Krepten makarnaya, sütlaçtan pizzaya aşırı işlenmiş 'yüksek proteinli' gıdalar gerçekten faydalı mı?

Atıştırmalıkların ve temel gıda maddelerinin "yüksek proteinli" versiyonları, krepten makarnaya, sütlaçtan pizzaya kadar süpermarket raflarının her yerinde. Peki bu ürünler gerçekten faydalı mı?

Haberin Devamı

Ünlüler de artık bu işin içerisinde. Khloe Kardashian iki hafta önce "lezzetli bir atıştırmalık ve gününüzü besleyecek bir protein desteğinin mükemmel birleşimi" olarak tanımladığı Khloud Protein Popcorn isimli patlamış mısır markasını tanıttı.Zac Efron da Ocak ayında protein açısından zengin bir yulaf lapasını duyurdu.Ancak bu artan protein reklamı sadece bir pazarlama hilesi mi yoksa kas yapmaya veya sağlıklı bir yaşam sürmeye çalışıyorsanız bu ürünler gerçekten faydalı mı? Ve ekstra maliyete değer mi?Araştırma kuruluşu Mintel'in BBC News ile paylaştığı verilere göre, 2025'in ilk üç ayında spor beslenme ürünleri hariç, piyasaya sürülen gıda ürünlerinin yüzde 8,3'ü protein kaynağı olduğunu ya da yüksek oranda protein içerdiğini iddia ediyor.Bu oran 2024 yılında yüzde 6,1 ve bir önceki yıl yüzde 4,6 idi.Mintel'de araştırma direktörü olan Kiti Soininen, protein iddialarının tavuk ve bakliyat gibi doğal olarak yüksek besin seviyelerine sahip gıdaların yanı sıra beklemediğiniz ürünlere de eklendiğini söylüyor.

"Tatlılar, granola, krepler, hatta tek tük pizzalar bile yüksek protein iddiasıyla ortaya çıkıyor" diye konuşan Soininen şöyle devam ediyor:"Protein, şu anda biraz 'sağlıklı hayat ışıltısının' tadını çıkarıyor"Liverpool'da kişilere özel antrenörlük yapan Ethan Smith, yüksek proteinli diyetlerin kas geliştirmek için gerekli olduğunu, ancak bunun mağazalarda gördüğünüz yüksek proteinli atıştırmalıklar ve içeceklerle olamayacağını söylüyor.Bu tip ürünlerin diğer gıdalardan üstünlüğü olmadığına inanan Smith, "İhtiyacınız olan proteini sebzelerden ve yağsız etlerden alabilirsiniz" diyor.Smith'e göre, yüksek proteinli atıştırmalıkların rahatlığı, müşteriler arasında bu besine yönelik olumlu algıyla birleştiğinde, üreticiler proteini bir pazarlama aracı olarak kullanmaya yöneliyor.Üreticilerin ürünlerinin protein içerdiğini iddia edebilmeleri için, enerji değerinin en az yüzde 12'sinin protein kaynaklı olması gerekir.Bir ürünün yüksek protein içerdiğini iddia etmek içinse bu oran en az yüzde 20 olmalı.Bu oranlara ulaşmaya yardımcı olmak için ürünlerine fındık ve bakliyat gibi protein açısından zengin bileşenler ekleyebilir veya suyu azaltarak daha yoğun hale getirebilirler.

Haberin Devamı

Smith, "İnsanların alelacele yiyeceği bir öğle yemeğinde, iki haşlanmış yumurta yerineneden bir proteinli bara veya içeceğe uzandığını anlayabilirsiniz" diyor ve devam ediyor:"12 yıllık kişisel antrenörlük hayatımda, proteinin faydaları konusunda hiç bu kadar abartı görmemiştim."Proteinin faydaları kas geliştirme ve spor performansından, iştahı bastırarak kilo vermeye ve hamilelik sırasında kadınlara yardımcı olmaya kadar uzanır.Beslenme alanında öğretim görevlisi Dr. Paul Morgan'a göre, kas geliştirmeye çalışıyorsanız, her gün vücut ağırlığınızın kilogramı başına yaklaşık 1,6 gram protein tüketmeniz gerekir.Dr. Morgan, genel sağlığını korumaya çalışan ortalama bir insan için bu rakamın kilogram başına 1,2 gram civarında olması gerektiğini söylüyor.Protein içeriklerinin reklamını yapan süpermarket ürünlerinin çoğunun "aldatıcı" olduğunu düşünüyor ve bunların reklamı yapıldığı kadar iyi olmayabileceği konusunda uyarıyor:"Bence bunların bir faydası olabilir ama birçoğu aşırı işlenmiş gıdalar olduğu için ve bu konuda yeterince bilgi sahibi olmadığımız için ihtiyatlı olmak gerektiğini düşünüyoruz."

Çok fazla protein tüketmenin riski

Aşırı işlenmiş gıdalar, geçtiğimiz ay yayımlanan ve erken ölümle ilişkilendirilen bir araştırmayla birlikte son zamanlarda mercek altına alındı. Yeni araştırmalar işlenmiş gıdalar ve erken ölüm riski arasında nasıl bağlantı kuruyor?

Araştırmacıların, iki benzer protein kaynağından biri aşırı işlenmiş olduğunda kaslar üzerindeki farklı etkilerini anlamaya çalıştıklarını belirten Dr. Morgan, bir diğer sorunun da kalori olduğunu belirtiyor.

Fazla kalorinin vücutta yağ olarak depolandığı için, daha fazla protein tüketmeye çalışan insanların en sık karşılaştığı sorun kilo almak. Protein reklamı yapılan bazı atıştırmalıklar ve içecekler, benzer içerikler kullanan normal ürünler kadar kaloriye sahip olabiliyor.

Nature Valley'in proteinli yer fıstıklı ve çikolatalı barlarının 100 gramında 489 kcal bulunurken, Cadbury'nin çikolata da içeren yer fıstıklı brunch barları aynı ağırlıkta 485 kcal'ye sahiptir. (Bu iki marka da İngiltere'de bilinen atıştırmalık ve çikolata markaları) Dr. Morgan, çok fazla protein yemenin kemiklerinize veya böbreklerinize zarar verebileceğine dair iddiaları reddediyor. Ancak önceden var olan bir sağlık durumunuz varsa istisnalar olabilir.

Aşırı işlenmiş protein ürünleri konusundaki endişelerine rağmen Dr. Morgan, temel gıdalardaki protein miktarının artmasının faydalı olduğunu düşünüyor.

Bunlar, kas ve kemikleri korumak için ortalama bir insandan daha fazla proteine ihtiyaç duyan ileri yaştaki insanlar için özellikle yararlı olabilir. İngiltere'nin en büyük süpermarket zinciri Tesco'nun yüksek proteinli penne makarnası 100 gramında 8,8 gram protein içerirken, normal penne aynı ağırlık için 5,8 g protein içeriyor. Ancak normal makarnanın kilosu 1,29 sterlin iken, yüksek proteinli makarnanınki 4,80 sterlin. Peki bu protein reklamı yapılan ürünleri almaya değer mi?

Ethan'a göre sağlığınızı korumak için daha fazla proteine ihtiyaç duyan biriyseniz veya kas geliştirmeye çalışıyorsanız ve günlük protein hedefinizi karşılamak için biraz daha fazlasına ihtiyacınız varsa, evet.

"Diyetinizin çoğunluğu besin değeri yüksek işlenmemiş gıdalardan oluşuyorsa ve hedefinize ulaşmak için fazladan 20 g proteine ihtiyacınız varsa ve canınız tatlı bir şeyler istiyorsa, o zaman o pudingi veya atıştırmalığı tercih edebilirsiniz" diyen Ethan şöyle devam ediyor: "Ama bunlara bel bağlamamalısınız. Dengeli beslenmek önemli.

Haberin Devamı

"Kariyerime başladığım yıllarda insanlar peynir altı suyu proteininden sadece diyetinize ek olarak bahsediyordu. Şimdi ise her şeye protein ekleyen şirketlerin sayısı çılgınca arttı."