SON DAKİKA
Gizemli Covid hastası aranıyor! Bilim insanları şimdiye kadarki en uzun süreli koronavirüs vakasının peşinde
Bundan üç yıl önce bir anda dünyanın odak noktası haline gelen koronavirüs, şimdilerde normalleşmiş olsa da halen hayatımızın bir parçası. Bu virüsle ilgili bilimsel çalışmalar da halen devam ediyor. Öyle ki bilim insanları şimdiye kadar görülen en uzun süre koronavirüs enfeksiyonunu taşıyan hastayı aramak için kolları sıvamış durumda. Peki neden? İşte ayrıntılar... Hürriyet'ten Gaye Kobal'ın haberi...
Koronavirüsün hayatı durdurduğu zamanları geride bıraktık. Hâlâ enfekte vakalar olsa da aşı ve enfeksiyonla sağlanan bağışıklık, koronavirüsün hayatımız üzerindeki etkisini oldukça azalttı. Ancak ABD’de öyle bir hasta var ki koronavirüsü tekrar önemli bir gündem maddesi haline getirebilir. Bilim insanları, gelmiş geçmiş en uzun süreli koronavirüs hastası olduğuna inandıkları bir Ohio sakininin izini bulmaya çalışıyor. Columbus civarında yaşadığı düşünülen hasta, virüsün uzmanların gördüğü 'hiçbir şeye benzemeyen' ve çok mutasyona uğramış bir versiyonunu taşıyor. Virüs, Ohio eyaletinde 40 millik bir alanda yürütülen atık su örneklemesi yoluyla tespit edildi. Missouri Üniversitesi'nde mikrobiyolog olan Dr. Marc Johnson, suşun sahip olduğu mutasyonların, toplumda dolaşmaya başlaması halinde bu durumun 'endişe verici bir varyant' haline getirecek kadar ciddi olacağı konusunda uyardı.
"Aslında koronavirüs geçirdikten sonra iyileştiği düşünülen hastalarda yapılan çalışmalarda uzun Covid'in hastaların önemli bir bölümünde etkisini sürdürdüğü görülüyor. Bu durum, hastalığın sadece akut bir hastalık olmayıp uzun dönem kronik sorunlara da yol açtığının göstergesi. Hatta asemptomatik olgularda bile bu uzun Covid bulgularının sık görüldüğü yine yapılan çalışmalarla gösterildi."
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul
Bu kişinin Ohio’nun birkaç bölgesi arasında düzenli olarak gidip geldiği düşünülüyor. Bilim insanları ise kişinin bu kadar uzun süre nasıl enfekte kalabildiğini bilmiyor. Virüsleri son derece uzun süre bünyesinde barındıran hastaların bağışıklık sistemleri genellikle zayıflar, bu da vücutlarının virüsü temizlemek için mücadele ettiği anlamına gelir. Pek çok bilim insanı Alfa, Delta ve Omikron varyantlarının bu şekilde ortaya çıktığına inanıyor. Dr. Johnson hastanın sağlıklı olduğuna ve iş ya da okul sebebiyle seyahat ettiğine inanıyor, ancak hastane bakımı için gidip gelen kronik bir hasta olma ihtimalini de göz ardı edemiyor.
"Virüsü taşıyan bir birey, üzerinden iki yıl geçmiş olsa dahi hâlâ bulaştırıcı olabilir. Solunum yollarına yerleşen virüs, enfekte kişi tarafından ne yazık ki çevreye de yayılmaya devam eder."
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul
Missouri'deki ekip şimdilerde Covid'in bilinmeyen kökenlerle ortaya çıkan yeni ve gizemli suşlarını aramak için ABD genelinde kanalizasyondan alınan örnekleri analiz ediyor. Bu teknik, pandemi boyunca bir araç olarak kullanıldı. Virüs, bir kişide semptomlar görülmeden önce dışkıda ortaya çıktığı için, atık su verileri salgınların nerede ortaya çıkacağını günler öncesinden tespit etmeye yardımcı olabiliyordu. Dr. Johnson DailyMail'e verdiği röportajda "Atık suyu tersine analiz ederek herhangi bir türle eşleşmeyen bir şey olup olmadığını görüyoruz" dedi ve şöyle devam etti: “Her şeyden farklı olan bir örnek vardı.”
ENFEKTE KİŞİ BİR İŞÇİ YA DA BİR ÖĞRENCİ OLABİLİR
Geçen yılın sonlarında Missouri ekibi Ohio'dan gelen atık su verilerini taramaya başladı. Virüsü eyaletin yaklaşık 1 milyon nüfuslu en büyük şehri Columbus'ta ve hemen güneybatısındaki 15 bin nüfuslu küçük bir şehir olan Washington Court House'da buldu. Bilindiği kadarıyla aynı virüs türü başka hiçbir yerde tespit edilmedi. Araştırmacılar bu kişinin muhtemelen Washington Court House'da yaşadığını ve Columbus'a gidip geldiğini düşünüyor. Bunun sebebi iş olabileceği gibi, Columbus 66 binden fazla öğrencisi olan Ohio Eyalet Üniversitesi'ne ev sahipliği yaptığı için söz konusu kişi hasta bir öğrenci de olabilir. Kişinin virüsü bu kadar uzun süre nasıl taşıdığı belli değil, ancak virüsün bünyesinde küçük komplikasyonlara neden olacak şekilde mutasyona uğramış olması muhtemel.
"Özellikle asemptomatik bireylerde bağışıklık sisteminin farklı yanıtlar vermesi nedeniyle kişiler virüsü taşısalar bile klinik bulgu vermezler. Bir grup hastada ise virüsü temizleyecek bağışıklık yanıt oluşmadığından dolayı virüs bu kişilerin vücudunda uzun süre kalabiliyor. Hatta birkaç varyantla aynı anda infekte olabiliyorlar. İşte asıl tehlikeli durum budur. Çeşitli varyantların genetik transferi değişik varyantların ortaya çıkışına yol açabilir. Bu daha önce Güney Afrika'dan çıkıp yayılan varyantlarda gözlemlendi."
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul
Söz konusu koronavirüs türü zaman içinde bu kişide mutasyona uğradığı düşünülüyor. Bu Mutasyon sonucu virüs, muhtemelen mevcut herhangi bir türden farklı özellikler taşıyor. Bu da yayılması halinde tehlike arz ettiği anlamına geliyor. Dr. Johnson, “Eğer bu virüs dolaşımda olsaydı, derhal endişe verici bir varyant olarak ilan edilirdi” dedi. Ancak virüs muhtemelen bu kişide yayılmaya uygun olmayacak ölçüde mutasyona uğradı. Bunun yerine virüs kendini, konağının içinde uzun süre yaşayabilecek ve nispeten fark edilmeyecek şekilde değiştirmeyi başardı. Uzmanlar bunun Alfa veya Wuhan türünün bu kişinin vücudunda önemli ölçüde mutasyona uğramış olduğunu düşünüyor.
Görünen ki virüs, bağışıklık sisteminin hedefine girmeden sonsuza kadar çoğalmak için kişinin vücudunda saklanmayı başarmış. Öte yandan virüsün vücutta bağışıklık sisteminin hedef alma ihtimalinin düşük olduğu 'bağışıklık açısından ayrıcalıklı bölgelere' ulaştığı düşünülüyor. Bunlar arasında gözler, beyin ve testisler gibi doğurganlık organları sayılabiliyor. Ancak biraz zor olsa da virüsün popülasyonda yayılmaya başlaması için gerekli birkaç mutasyonu kazanması mümkün olabilir. Uzmanlar virüsü taşıyan kişinin muhtemelen asemptomatik olduğunu ya da Crohn hastalarının yaşadığı kramp ve ishal benzeri bağırsak rahatsızlığı semptomları yaşıyor olabileceğini belirtiyor. Dr. Johnson, aranan kişinin “Hastalığa yakalandığını bilmeme ihtimali çok yüksek” dedi. Doğrulanmış olan en uzun koronavirüs vakası geçen yılın Nisan ayında İngiliz doktorlar tarafından kaydedildi. Doktorlar bir hastanın 505 gün, yani yaklaşık bir buçuk yıl boyunca enfekte olduğunu teyit etmişlerdir. Genel olarak, bu kriterlere uyan muhtemelen sadece birkaç bin kişi vardır.
Dr. Johnson bu hastayı bulup hem tedavisine aracı olmayı hem de bu şifreli tür hakkında daha fazla bilgi edinmek için kullanabileceği örnekler toplamayı umuyor. Ekip geçmişte de gizemli Koronavirüs türlerinin sahiplerinin izini sürmüştü. Örneğin 2022 baharında Wisconsin'de gizemli bir suş bulundu. Etkilenen kişinin aşırı düzeyde viral yükü vardı. Ekip bölgedeki rögarlardaki suyu test etti ve yükün nereden geldiğini bulmayı başardı. 2022 yazının sonlarında, suşu her gün işe gelen birçok insanın çalıştığı belirli bir binadaki tuvaletle ilişkilendirdi. Dr. Johnson, bu çalışanlardan birinin şifreli suşu taşıdığına inanıyordu. İşletme, hangisinin virüsü taşıdığını belirlemek için Dr. Johnson'ın bazı çalışanlardan dışkı örnekleri toplamasına izin verdi ve virüsün kaynağı bulundu. Tipik bir koronavirüs vakası yalnızca birkaç gün sürer ve bir kişinin hasta olmayı beklemesi gereken maksimum süre iki haftadır. Dr. Johnson ve ekibi şimdilerde tıpkı diğer gizemli taşıyıcılar gibi Ohio’daki taşıyıcıyı da aramaya devam ediyor.