SON DAKİKA
Uyku problemi yaşıyorsanız kendinize bu soruları sorun
Günümüzde milyonlarca kişi normal uyku düzenlerini bozan bazı problemlerle uğraşmak zorunda. Düşük kaliteli uyku vücudunuzun her bir bölümünü etkiler. Uyku problemi yaşıyorsanız kendinize bazı sorular sormanızın zamanı gelmiş olabilir. Doç. Dr. Halit Yerebakan, Sabah'taki köşesinde uyku problemi yaşayanlar için bazı testler sundu. Siz de kendinizi test edebilirsiniz.
Gününüzü nasıl geçirdiğinizi düşünün. Uyku hali, işinizi, derslerinizi, ilişkilerinizi veya sosyal etkileşiminizi etkiliyorsa, geceleri yatağa gittiğinizde neler olup bittiğiyle ilgilenmeniz gerekir. Düşük kaliteli uyku vücudunuzun her bir bölümünü etkiler, bu nedenle geceleri yeterince iyi uyumayı bir öncelik haline getirmelisiniz.
Geniş ölçekte, uyku bozuklukları hafızanın bozulmasına, zayıf karar vermeye, iş sırasında hatalara ve yaralanmalara yol açabilir. Gecenizi, gününüzü ve dolayısıyla hayatınızı ele geçirebilecek 80'den fazla uyku bozukluğu türü vardır. Ancak en yaygın görülenler arasında uykusuzluk hastalığı, narkolepsi yani normal dışı zamanlarda uyku hali ve ani uyku atakları ile tanımlanan kronik bir uyku bozukluğudur. Bunun dışında uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu sayılabilir.
Uykusuzluk hastalığı, uykuya dalamama veya uykuda kalamama olarak tanımlanır. Yani uykusuzluk hastalığınız varsa büyük bir ihtimal bunun farkındasınızdır.
Araştırmalara göre birçok yetişkin genellikle stres veya travmatik bir olayın sonucu olarak hayatlarının bir noktasında günler veya haftalarca sürebilen geçici uykusuzluk yaşıyor.
Geçici olduğunu düşündüğünüz bir uykusuzluk problemi yaşıyorsanız ve bu durum gün içinde hayatınızı zorlaştırıyorsa doktora görünün.
Üst solunum yollarının tıkanması ve hava akımının azalmasına bağlı olarak kendini gösteren obstrüktif uyku apnesi ile ilgili durumunuza bakalım.
Bu sorulara 'evet' veya 'hayır' olarak cevap verin ve cevaplarınızı not alın.
Konuştuğunuzdan daha yüksek sesle veya kapalı kapılar ardından duyulacak kadar yüksek sesle mi horlarsınız?
Gün içinde kendinizi sık sık yorgun, bitkin veya uykulu hissediyor musunuz?
Eşiniz uyku sırasında nefesinizin durduğunu gözlemliyor mu?
Tansiyonunuz yüksek mi? Vücut kitle indeksiniz 30'dan fazla mı?
50 yaşında veya daha büyük müsünüz? Boynunuzun çevresi 40 cm'den fazla mı?
Cinsiyetiniz erkek mi? Bu soruların en az üç tanesine 'evet' yanıtı verdiyseniz obstrüktif uyku apnesi için yüksek risk altında olduğunuz söylenebilir. Bu bozukluk en yaygın görülen uyku apnesi türüdür.
Boğazın arkasındaki yumuşak doku gevşeyip hava geçişini engellediğinde oluşur.
Uyku apnesi olanlar, uyku sırasında kısa süreli nefes alma kesintileri yaşar ve bu da nefes almak için mücadele ederken kısmen uyanmalarına neden olur.
Bu bölümler tipik olarak 10 saniye veya daha uzun sürer ve gece boyunca gerçekleşir.
Narkolepsi, uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu belirgin semptomlarla ortaya çıkar ancak teşhis edilmesi zordur.
Amacımız bu testlerle uyku probleminize tanı koymak değil. Ancak, belirtileriniz hakkında doktorunuzla konuşmanızı kolaylaştırabilir.
Aşağıdaki durumlardan herhangi biri sırasında uykuya dalma olasılığınızın orta veya yüksek olduğunu düşünüyor musunuz?
Cevaplarınızı 'evet' veya 'hayır' olarak not alın.
Bir şeyler okurken
Televizyon izlerken
Tiyatro veya kafe gibi halka açık bir yerde sessizce otururken
Bir saat veya daha uzun süren araba yolculuğundayken
Öğleden sonra kestirmek için uzandığınızda
Oturup biriyle konuşurken
Öğle yemeğinden sonra otururken
Araba kullandığınız sırada trafikte beklerken
Uzmanlara göre bu durumların makul bir kısmına "evet" cevabı verdiyseniz narkolepsinin "beş büyük" semptomundan biri olan 'gündüz aşırı uyku hali' denen durumu yaşıyor olabilirsiniz.
Diğer dört belirti ise şöyle:
Gece boyunca kötü uyku
Katapleksi (uyanıkken ani, kontrol edilemeyen kas zayıflığı veya felç,
heyecan veya öfke gibi güçlü duygular tarafından tetiklenir)
Uyku felci (uykuya dalarken veya uyanırken geçici olarak hareket edememe veya konuşamama)
Uykuya dalarken halüsinasyonlar
Son olarak huzursuz bacak sendromuyla ilgili sorulara da 'evet' veya 'hayır' olarak cevap verin ve cevaplarınızı not alın.
Uzanırken bacaklarınızı hareket ettirme dürtüsü hissettiğiniz için uykuya dalmakta güçlük çekiyor musunuz?
Uzanırken veya uzun süre otururken bacaklarınızda sık sık rahatsız edici bir ürperme, karıncalanma, çekme veya ağrı hissediyor musunuz?
Bacaklarınızı hareket ettirme dürtüsü akşamları ya da geceleri kötüleşiyor mu?
Tekme atarsanız, yürürseniz veya bacaklarınızı uzatırsanız, geçici olarak hislerinizden kurtuluyor musunuz?
Bu belirtilerden herhangi birine 'evet' yanıtı verdiyseniz doktorunuzla konuşmayı gündeminize alın. Huzursuz bacak sendromu tam olarak adlandırıldığı gibidir.
Bu sorunu yaşayanlar genellikle akşamları bacaklarını hareket ettirmek için yoğun ve çoğu zaman karşı konulamaz bir dürtü yaşarlar.
Huzursuz bacak sendromu teknik olarak bir uyku bozukluğu olmasa da uykusuzluğa ve gündüz uyku haline yol açabileceğinden uzmanlarca uyku bozukluğu olarak gruplandırılır.