PSA Testi Nedir, Ne İşe Yarar? Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Kaynak:Cnnturk.com

Prostat sağlığı, erkeklerin yaş ilerledikçe dikkat etmesi gereken en önemli konular arasında yer alıyor. Özellikle 40 yaş ve üzeri erkeklerde düzenli sağlık kontrollerinin bir parçası haline gelen PSA testi, prostat hastalıklarının erken tanısında kritik rol oynuyor. Peki, PSA testi nedir? PSA yüksekliği ya da düşüklüğü ne anlama gelir? İşte tüm detaylar…

Haberin Devamı

PSA Nedir? Ne Amaçla Ölçülür?

PSA (Prostat Spesifik Antijen), yalnızca erkeklerde bulunan ve prostat bezinde üretilen bir protein türüdür. Bu protein, meninin sıvılaşmasına yardımcı olurken yalnızca küçük bir miktarı kana geçer. PSA testi ise bu proteinin kanda ne kadar bulunduğunu ölçen basit ama etkili bir kan testidir. Bu ölçüm sayesinde, prostat büyümesi, prostat enfeksiyonları veya prostat kanseri gibi hastalıkların tespitine yönelik ilk adım atılmış olur.

PSA Değeri Kaç Olmalı?

PSA seviyeleri yaşla birlikte değişkenlik gösterebilir ve tek başına “şu değerdeyse kesin sağlıklıdır” denilemez. Örneğin, PSA değeri 1 ng/ml'nin altında olsa bile bazı bireylerde prostat kanseri tespit edilebilmektedir. Araştırmalara göre PSA değeri 3,1 - 4 ng/ml arasında olan kişilerin yaklaşık %27’sinde prostat kanseri saptanmıştır. Bu nedenle, PSA seviyesinin mutlaka bir uzman tarafından değerlendirilmesi gerekir.

Haberin Devamı

PSA Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

PSA seviyesinin referans aralığının üzerine çıkması, “PSA yüksekliği” olarak adlandırılır. Bu durum her zaman kanser anlamına gelmez; çünkü PSA değeri farklı nedenlerle de artış gösterebilir. PSA’nın kanda artmasına yol açabilecek durumlar şunlardır:

Prostat kanseri
Prostat enfeksiyonu (prostatit)
İyi huylu prostat büyümesi (BPH)
Prostat biyopsisi sonrası
Mesane çıkımı tıkanıklığı
Prostat masajı veya ejakülasyon
İdrar yollarına yönelik cerrahi işlemler

Bu nedenle PSA test sonucu, doktor değerlendirmesiyle başka klinik bulgular eşliğinde yorumlanmalıdır.

Total ve Serbest PSA Arasındaki Fark Nedir?

Kandaki PSA'nın büyük kısmı proteinlere bağlı olarak dolaşırken, bir kısmı serbest hâlde bulunur. Bu iki değer, total PSA ve serbest PSA olarak adlandırılır. Total PSA değeri 4-10 ng/ml aralığında çıktığında, ek olarak serbest PSA'nın ölçülmesi önerilir. Çünkü serbest PSA’nın total PSA’ya oranı, kanser olasılığı hakkında ipuçları verebilir.

Örneğin:

Serbest PSA / Total PSA oranı %10’un altındaysa, prostat kanseri görülme ihtimali %50’nin üzerindedir.
Bu oran %25 civarındaysa, kanser riski %8’in altına düşer.
Ancak tek başına bu oranlarla kesin tanı konulamaz; bu değerler, yalnızca biyopsi gerekliliği için yol gösterici olabilir.

PSA Düşüklüğü Ne İfade Eder?

Kanda düşük PSA seviyeleri genellikle prostatın sağlıklı olduğunu gösterir ve çoğu zaman normal kabul edilir. Çok düşük PSA değerleri genellikle endişe verici değildir. Ancak yaş, genetik yapı ve diğer sağlık durumları da PSA düzeylerinde doğal dalgalanmalara yol açabilir.

Haberin Devamı

PSA Testi Ne Zaman Yapılmalı?

Uzmanlar, 50 yaş üzerindeki erkeklerin yılda bir kez PSA testi yaptırmasını öneriyor. Ailesinde prostat kanseri öyküsü bulunan bireyler için bu yaş sınırı 40’a kadar çekilebilir. Test sonuçları, doktor muayenesi ve gerekiyorsa ek görüntüleme ya da biyopsi ile desteklenerek yorumlanmalıdır.