Ses Bilgisi (Ses Olayları) Nelerdir? Ses Bilgisi Örnekleri…

Kelimelerin kök ya da gövdelerinde, aldıkları eklere göre yaşanan değişimlere ses olayları denir. Sadece basit kelimelerde değil, türemiş ve birleşik isimlerde de ses olayları görülür.�

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Türkçede bazı seslerin bir araya gelmesiyle meydana gelen ses olayları vardır. Ünlü düşmesi, ünlü daralması, ünlü türemesi, ünsüz yumuşaması gibi ses olayları bu kategoriye girer. Bu temel konular, Türkçenin ses yapısını ve ses olaylarını anlamamıza yardımcı olur. Ancak Türkçede ses bilgisi, dil biliminin sadece bir dalıdır ve dilin diğer yönlerini anlamak için morfoloji, sözdizimi, anlam bilimi gibi diğer dallarla da ilgilenmek gerekir.

Ses Bilgisi (Ses Olayları) Nelerdir?

Türkçede en sık görülen ses olayları şu şekilde sıralanabilir: 

 1- Büyük Ünlü Uyumu 

 2- Ünlü Düşmesi 

 3- Ünsüz Sertleşmesi 

 4- Ünlü Türemesi

 5- Ünsüz Yumuşaması 

 6- Kaynaştırma Harfleri 

Ses Bilgisi Örnekleri

A- Büyük Ünlü Uyumu 

Sadece kalın ya da ince sesli harflerden oluşan kelimeler büyük ünlü uyumu kuralına uyarlar. 

Büyük Ünlü Uyumu Kuralına Uyan Kelimeler: 

1- Köpek 

 2- Civciv 

 3- Ahşap 

 4- Salsa 

 5- Yemiş 

 6- Sarı 

 7- Defter

 8- Denklem 

 9- Üzüntü 

 10- Yeşil 

Büyük Ünlü Uyumu Kuralına Uymayan Kelimeler

1- Telaş 

 2- Safir

 3- Elmas 

 4- Kısmet 

 5- Tane 

 6- Adet 

 7- Animasyon 

 8- Radikal 

 9- Kadük 

 10- Dikkat 

B- Ünlü Düşmesi 

Örnekler: 

1- Kahır - Kahrı - Düşen ünlü (ı) 

 2- İlim - İlmini - Düşen ünlü (i) 

 3- Ömür - Ömrünü - Düşen ünlü (ü) 

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

C- Ünsüz sertleşmesi 

Ünsüz sertleşmesi kelimenin kökündeki ya da gelen eklerdeki yumuşak ünsüz harflerin sert ünsüz harflerden birine dönüşmesidir. 

Örnekler: 

1- Bıkkın - Aldığı ek (gın) 

 2- Kitapçı - Aldığı ek (cı) 

 3- Yatakta - Aldığı ek (da) 

D- Ünlü Türemesi 

Örnekler: 

1- Sağlam - Sapasağlam 

Sapasağlam kelimesindeki ikinci ''a'' harfi, ünlü türemesine örnek olarak gösterilebilir. 

2- Yalnız - Yapayalnız (a) 

 3- İlm - İlim (i)

 4- Fikr - Fikir (i)

 5- Taze - Terütaze - (ü) 

E- Ünlü Yumuşaması 

Örnek Cümleler: 

1- Hilmi Bey'e hitaben yazdığınız şiiri çok beğendim. 

 Hitap - Hitaben (p - b) 

2- Ne olursa olsun umudunu hiçbir zaman kaybetmemelisin. 

 Umut - Umudunu (t - d) 

3- Hissettiğim ıstırabı insanlardan gizlemek için mutluymuş taklidi yaptım. 

 Istırap - Istırabı (p - b)

4- Son günlerde gücümün tükendiğini hissediyorum. 

 Güç - Gücümün (ç - c) 

5- Defterin son yaprağını koparıp arkadaşıma verdim. 

 Yaprak - Yaprağını (k - ğ) 

6- Duvarların rengi solmuş. 

 Renk - Rengi (k - g) 

F- Kaynaştırma Harfleri 

Sadece ünlü harfle biten kelimelerde kaynaştırma harfleri kullanılır. 

Örnek Cümleler: 

1- Kitaplar bilginin kaynağıdır. 

Bilgi - Bilginin (n) 

2- Kapıyı kapatır mısın? 

 Kapı - Kapıyı (y)

3- Bir gün acısını çıkartırız. 

 Acı - Acısını (s)