün yaşananlardan sonra yeni vakaların yaşanma ihtimalini göz ardı edemeyiz" diyerek, benzer şeylerin yaşanması durumunda mutlaka tepki vereceklerini açıkladı.

Haberin Devamı

/

Putin, "Rus uçağının düşürülmesi çok ciddi bir olay ve biz güvenliğimizi sağlamak için her türlü aracı kullanacağız" dedi. Rusya lideri vatandaşlarına "Türkiye'ye gitmeyin" uyarısı yaptı; "Sorun sadece dün yaşadığımız trajediyle ilgili değil. Sorun daha derin. Sadece biz değil, tüm dünya Türkiye'deki mevcut yönetiminin birkaç yıldır kasıtlı olarak ülkeyi İslamlaştırma yolunda bir politika izlediğini görüyor" diye konuştu.

26 Kasım 2015: "Kasten"

/

Putin "Sözde müttefikimiz olan Türkiye bizi sırtımızdan bıçakladı" açıklamasını yineledi. Putin, "Türk yönetimi, Rusya-Türkiye ilişkilerini kasten çıkmaza sürüklüyor" dedi ve düşürülen uçakla ilgili özür dilenmediğini söyledi: "Şimdiye kadar, Türkiye'den üst siyasi düzeyde özür, kayıpları telafi etme teklifi ve suçluları cezalandırma sözü duymadık."

Haberin Devamı

/

Putin'in bu açıklamayı yaptığı gün, Rusya Suriye'ye S-400 füze sistemi yerleştirmiş, Doğu Akdeniz'e bir kruvazör yollamış, askeri ilişkileri askıya aldıklarını açıklamıştı. Türkiye'ye yönelik ekonomik yaptırımlar yönünde Rusya'dan açıklamalar gelmeye başlanmıştı.

/

Putin, "Türkiye"ye yönelik herhangi bir yaptırımı devreye sokma kararı almadık ancak Türkiye'den uçağımıızn düşürülmesiyle ilgili hala gerçekçi bir açıklama bekliyoruz" dedi.

Haberin Devamı

26 Kasım 2015: IŞİD petrolü suçlaması

/

Putin aynı gün, Fransa Devlet Başkanı François Hollande ile görüşmesinin ardından yine açıklamalarda bulundu. Tonunu daha da sertleştirdi. Türkiye'yi IŞİD petrolünü satın almakla suçladı.

/

Putin, şunları söyledi: "Türkiye'nin uçağın Rus jeti olduğunu bilmemesinin imkanı yok. Bilinmemesi mümkün değil, sinyalleri gidiyor. Bizim uçakların nerelerde faaliyet gösterdiğini ABD öncülüğündeki koalisyonla paşlaşıyoruz. Türkiye de bu koalisyonun üyesi noktasından hareket ettik. Dolayısıyla bilmemeleri mümkün değil."

Haberin Devamı

/

"Dost kabul ettiğimiz bir ülkenin ihanetine uğradık. İki müttefik ülkenin bu duruma gelmiş olması üzücü.

/

"Teröre karşı çifte standart uygulayanlar, IŞİD ile ekonomik ilişki kuranlar ateşle oynuyor. Suriye'de IŞİD'in kontrolündeki bölgeden Türkiye'ye 'endüstriyel miktarlarda' petrol akışı var. Türk hükümetinin Suriye'den petrol akışı konusunda hiçbir şey bilmemesi teorik açıdan mümkün olmakla birlikte, bunu düşünmek de zor."

Haberin Devamı

/

Putin yardım götürdüğü açıklanan TIR'ları vurmalarının nedenini, "insanı yardım malzemesi taşımadıklarından şüplendik" diye açıkladı. S-400'lerin konuşlandırmaları için de "Pilotumuz öldürüldü bu kabul edilebilir bir şey değil" ifadesini kullandı.

26 Kasım 2015: "Çok ayıp, yazıklar olsun"

/

Putin'in iddialarına Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, muhtarlarla buluşmasında yanıt verdi: "DAEŞ'ten, Türkiye petrol alıyormuş'. Yetkili makamlarda olanlar bunu söylüyor. Çok ayıp, yazıklar olsun. DAEŞ petrolünü Esed'e satıyor."

Haberin Devamı

/

Erdoğan, Putin'i bu iddialarını ispata da davet etti: "İddia edenler bu iddialarını ispatla mükelleftir." Rusya uçağının doğrudan hedef alınmadığını, Türkiye'nin egemenlik haklarının ihlal edildiğini yineledi ve "Aynı ihlal bugün yapılsa Türkiye yine aynı karşılığı vermek durumundadır" ifadesini kullandı.

/

Uçağın düşürülmesinin nasıl meydana geldiğini anlattı, "uçağın milliyetini bilmediklerini" ve defalarca uyarıldığını ve angajman kurallarının uygulandığını yineledi. Bölgede gerilim çıkarmak değil barışı temine çalıştıklarını belirten Erdoğan, Putin'in "İktidar Türkiye'yi İslamlaştırmaya çalışıyor" sözlerine de "Türkiye'nin yüzde 99'u zaten Müslüman" diye yanıt verdi. Erdoğan, siyasi ve ekonomik ilişkilerin zedelenmesini doğru bulmadığını da söyledi.

Haberin Devamı

26 Kasım 2015

/

Putin'in özür beklediklerine ilişkin açıklamasına Cumhurbaşkanı Erdoğan CNN International ile yaptığı mülakatta yanıt verdi. Erdoğan, "Özür dilemesi gereken bir taraf varsa biz değiliz. Hava sahamızı ihlal edenler özür dilesin. Rusya'dan özür dilemeyeceğiz" yanıtını verdi.

26 Kasım 2015: "Putin'i aradım cevap vermedi"

/

Erdoğan aynı gün France 24 kanalına da özel bir röportaj verdi. O röportajda da tansiyonu düşürebilecek açıklamalarda bulundu. "Rus lider Putin'i aradım ama cevap vermedi" dedi, "Rus uçağı olduğunu bilseydik farklı davranırdık" diye de ekledi.

Haberin Devamı

/

"Birbirimizle konuşmak zorundayız, ne olduğunu anlamalıyız, Olaydan sonra Sayın Putin'i aradım şu saate kadar maalesef bana dönmedi" dedi. Olayın "Casus Belli" olmadığını, Rusya ile gerginlik istemediklerini anlatan Erdoğan, olayın gerçekleştiği sırada uçağın kimliğini bilmediklerini belirterek, "Rus uçağı olduğunun bilinmesi durumunda değişik davranabilirdik" dedi.

/

Erdoğan, Türkiye'nin IŞİD'e karşı toleranslı davrandığı suçlamalarının Türkiye'ye hakaret olduğunu söyledi.

Haberin Devamı

27 Kasım 2015: "Paris'te görüşmeyi umuyoruz"

/

Bayburt'ta konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Paris'teki İklim Zirvesi'nde Putin'le görüşmeyi umduğunu açıkladı. Rusya'yı sert sözlerle eleştirdi, Esad rejimiyle ilişkilerine yönelik eleştiri ve suçlamalarda bulundu.

/

Erdoğan, şunları söyledi: "Biz bir terör örgütünden petrol alacak kadar haysiyetsiz değiliz, bunu böyle bilesiniz. Bize bu iftirayı atanlar, bilsinler ki müfteri sıfatını sahiplenmişlerdir."

Haberin Devamı

/

"Sayın Putin 'kim terörizme çifte standart uyguluyorsa ateşle oynuyordur' diyor. Bu söze ben sonuna kadar katılıyorum. Suriye'de 380 bin cana mal olan devlet terörü uygulayan Esed rejimine destek olam ateşle oynamaktır."

/

"DAİŞ'le mücadele bahanesiyle uluslararası meşruiyeti olan muhalifleri vurmak ateşle oynamaktır. Türkiye'nin haklılığının tüm dünya tarafından kabul edildiği bir hadiseyi bahane ederek bize olmadık ithamlarda bulunmak meseleyi vatandaşlarımıza eziyete vardırmak ateşle oynamaktır."

Haberin Devamı

/

"Bölgede ticari faaliyet veya insani yardım amaçlı olarak bulunabilecek TIR'ları vurmak ateşle oynamaktır. Rusya'ya çok samimi bir şekilde ateşle oynamamasını tavsiye ediyoruz."

27 Kasım 2015: "Kremlin'den jet yanıt"

/

Erdoğan'ın Paris'te görüşme talebine Kremlin'den yapılan açıklama ile yanıt verildi. Açıklamada, "Türkiye özür dilemeye hazır değilse, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşme talebini reddediyoruz"

Haberin Devamı

28 Kasım 2015: "Üzgünüz istemezdik"

/

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya ile yaşanan uçak kriziyle ilgili Balıkesir Burhaniye'de katıldığı bir açılışta konuştu. "Gerçekten üzgünüz, böyle olmasını arzu etmezdik ama maalesef böyle bir şey oldu. Temenni ederim ki, bundan sonra böyle bir şey olmaz" diyen Erdoğan, Paris Zirvesi'ni "ilişkilerin tamiri için bir fırsat" olarak niteledi. Erdoğan, Rus lider Putin'e "Meseleyi aramızda çözelim, konuyu tüm ilişkilerimizin zarar göreceği bir boyuta vardırıp kimseyi de sevindirmeyelim" diye seslendi.

28 Kasım 2015

/

Kremlin'den yine açıklama yapıldı: ''Putin Türkiye'ye karşı özel ekonomik yaptırımları içeren emri imzaladı." Putin'in imzaladığı kararnamede, Türkiye'den alınan çeşitli gıda ürünlerine, Türk firmalarının Rusya'daki faaliyetlerine, Türk işçi alımına kısıtlama ve yasaklar ile Türk vatandaşlarının Rusya'ya vizesiz girişinin iptali, Türkiye'ye tur paketi satışının yasaklanması, limanlarda kontrollerin sıkılaştırılması gibi düzenlemeler yer alıyor.

Haberin Devamı

30 Kasım 2015

/

Fransa'da yapılan İklim Zirvesi'nde Putin ile Erdoğan görüşecek mi? Bu soruya Kremlin'den yine cevap geldi. Kremlin, ''Rusya Devlet Başkanı Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmeyecek. Planlanan bir temas yok'' dedi.