SON DAKİKA
Narh Sistemi Nedir, Ne İşe Yarar? Narh Sistemi Nasıl Uygulanır, Amaçları Nelerdir?
Osmanlı Devletinde kullanılan birçok sistem, günümüzde ya ufak değişikliklerle ya da olduğu gibi hala kullanılmaktadır. Bunlardan biri de narh sistemidir. Kelime olarak da o dönemde kullanıldığı gibi bize geçen narh, hala kullanılmaktadır.
Narh Sistemi Nedir. Ne İşe Yarar?
Osmanlı Devletinin, bir mal için ya da bir hizmet için yetkililer tarafından belirlenen bir fiyat olurdu. İşte bu sisteme narh sistemi denmektedir. Yiyecek, gıda ve diğer benzer ürünler için, sabit fiyat belirleme, sınırlama yapma, kontrol altında tutma amacıyla yapılan narh sistemi günümüzde de uygulanmaktadır.
Kısaca, devletin piyasada satılan bir nesne ya da gıdaya fiyat belirlemesidir. Bu sayede ürünlerin aşırı fiyatlandırılması ya da farklı fiyatlandırılmasının önüne geçilir.
Narh sisteminde narh konan şeyler, lüks olan hizmet ya da gıdalar için değil temel ihtiyaç olanlar için yapılır. Bu sayede aşırı fiyat artışı önlenerek erişilebilir kılınır. Kanun tarafından yetkilendirilen resmi kuruluşlar tarafından yapılan bu fiyatlandırma sistemi kanun gereği tespit edilen nesne ve yiyeceklerde uygulanır.
Narh Sistemi Nasıl Uygulanır, Amaçları Nelerdir?
Narh sistemi 16. yüzyılda Osmanlıda uygulandığı bilinir. Osmanlı döneminde çarşı veya pazarlarda bulunan mallar, devletin belirlediği fiyat aralığında satılır. Burada net bir fiyat verilmeyebilir. Verilen aralık içerisinde satıcı kendi fiyatını belirleyebilir. Örneğin 15 ve 25 akçe arası için fiyat verildiğinde 10 akçe ya da 30 akçeye satmak yasaktır.
Narh sisteminin amacı, halkın refahını sağlamak ve temel ulaşılması gereken ihtiyaç ürünlerine halkın ulaşabilmesini sağlamaktır. Temel besin kaynağının aşırı yüksek fiyata satılması, halktan herkesin ulaşımını önler. Bu yüzden narh sisteminin uygulanması oldukça önemli bir adım olmuştur. Narh sistemini uygularken amaçlanan konular şunlardır:
Hem üreticiyi hem tüketiciyi korumak
Serbest bir piyasa ortamını oluşturmak
Haksız rekabeti ortadan kaldırmak
Karaborsanın önüne geçmek
Ekonomik bir canlılık kazandırmak
Ticareti arttırmak
Yaşam standartlarını yükselterek halkı buhrandan korumak
Narh sisteminin uygulanmasının temel amaçlarındandır. Devlet tarafından yetkilendirilen kişiler tarafından yasalarca belirtilen ürünlerde belirtilen fiyat aralıkları halka da duyurulur. Ardından halk bu fiyat aralıklarını öğrenerek hem kendi bütçesini belirler hem de alışverişlerini güven içerisinde yapar.
Günümüzde de çeşitli şekillerde uygulanan narh sistemi mevcuttur. Örneğin ekmek fiyatları gibi temel ihtiyaç maddelerinin devlet tarafından fiyat aralığının belirlenmesi narh sistemini oluşturur. Narh sistemi sayesinde halk bütçesini kontrol eder. Satıcı ve alıcı arasında denge olur ve herkes kazanır.
Aksi takdirde halk arasında haksız rekabet ve huzursuzluk ortamı artar. Narh ile fiyat uygulamasına uymayanlar ise tespit edildiğinde devlet yetkilileri tarafından cezalandırılır. Tekrarlanan bir suç olduğunun tespit edildiği durumlarda kişinin ticaret yapması sınırlı süreyle ya da süresiz engellenir.
Osmanlı devletinden günümüze gelmiş olan ve oldukça yararlı bir sistem olan narh sisteminin yararları bugün ülkemizde de görülmektedir. Bu yüzden fiyat aralığına uyulması ve uymayanların tespit edilmesi önemlidir.