SON DAKİKA
Karışımları Ayırma Yöntemleri Nelerdir? Karışımlardaki Maddeler Nasıl Ayrılır?
Çevremizde gördüğümüz tüm maddeler çoğunlukla saf halde bulunmaz. Temel olarak iki ya da daha fazla maddenin bir karışımı olarak bilinir. Bir karışım sıvılar, katılar ya da gazlar da içerebilir. Bir karışımda bulunan bileşenler kimyasal olarak birleştirilmez. Bunlar, sadece karıştırılır. Bu, onları ayırmak için de kimyasal reaksiyonların kullanılması gerekmediği anlamına da gelir. Karışımlar sadece fiziksel bazı yöntemlerle ayrılabilir.
Karışımları Ayırma Yöntemleri Nelerdir?
Ayırma, genellikle faydalı bileşenler elde etmek ve istenmeyen tüm malzemeleri çıkarmak için yapılır. Karışımların tüm bileşenlerine ayrılması için bilim insanları, suyu tuzdan arındırılmasını, ham petrolün rafine edilmesini ve hatta hücresel olarak DNA’nın çıkarılmasını sağlayan gelişmiş olan ayırma teknikleri de geliştirmişlerdir.
Karışımlardaki Maddeler Nasıl Ayrılır?
Farklı özelliklere sahip olduğu için bir madde karışımının ayrılması için kullanılan çeşitli ayırma teknikleri vardır. Bunlar ise;
Fiziksel Ayırma Yöntemleri: Karışımların fiziksel ayırma yöntemleri olan elle toplama (ayıklama), savurma, tokaçlama, ayırma hunisi kullanma, aktarma, mıknatısla ayırma, eleme, süzme (filtrasyon), buharlaştırma, ayırma hunisi kullanma, damıtma (distilasyon), diyaliz işlemi, ayrımsal damıtma, santrifüjleme ve kromatografi ile ayrılır.
Farklı özelliklere sahip olduğu için bir madde karışımının ayrılması için kullanılan çeşitli ayırma teknikleri bulunur. Bazı maddeler elektrikten ve mıknatıstan etkilenme özellikleri ile birbirinden ayrılabilir. Ayıklama, süzme, tokaçlama, santrifüjleme, eleme yöntemleri tanecik boyutlarının farklı olmasından kaynaklanır.
Mıknatısla Ayırma: Karışımda bulunan bir madde bazı manyetik özelliklere sahip olduğu zaman, bu yöntem sıkça kullanılır. Biri manyetik (kobalt, demir, nikel gibi), diğeri manyetik olmayan iki maddeden meydana gelen bir karışım bu yolla kolaylıkla ayrılabilir.
Elektriklenme ile Ayırma: Cam, plastik ve ebonit çubuklar sürtünme yolu ile elektriklenebilir. Bazıları hafif, bazıları ise daha ağır taneciklerden meydana gelen heterojen bir karışıma sahip olan maddeler elektrik ile yüklenmiş bir çubukla kolaylıkla ayrılabilir.
Elle Toplama ya da Ayıklama: Bütün istenmeyen maddelerin elle toplanarak yararlı olanlardan da ayrılmasını içerir. Ayrılan maddeler ise, atılması gereken bir safsızlık (yabancı maddeler) de olabilir. Belki de ayrılan maddelerin her ikisi de faydalıdır.
Tokaçlama: Bu yöntem genellikle mahsullerin hasadı sırasında gerçekleştirilir. Normalde ise, buğdayın sapları hasat edildikten hemen sonra kurutulur.
Savurma: Tokaçlama işlemi yapıldıktan sonra toplandığı zaman un haline getirilmeden hemen önce buğday gibi tahılların saman ve kabuklardan arındırılması gerekir. Normalde de karışımın ayrılması rüzgâr yardımı ile gerçekleştirilir.
Ayırma Hunisi Kullanma: Ayırma hunisi esas olarak iki birbirine karışmaz özellikteki sıvıyı (heterojen karışımı) ayırmak için sıkça kullanılır. Mekanizma, karışımda bulunan parçacıkların eşit olmayan yoğunluğundan faydalanmayı da içerir.
Aktarma (Dekantasyon): Bir sıvıda bulunan katı parçacıkların dibe doğru çökmesi beklenir ve daha sonra üstte bulunan sıvı dikkatlice ve ortamı hiçbir şekilde bulandırmadan farklı bir kaba aktarılır. Bu yöntemle de çamurlu ya da kumlu suyu ayırmak da mümkündür ama ayrılma ise yüzde yüz olamaz.