Çocukları neden spora teşvik etmeliyiz?

Sporun sadece bedensel ve ruhsal değil akademik başarı üzerinde de olumlu etkileri bulunduğunu belirten Eğitimci Can Uysal, çocukların spora teşvik edilmesinin önemini ve bilinmesi gerekenleri tüm ayrıntılarıyla sizler için anlattı.Spor büyüme çağındaki çocuklar için bedensel sağlık ve fiziksel gelişme yönünden, hem de iyi bir kişilik oluşması ve ruh sağlığı bakımından yararlı ve gereklidir.Uzmanlar çocuğun spora ve düzenli egzersizlere özellikle jimnastik ve yüzme gibi sporlara en erken başlama yaşının 4-5 yaş civarında olduğunu belirtiyor. Ancak bu dönemde çocuğun oyuna olan gereksinimi üst seviyelerde olduğu için içerikte oyun ağırlığı daha belirgin spor faaliyetleri seçilmelidir.Aşırı yorgunluk ve bitkinliğe yol açacak çalışmalar, bedensel gelişim kadar ruhsal ve zihinsel gelişimi de olumsuz etkileyecektir.Bu yaştaki çocukların hareket etme isteğinin güçlü olması nedeniyle davranışlarında belirsizlikler bulunur ve atak davranışları zaman zaman sorunlara yol açabilir.Çocuklara sevdikleri sporu yapmalarında izin verilmelidir. Aile kendi istediği spor dalları için diretmemelidir. Özellikle okul öncesi yaşlarda çocuğun doğal hareketlerine paralel, spora yönelik hareketlerin geliştirilmesine ve pekiştirilmesine dikkat edilmeli ilköğretim çağında önceden kazanılmış motor becerileri temel alınarak atletizm, jimnastik, yüzme, kayma sporlarının temel hareket formları geliştirilmelidir. 9-11 yaş grubunda spor dalına özgün temel teknik becerilerin kazanılması ön plana çıkar.Yaşa uygun spor dalı seçilmelidir3-5 yaş yürüme, koşma, yüzme, fırlatma ve yakalama, 6-9 yaş yüzme, koşma, jimnastik, giriş düzeyinde futbol ve basketbol için uygundur.Bir çocuğun organizeli takım oyunlarına katılabilmesi için en azından 6-7 yaşlarında olması gerekir. Çoğu takım sporları fiziksel temas içermektedir.Bu nedenle 6-7 yaşından küçük çocukların bu tür yoğun fiziksel temas içeren spor aktivitelerine katılmaları ve bu tür sert temaslara dayanabilmeleri, fiziksel yapıları yönünden uygun değildir.Bu bedensel yaralanmayla beraber duygusal yaralanmaları da beraberinde getirir. 12 yaş arası genellikle takım sporlarının keşfedildiği zamandır.Halter gibi ağırlık kaldırma ve başa alınacak darbelere açık spor dallarına katılım ergenlik sonuna kadar önerilmemektedir. Yine uzun mesafe koşuları da ergenlik dönem sonunda önerilir. Spor, motivasyon, mücadelecilik, stratejik düşünme, rekabet, dayanıklılık gibi yetiler kazandırıyor. Ancak spor beyindeki bazı bölgelerin daha çok çalışmasını da sağlıyor ve akademik başarıyı yükseltiyor. Hem de bunu beyindeki bazı maddeleri ve hormonları artırarak yapıyor.Öğrenme kalıcı hale geliyor Spor, BDNF (brain derived neurotrophic factor) yani beyin türevli nörotrofik faktör ismi verilen bir proteini artırıyor. Bu protein sadece düzenli egzersiz ile artıyor. Beyinde sinirler arasındaki bağlantıların artmasını sağlayan BDNF proteini ile öğrenilen bilgiler kalıcı hale geliyor ve bu da okul başarısını artırıyor. Kısaca; sağlam kafa sağlam vücutta bulunuyor. Kardiyo egzersizleri dediğimiz egzersizler ise beyinde sözel hafıza ve öğrenmeyi teşvik eden beyin bölgesi olan hipokampüsün büyümesini sağlıyor. Bunun için aerobik, bisiklet, yürüyüş, koşma gibi egzersizler yapmak gerekiyor. Tabii spor ile gelişim gösteren tek bölge hipokampüs değil.Beyinde hafızayı kontrol eden, düşünmeyi sağlayan ve karar verme, idare etme gibi işlevleri olan, beyindeki büyük patron olarak adlandırabileceğimiz ön bölge prefrontal korteks de egzersiz yapanlarda, yapmayanlara göre daha büyük. Yani spor öğrenme, öğrenilen bilgileri kalıcı kılma konusunda destek sağlıyor. Spor yapan bir öğrenci sadece hormonal, kimyasal değişimlerden fayda görmüyor. Spor, çocuklara yarışmayı öğretiyor ve rekabet etme gücünü de veriyor. Kazanması için disiplinli şekilde çalışmayı öğrenen çocuklar kaybetmenin de hayatın akışı içinde doğal olduğunu görüyor.Stres yönetimini sağlıyor Sporun herkes için en güzel faydası belki de endorfin, dopamin, serotonin gibi mutluluk veren hormonları salgılamasıdır. Düzenli sporun bu hormonlar sayesinde bağımlılık yaptığını da biliyoruz. Endorfin, dopamin gibi maddeler aynı zamanda doğal ağrı kesicilerdir. Özellikle takım sporu yapan çocukların, mücadele gücü daha yüksek olur. Dolayısıyla rekabet ve baskı altında da çalışmayı, karar vermeyi ve stresi yönetmeyi bilirler.Depresyon ve anksiyeteden koruyor Düzenli olarak spor ile uğraşan çocuklarda kaygı ve depresyon daha az görülüyor. Spor yapmak mutluluk hormonları salgılayarak bunu sağlarken aynı zamanda çeşitli sosyal baskıları da daha aza indirgemeyi sağlıyor. Çocuklar okul ve sınav stresini başka bir alanda mutlu olarak üzerlerinden atıyor.