"Senin için seçtik" ama kim seçti? Karar senin mi yoksa 0 ve 1'in mi?

Yakın bir zamana kadar kararlarımızı çevremizdeki kişilerin deneyimlerinden, içgüdülerimiz ve deneyimlerimizle belirlerdik. Gelişen teknolojiyle birlikte artık ne giyeceğimizden, izleyeceğimiz dizelere hatta kredi notumuza kadar bir algoritmanın gölgesinde şekilleniyor. Peki bu teknoloji gerçekten “yardımcı” mı yoksa bizi yönlendiren görünmez bir el mi? Hayatımızı kolaylaştıran hatta bir parçası haline gelen algoritmalarla ilgili uzmanlar uyarıyor. Yapay zeka, sanal medya aracılığıyla çok farklı boyutlara ulaşabilir; kişileri hayattan koparabilir. Dezenformasyonun, manipülasyonun baş merkezi hâline gelebilir...

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Sabah güne merhaba dediğimizde ilk aklımıza gelen ve zamanla alışkanlık haline gelen durumlardan biri de sosyal medya. “Acaba ne oldu?” “Gece kim ne paylaştı?” haber alma dürtümüzle birlikte yapay zeka da günün ilk ışıklarıyla birlikte hayatımıza sorgusuz bir şekilde girmiş oluyor.

ZAMAN YÖNETİMİMİZİ KAYBEDİYORUZ

Instagram, Facebook, X ve TikTok gibi sanal ağlar aslında kusursuz gibi görünen algoritmalarla saniyeler içinde hareketlerimizi analiz edip ilgi alanlarımıza göre içerikler sunuyor. Ama burada dikkat etmemiz gereken bir detay var. Bize gösterilen içerikler yalnız bizim beğendiklerimiz değil, aynı zamanda sanal medya platformlarının daha çok etkileşim alır diye aslında bir nevi bize dayatması. Bu durum bize gösteriyor ki sanal medya ve yapay zeka algoritmaları sadece tercihlerimizi yansıtmıyor aynı zamanda onları şekillendiriyor.

Çok kişileşen bir laf vardır… “Elinde telefonla saatlerce ne yapıyorsun?” Aslında bu soruya bir cümlede cevap vermek günümüzde oldukça güç. Örneğin, Tiktok ya da Instagram algoritması 3-5 video izleme davranışınıza göre saniyeler içinde şekilleniyor ve bizi o içerik havuzuna hapsediyor. Bu durum zamanla kullanıcıyı keşfetmeye değil, sanal ağlarda daha uzun süreler kalmaya teşvik eden bir döngüye dönüşüyor. Böylece zaman yönetimi algımız ortan kalkıyor ve uçsuz bucaksız bir döngü içinde saatlerce o içerikten bu içeriğe savruluyoruz.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

“SENİN İÇİN SEÇTİK” AMA KİM NEYE GÖRE SEÇTİ?

Peki nedir bu strateji, neye ihtiyacımız var nereden biliyorlar, bize sunulanları ne derece sorguluyoruz? Yapay zeka yönlendirmelerine sadece sanal ağlarda maruz kalmıyoruz. İnternette yaptığımız bir arama, beğendiğimiz bir fotoğraf ve neticesinde yapay zeka algoritmasının bu verileri toplayarak neredeyse saniyeler içinde binlerce olasılığı hesaplayarak önümüze adeta "kusursuz" bir reklam stratejisi ortaya çıkartıyor. Küresel çaptaki birçok e-ticaret siteleri bu yöntemlerle müşterilerine kişiselleştirilmiş ürünlerle kendini özel hissettirerek belki de hiç ihtiyacı olmayan bir ürünü rahatlıkla satın alınmasını sağlayabiliyor. Bu ürünler bazen stok fazlası bile olabilir…

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Online alışverişlerde dikkat çeken diğer nokta ise dinamik fiyatlandırma sistemi. Aynı ürünü farklı kullanıcılar farklı fiyata görebiliyor. Sistem; yaş, bölge, cihaz türü gibi bilgilerden faydalanarak “ödeme ihtimali yüksek” kişilere daha yüksek fiyat gösterebiliyor.

OTOMATİK PİLOT!

Bir karar ne zaman gerçekten “bizim” kararımız olur? Bu soruya yaşantımız boyunca birçok kez kendimize sormuşuzdur. Her şeye olduğu gibi yapay zekanın buna da bir cevabı var. Yapay zeka algoritmaları, zaman içinde yalnızca verilerimize değil, karar alma alışkanlıklarımıza da müdahale ediyor. Kendi tercihlerimizi tekrar ettiğimizde algoritma bunu “onay” gibi algılıyor ve o tercihleri güçlendiren içerikler sunmaya devam ediyor. Bu da bizi bir çeşit “otomatik pilota” alıyor.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

BİR SORU BİN CEVAP

Sadece alışveriş ya da eğlence değil. Bankaların kredi onayları, iş başvurularındaki ilk eleme gibi birçok alanda yapay zekadan destek alınıyor. Saniyeler içinde bir soruya binlerce farklı çözüm önerisinde bulunsa da bu algoritmaların nasıl çalıştıkları, hangi verileri ne şekilde değerlendirdikleri belirsiz olduğu unutulmamalıdır.

YAPAY SEVGİLİ TEHLİKESİ! TRİP ATMIYOR, TERK ETMİYOR AMA…

Son dönemler özellikle gençler arasında revaçta olan yapay zekanın farklı bir versiyonuyla karşı karşıyayız. Trip atmayan, terk etmeyen yapay sevgili... Süreçte yaşanabilecek tehlikelere dikkat çeken Prof. Dr. Ali Murat Kırık CNN TÜRK mikrofonlarından kullanıcılara şu uyarılarda bulundu:

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

İşte yapay zekanın gelmiş olduğu son boyut… Aslına bakarsanız hem mutlu ediyor hem de aynı zamanda korkutuyor. Çünkü biz bu videoyu birkaç saniye içerisinde yaptık. Yapay zeka çok hızlı bir gelişim gösterdi. Ama insanların sosyalleşme ihtiyacını bu şekilde karşılarken, bireylerin tamamen asosyalleşme boyutuna girmesini de sağlayabilir. Çünkü unutmayın; yapay zekâ arkadaşınız sadece telefonunuzun içerisinde.

Şimdi bakın; aslında hakikaten birebir bir insan gibi sizinle konuşuyor, söylemler geliştiriyor, ifade ediyor. Aslına bakarsanız ilk başta bu gayet hoş geldi kulağa. Fakat ileride bağımlılık oluşturabilirse, psikolojik olarak ondan ayrılma riskiniz ortadan kalkacak ve reel hayattaki ilişkileriniz de bu sayede bozulmuş olacak.

Yapay zeka, sanal medya aracılığıyla çok farklı boyutlara ulaşabilir; kişileri hayattan koparabilir. Dezenformasyonun, manipülasyonun baş merkezi hâline gelebilir.

İşte burada dikkat etmemiz gereken nokta şu: İnsanlar bilinçli olmalı. Bu tarz asistanların birer uygulama olduğu ve sanal olduğu asla unutulmamalı. Aksi takdirde gelecek, ciddi riskli boyutlara ulaşabilir ve kişiler buraya bağımlı olduktan sonra hayattan kopabilirler.”

SONUÇ: KARAR BİZİM Mİ, KODUN MU?

Yapay zeka algoritmalarının hayatımızı kolaylaştırdığı bir gerçek olmak birlikte birçok ama'yı da beraberinde getiriyor. Özgür irade, sadece tercih etmek değil; o tercihi neden yaptığını sorgulamaktır.

Dolayısıyla yapay zekanın etkisini sıfırlamak değil, farkında olarak kullanmak önemli. Çünkü artık “karar almak”, sadece iç sesimizi değil, veriyle eğitilmiş algoritmaları da duymayı gerektiriyor.