Nükleer Tıp Uzmanı Prof. Dr. Cüneyt Türkmen, prostat kanserinin tedavisinde yeni kullanıma giren radyoaktif yöntemler hakkında merak edilenleri sizler için anlattı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Son yıllarda erkeklerde kansere bağlı ölümlerin önemli bir nedeni olan prostat kanseri tedavisinde tüm dünyada kullanımı hızla artan radyoaktif ilaçlar (radyofarmasötikler) ülkemizde de Nükleer Onkoloji ve Teranostik alanında özelleşmiş Nükleer Tıp bölümlerinde hastaların tedavisi için kullanılmaktadır. Özellikle alternatif tedavilere yanıt alınamayan ileri evre prostat kanseri tedavisinde radyoaktif ilaç kullanımının onaylanması bu alanda çalışan hekimlerin ve hastaların tedaviye olan ilgisini artırmıştır.

Diğer tedavilerden farkı nedir?

Son yıllarda prostat kanseri tedavisinde araştırmacıların ilgi odağı haline gelen ve kanser hücrelerini hedef alan akıllı radyoaktif ilaçlar Nükleer Tıp alanında uzun yıllardır başta tiroid kanseri ve nöroendokrin kanserler olmak üzere farklı kanser türlerinde kullanılmaktadır.

Radyoaktif ilaçlar kanser hücrelerin yüzeylerinde bulunan farklı hedeflere (reseptör ve proteinlere) bağlanma özelliği taşırlar. Bu özellikleri sayesinde insan vücuduna enjekte edildiklerinde doğrudan kanser hücrelerini hedef almakta ve bu hücreleri ışınlayarak ortadan kaldırmaktadırlar. Teranostik adını verdiğimiz bu yaklaşımda radyoaktif ilaçlar tedavi öncesi kanser hücresinin doğru bir şekilde hedeflendiğinin ortaya konması için görüntüleme amacıyla da kullanılmaktadır.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Güncel onkolojik tedavilerin temel hedefi olan bu yaklaşımla radyoaktif ilaçları kullanarak "tedavi ettiğimizi görebilir ve gördüğümüzü tedavi edebiliriz". Nükleer Onkolojide radyoaktif ilaçların kullanımı ile hastaya ve hastalığa özgü kişiselleştirilmiş bir radyasyon tedavisi ile kanser hücresinde maksimum tedavi edici etki oluşturulurken vücudun sağlıklı dokularında radyasyonun zararlı etkileri en düşük seviyeye indirilmektedir. Tedavi öncesi pozitron emisyon tomografisi (PET-BT) ve kanser tipine özgü radyoaktif ilaçlar kullanılarak yapılan görüntüleme ile tedavi etkinliğinin öngörülebilmesi bu tedavileri kemoterapi ve radyoterapi gibi diğer kanser tedavi yöntemlerinden ayıran en önemli özelliğidir.

Prostat kanserinde PSMA ismi verilen ve prostat kanseri hücrelerinde yoğun olarak bulunan bir protein kullanılarak hastalığın tüm vücuttaki yayılımı Galyum-68 PSMA PET-BT görüntüleme sistemleri ile görüntülenmekte ve görüntüleme sonucunda kanser yayılımı tespit edilen hastalar aynı şekilde PSMA proteinini hedef alan radyoaktif ilaçlar ile tedavi edilebilmektedir.

Prostat kanserinin tedavisindeki kullanılan radyoaktif yöntemler nelerdir?

Prostat kanserinde kullandığımız radyoaktif ilaçlar arasında; PSMA proteinini hedefleyen Lutesyum ve Aktinyum tedavileri ile prostat kanserine bağlı kemik metastazlarında kalsiyuma benzer yapısıyla kemik yapan hücreleri hedefleyen radyum tedavileri sayılabilir.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

“Lutesyum-177 PSMA” ile “Aktinyum-225 PSMA” tedavileri tüm vücuda yayılmış ve diğer tedavilere dirençli hale gelmiş prostat kanseri tedavisinde kullanılmaktadır. Prostat kanserinin tedavisi zor olan bu aşamasında Lutesyum-177 PSMA ile Aktinyum-225 PSMA tedavileri kanserin boyutunu ve ilerlemesini azaltmayı, semptomları hafifletmeyi ve bunu yaparken yaşam kalitesini korumayı veya iyileştirmeyi amaçlar.
Standart tedavilere yanıt vermeyen ve Ga-68 PSMA PET-BT görüntülemede kanser hücrelerinin PSMA pozitifliği gösterilmiş 800 hasta üzerinde yapılmış bir klinik çalışmada Lu-177 PSMA tedavisinin yaklaşık hastaların yüzde 38’inde ölüm riskini azalttığı, yüzde 60’ında hastalığın ilerlemesini durdurduğu gösterilmiştir. Bu başarılı klinik sonuçlar nedeniyle de günümüzde ileri evre prostat kanseri tedavisinde kabul gören bir tedavi seçeneği olmuştur.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Prostat kanserinin sadece kemiğe yayıldığı hastalarda ise Radyum-223 tedavisi alternatif bir tedavi seçeneğidir. Kemik metastazı olan hastalarda, kemikteki kanser hücreleri bu bölgede kemik yapımı arttığı için normal hücrelerden daha fazla kalsiyum kullanırlar. Bu nedenle radyum radyoaktif ilaç olarak hastaya verildiğinde, kalsiyuma benzer kimyasal özelliklere sahip olması nedeni ile sağlıklı hücreler yerine, kemikteki kanserli hücrelere giderek bağlanır. Bu mekanizma sayesinde, kanser hücrelerini seçici olarak ışınlayarak ortadan kaldırır. Radyum-223 tedavisi ileri evre prostat kanseri tedavisinde diğer tedaviler ile (örneğin hormon tedavileri gibi) eş zamanlı olarak da kullanılabilmektedir. Kemiğe yayılmış hormon dirençli prostat kanser belirtisi gösteren 809 erkek hasta üzerinde yapılan araştırmada radyum 223 tedavisinin hastalarda yaşam süresini uzattığı ve yan etkilerinin çok az olduğu gözlenmiştir.

İleri yaşta farklı sağlık sorunları da olan ve bu nedenle alternatif tedavi yöntemlerinin uygulanamadığı ya da bu tedavilere yanıt vermeyen ileri evre prostat kanseri tedavisinde radyoaktif ilaçlar hastaların yaşam süresini ve kalitesini artırmaktadır.