Ukrayna için Cenevre’de kritik görüşme!

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Rusya, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana en kritik görüşmeyi gerçekleştirmek için bugün bir araya geliyor. Taraflar yapılacak görüşmede temel konunun Ukrayna olacağını kararlaştırmıştı, ancak kritik gün gelip çattığında gündeme Kazakistan krizi de bomba gibi düştü. Amerikan ve Rus heyetleri, İsviçre’de kozlarını paylaşırken Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, kendisi için Kazakistan’ın çok daha önemli olduğunu gösterircesine Rusya’nın başını çektiği Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) üye ülke liderleriyle video konferans düzenleyecek. ABD ile Rusya arasındaki ilişkilerin uzun dönemli seyrini belirleyecek görüşme İsviçre’nin Cenevre kentinde gerçekleşecek. Rus tarafını Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, Amerikan tarafını ise Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman temsil edecek. İki ülke heyetlerinde diplomatların yanı sıra savunma bakanlıklarından askeri uzmanlar da bulunacak. Kritik temasın bir numaralı gündem maddesi, Ukrayna kriziyle ilgili Rusya’nın ABD’den güvenlik garantileri talep etmesinde düğümleniyor. Kremlin, Ukrayna üzerinde baskısını hafifletmek için ABD’den eski Sovyet cumhuriyetlerinin NATO askeri ittifakına alınmaması yönünde yazılı garanti talep ediyor. Rusya ayrıca başta ABD olmak üzere Batılı ülkelerin Rusya sınırlarına yakın saldırı silahları yerleştirmeme güvencesi de istiyor. Moskova’nın Washington’dan bir diğer talebi ise Batı’nın Ukrayna’ya saldırı silahları vermemesi. Cenevre’de yapılacak toplantının son derece karmaşık ve kritik olması nedeniyle iki ülke heyeti 10 Ocak’tan önce pazar akşamı gayrı resmi ortamda bir araya gelerek görüşmenin provasını yaptı. Moskova’dan İsviçre’ye hareket etmeden önce Rusya’nın tavrını bir kez daha ortaya koyan Sergey Ryabkov, “Her şey olabilir. Masaya oturmamızla kalkmamız bile bir olabilir. ABD ve ona destek veren NATO ülkeleri grubu, bizim taviz vermek için geldiğimiz hayalini boşuna kurmasın. Rusya ilan ettiği maddelerden zerre kadar geri adım atma niyetinde değil. Bu husus çok iyi bilinmeli. Karşı taraf bizimle sadece laf üretmek ve zaman kazanmak için masaya oturuyorsa, hiçbir sonuç alınmaz. Amerikan tarafı, 1998 yılından bu yana dünya çapında başlattığı Rusya karşıtı tavır ve politikalarını sona erdireceğine dair bize güvenceler vermeli. Bunun başka yolu yok” dedi. ABD tarafı ise Moskova’nın aşırı beklentiler içinde bulunmaması gerektiği mesajını verdi. 10 Ocak toplantısı öncesinde durumun bıçak sırtında olduğu vurgusunu yapan Washington, “Rusya’nın, ABD ve NATO’dan bağımsız ve egemen devletlerin istedikleri ittifaka katılımlarıyla ilgili güvence istemesi abes. Bizim Rusya’ya verebileceğimiz en önemli güvence, yakınına saldırı silahları konuşlandırmayacağımız olacaktır. Rusya, bu güvence karşılığında Ukrayna sınırında savaşa hazır konumda tuttuğu askerlerini de bir an önce geri çekme güvencesini vermeli” notunu düştü. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ise CNN TV kanalında katıldığı programda “Rusya’nın çatışma ve diyalog arasında bir seçim yapması gerektiğini” ve “çatışmayı seçmesi durumunda ciddi sonuçlarla karşı karşıya kalacağını” söyledi. ABD ayrıca Washington ile Moskova arasında karara bağlanması olası konuların Ukrayna’yı ilgilendiren bölümlerinin Kiev yönetimi tarafından da kabul edilmesi gerektiğini de dile getiriyor. ABD ile Rus heyetleri Cenevre’de tüm dünyayı ilgilendiren temaslara başlarken, Rusya lideri Vladimir Putin Kazakistan’daki gelişmelerin kendisi için daha önemli gündem maddesi olduğunu gözler önüne serdi. Putin; Kazakistan, Ermenistan, Kırgızistan, Belarus ve Tacikistan liderleriyle gerçekleştireceği video konferans zirvesiyle Kazakistan’da son durumu ve ülkeye gönderilen Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) askeri gücünün orada oynayacağı rolü ele alacak. KGAÖ zirvesinde başını Rusya’nı çektiği 3 bin üzerinde askerin Kazakistan’da kalma sürelerinin açıklanması da beklenmekte. ABD ve Rusya heyetlerinin İsviçre’nin Cenevre kentinde Ukrayna gerilimine dair temasları başlarken, Amerikan New York Times (NYT) gazetesi de Biden yönetiminin Ukrayna’nın işgali halinde Moskova’ya vereceği olası yanıtları ele alan bir analize yer verdi. Yetkililer, küçük Rus bankaları ve sahadaki askeri komutanlara karşı hamleler başlatmak yerine, yeni yaptırımların, en büyük Rus finans kuruluşlarını küresel finansal transferlerine kapatmaya yönelik olacağını söyledi. Bir yetkili, planı “2014’te (Kırım’ın işgali sırasında) izlemediğimiz yüksek etkili yanıt politikası” olarak tanımladı. Buna ilaveten Washington ve müttefikleri, savunma sektörü veya tüketici endüstrileri için gerekli olan Amerikan yapımı teknolojilerin Rusya’ya ihracatına ambargo ve işgal halinde Ukraynalı isyancılara silah yardımını da ciddi olarak değerlendiriyor. Kazakistan’ın milli lideri Nursultan Nazarbayev 27 Aralık 2021 tarihinden bu yana hâlâ ortaya çıkmış değil. Dün Nazarbayev adına ikinci bir açıklama yapan sözcüsü Aydos Ukibay, “Kasım Cömert Tokayev’in 5 Ocak’ta Nazarbayev’i görevden aldığı doğru değil. Ülkemizde gerilim had safhaya ulaştığı için Nazarbayev, Kazakistan Güvenlik Konseyi Başkanlığı görevini kendisi Tokayev’e devretti. Bulunduğumuz ortamda hızlı kararlar verilmesi gerekiyordu. Dolayısıyla Nazarbayev tümüyle Tokayev’in aldığı kararları ve attığı adımları desteklemeye devam ediyor. Bunun tersini iddia edenler vatan hainliği yapıyor” dedi. Sözcü Ukibay, Nazarbayev’in neden bunca zamandır halkın karşısına çıkmadığı hususunda ise hiçbir açıklama yapmadı. Kazakistan Sağlık Bakanlığı’ndan dün yapılan açıklamada, geçen hafta ülkeyi sarsan protestolarda 164 kişinin hayatını kaybettiği belirtildi. AP’nin haberine göre bildirilen sayı, önceki açıklamalardan oldukça yüksek. Ölümlerin sadece sivillere mi ait olduğu yoksa güvenlik güçlerinin ölümlerinin dahil edilip edilmediği ise açıklamada yer almadı. AFP’nin haberine göre ise yaklaşık 6 bin kişi tutuklandı. En az 400 araç ve 100’den fazla dükkân hasar gördü. Kazak makamları olaylarda 16 polis veya ulusal muhafızın öldürüldüğünü kaydetti. Yetkililer daha önce sivil ölüm sayısını 26 olarak vermişti. Bakanlığa göre ülkenin en büyük şehri olan Almatı’daki olaylarda hayatını kaybedenlerin sayısı 103, yaralıların sayısı ise 2200’den fazla.