Bir başka Nevruz

İran'da Nevruz, sokaklarda, alışılagelenden çok daha fazla kravatlı erkek görmek; sabah erkenden herkesin şıkır şıkır giyinip süslenip aile yemeklerine hazırlanması demek. Bilemiyorum ki; belki her diyarın farklıdır Nevruz'u.

Haberin Devamı

Tahran'a bahar gelir. Al Borz'dan esen rüzgar iyiden iyiye ılımaya başlar. Güneş sabahları baharla beraber daha parlak doğmaya başlar. Pers takvimi için atıştıran kar değil; sabah erkenden ışıldamaya başlayan güneştir yeni yılın habercisi.

Tarihi rakamlarla ifade etmek zordur İranlıların gözünde. Şah Rıza zamanında milat Pers İmparatorluğunun kuruluşuydu, Tahran'da 2500üncü yıl kutlamalarının görkeminin etkisi geçmemişti ki; devrim oldu milat değişti. Yıl kaç çok önemli değildir İran'da. Değişmeyen tek şey Nevruz'dur.

Devrimciler sevmedi Nevruz'u. Çok pagan buldular, çok İmparatorlukvari. Ama değişmezdi 3 bin yıllık gelenek bazen bir devrimle. Nevruz İranlı değildi Pers'ti İranlıların gözünde. Çok daha köklüydü, çok daha eskiydi; ateşin üzerinden atlayanlara kızan sokak milislerinden.

3bin yıl kadar önce başladı Pers toprakları Nevruz'u kutlamaya. 10 günlük bir süreç, o zamandan bu zamana. İlk adım evler baştan aşağı tepeden tırnağa temizlenir, pırıl pırıl yapılır. Nevruz gününden 10 gün önce, Suri denen, süreçte eski ruhların evleri tek tek ziyaret etmeye başlayacağına inanılır. Dünyevi ve uhrevi konuklar için hazır ve nazır tutulur evler. Dükkanlarda Nevruz kampanyaları, Nevruz indirimleri başlar. Yeni kıyafetler alınır, her daim tertemiz giyinilir. Dostlara, akrabalara hediyeler seçilir heyecanla.

Mutluluktur Nevruz İran'da. Ailece, arkadaşlarla sık sık bir araya gelmektir; yemektir, içmektir, sohbet etmektir. İnanışa göre temiz kalple dilenen bütün dilekler gerçekleşir bu 10 gün içerisinde.

Havası pek bir kirli, pek bir gri Tahran bile renklenir Nevruz'da. Çiçekler de açar, sanki yeni yılı onlar da selamlıyor gibi.

Nevruz'dan bir gün önce; Çarşamba günü, dev ateşler yakılır; her köşe başında. Chahar Shanbeh Suri denir o güne. İktidar sevmez Nevruz'u; dedim ya çok pagan bulur. Ateş yakmayın, üzerinde atlamayın diye fetvalar yayınlar pek bir ileri gelen bazı mollalar. Mollalardan eskidir ama Nevruz İranlılar için. Kim ne derse desin. Yakılır ateşler, etrafında toplanılır, üzerinden atlanır. Eğlenir gençler, "nerede o eski Nevruz"lar diye hayıflanır ihtiyarlar.

Ama en güzeli Nevruz akşamı kurulan sofralardır. Zengin, zengin; kalabalık kalabalık, bereket sofraları. "7 s" sofrası denilir. Farsça s harfi ile başlayan 7 unsur vardır bu sofralarda her biri bereketi simgeleyen, önümüzdeki yıl daha bereketli geçsin diyen. Pek deniz ürünü sevmez İranılar ama Nevruz için pazardan Hazar Denizi'nden çıkan mersin balığı alınır muhakkak. Mutlu sofralardır, mahremlerde. Ailenindir ve aileye aittir. Gözyaşı yoktur, gülen yüzler vardır. Gelecek yıl çok daha iyi olacak inancı vardır, umut vardır. Belki de çoğu zaman bu umut sofraları işte İran'ı hala bir arada tutan.

Unutmadan, bir de Türkiye'ye turistik turların patlama yaptığı zamandır Nevruz zamanı. Biraz daha fazla parası olan bulur buluşturur dahil olur bu turlara. 10 günlük tatili Antalya'da geçirmek daha cazip gelir pek çok İranlıya. Ne de olsa 3bin yıl önceki gibi değildir dünya. 50 sene öncesi gibi değildir İran hele.

İran'da Nevruz böyledir aşağı yukarı. Dedim ya herkesin Nevruz'u başkadır belki de, kim bilir. 20 Mart Chahar Shanbeh Suri, 21 Mart Nevruz. Selam olsun ateşin başında ve sofralarda toplanan İranlılara da.