SON DAKİKA
Bayramda çalışma zorunluluğu var mı?
Kurban Bayramı'nın 9 günlük tatilinin 3. günündeyiz. Birçok vatandaş tatil için seyahate çıktı bile. Önemli bir kesim ise hâlâ işinin başında. Bayramda çalışmak zorunlu mu? Posta yazarı Ekrem Sarısu, köşesinde okur sorularını yanıtladı.
Soru: İş sözleşmesinde hüküm yoksa işçinin rızası olmadan bayramda zorla çalıştırılamaz. Eşim AVM’de bir mağazada çalışıyor. Kurban Bayramı’nın ikinci günü mağaza açılacakmış ve eşimin de çalışmasını istiyorlar. Ailece uzun süredir ilk defa tatil ayarlamıştık. Ama zorluyorlar. Eşim çalışmak zorunda mı? SAMİ D.
Cevap: İşçilerin ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışıp çalışmayacağı varsa taraf oldukları toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmeleri ile kararlaştırılıyor. Eşinizin iş sözleşmesinde ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılacağına dair bir hüküm bulunmuyorsa, Kurban Bayramı’nda eşinizin rızası olmadan çalıştırılması yasaya aykırıdır. Öncelikle eşinizin iş sözleşmesine bakın. Genelde önceden hazırlanan sözleşmelerde bu hususa yer verilir. Eğer iş sözleşmesinde bu yönde bir hüküm varsa, işveren de çalışmasını isterse, eşiniz bayramda çalışmak zorunda. Ancak sözleşmede bir hüküm yoksa eşinizin rızası olmadan çalıştırılamaz. Yani eşiniz isterse çalışır istemezse çalışmaz.
Soru: 1975 doğumluyum. Bağkur giriş tarihim Ocak 1998 olup 3150 gün prim ödemem var. 20 yılı doldurdum. Ne zaman emekli olabilirim? Aykut ASLAN
Cevap: Bağkur’da priminizi 9000 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Ayrıca, 2250 gün daha prim ödeyerek priminizi 5400 güne tamamlamanız şartıyla, 2033’te 58 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. SSK’dan daha erken emekli olmanız mümkün. Sigortalı çalışarak 2750 gün daha prim ödeyerek priminizi 5900 güne tamamlayacağınız tarihte EYT kapsamında yaş aranmadan emekli olabilirsiniz. Ayrıca sigortalı bir işte çalışarak 1260 gün prim ödemeniz halinde, 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olmanız da mümkün.
Soru: 4 Şubat 1967 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim 1983 ama hiç ödenmemiş. Sadece girişim var. Primlerim 1986 yılında ödenmeye başlanmış olup 4269 gün prim ödemem var. Bu ödenmeyen primlerim için ne yapmam lazım? Ne zaman emekli olabilirim? Mustafa ÇETİNKAYA
Cevap: 1983’teki girişiniz muhtemelen ya çırak ya da staj sigortası olduğundan prim ödenmemiştir. Ancak 1983 girişiniz çırak veya staj sigortası değilse ve halen aynı işyerinde çalışıyorsanız, hizmet tespit davası açarak, çalışmanızı mahkemede belge veya şahitle kanıtlamanız halinde, günlerinizi dava yoluyla kazanabilirsiniz. Ancak halen aynı işyerinde çalışmıyorsanız ve işten ayrıldığınız tarih üzerinden 5 yıllık zamanaşımı süresi geçmişse hakkınız zamanaşımına uğramış. Fakat çalışma sürenizin bildirilmediğini yeni öğrenmişseniz ve mahkeme hakimini yeni öğrendiğinize ikna edip, çalışma sürenizi belge ve şahitle kanıtlamanız halinde, günlerinizi yargı yoluyla kazanmanız mümkün olabilir. Ancak bu durumun uzun ve garantisi olmayan bir süreç olduğunu da göz ardı etmemek lazım. Askerliğiniz hakkında bilgi vermemiş sigorta başlangıcınızı da tarih (gün, ay, yıl) olarak bildireceğiniz yerde sadece yıl olarak bildirmişsiniz. Oysa başlangıçta bir gün bile emekli olma şartlarını değiştirebiliyor. 18 ay askerlik yaptığınızı ve 1986’daki başlangıcınızın 23 Kasım’dan önce olduğunu varsayarsak, askerlik sürenizi borçlanıp, 491 gün de prim ödeyerek toplam priminizi 5300 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz.
Soru: 1 Temmuz 1998 tarihli sigorta girişim var. 2002’de memur oldum. Hizmet birleştirmesi yaptım. 2021 yılında memurluktan disiplinsizlik nedeni ile atıldım. 8414 gün primim görünüyor. Ben EYT’li miyim? Nasıl emekli olabilirim? Ayrıca hizmet çizelgemde askeri okul görünmüyordu. Yaptığım yazışma ile 2001-2002 tarihleri arasında sigortalı olduğum tarafıma bildirildi. Ancak SGK’daki hizmet çizelgemde görünmüyor. Ferhat KAŞKA
Cevap: 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta başlangıcınız bulunduğundan EYT kapsamındasınız. EYT’lilerden yaş aranmadığından hizmet sürenizi 25 tam yıla (9000 güne) tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Askeri okul sürenizi başarı ile tamamlamışsanız, okul süreniz hizmetten sayılır. Ancak bu sürelerin hizmet sayılması için 18 yaşın doldurulduğu tarihten sonra geçmiş olması gerekiyor. Emekli olabilmeniz için; sigortalı çalışarak SSK’ya veya isteye bağlı olarak Bağkur’a 586 gün prim ödeyerek toplam hizmet sürenizi toplam 9000 güne tamamlayarak EYT kapsamında yaş aranmadan emekli olabilirsiniz. Askeri öğrencilik süreniz 18 yaşınızın dolduğu tarihten sonra ise ve başarı ile mezun olmuşsanız, HİTAP’a kayıt edilmesi için Sosyal Güvenlik Kurumu’na bir dilekçe ile başvurmanız gerekiyor.