Tarihte bugün: 24 Temmuz

Günümüz Türkiye'sinin sınırlarının çizildiği Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923'te imzalandı.

Haberin Devamı

Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre’nin Lozan şehrinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika, SSCB ve Yugoslavya temsilcileri tarafından, Lozan Üniversitesi salonunda imzalandı.

Mudanya Ateşkes Antlaşması nın imzalanmasından sonra İtilaf Devletleri 28 Ekim 1922 de TBMM Hükümeti ni Lozan da toplanacak olan barış konferansına davet ettiler.

Mustafa Kemal Paşa Mudanya görüşmelerinde başarılı olan İsmet Paşa nın Lozan a baştemsilci olarak gönderilmesini uygun buldu.İsmet Paşa Dışişleri Bakanlıgına getirildi ve çalışmalar hızlandırıldı.

İtilaf Devletleri Lozan a İstanbul Hükümetini de davet ettiler.Bu duruma tepki gösteren TBMM 1 Kasım 1922 de Saltanatını kaldırmıştır.

TBMM Hükümeti Lozan konferansına katılarak Misak-ı Milli'yi gercekleştirmeyi Türkiye'de bir Ermeni devletinin kurulmasını engellemeyi kapitülasyonları kaldırmayı, Türkiye ile Yunanistan arasındaki sorunları (Doğu Trakya, Ege adaları, nüfus degişimi, savaş tazminatı) çözmeyi ve Türkiye ile Avrupa devletleri arasındaki sorunları (ekonomik, siyasal, hukuksal) çözmeyi amaçlamış Ermeni yurdu ve kapitülasyonlar hakkında anlaşma sağlanamazsa görüşmeleri kesme kararı almıştır.

20 Kasım 1922 de Lozan görüşmeleri başladı.Osmanlı borçları, Türk - Yunan sınırı boğazlar, Musul, azınlıklar ve kapitülasyonlar üzerinde uzun görüşmeler yapıldı.

Ancak kapitülasyonların kaldırılması, İstanbulun boşaltılması ve Musul konularında anlaşma sağlanamamıştır.

Temel konularda tarafların tavize yanaşmaması ve önemli görüş ayrılıkları çıkması üzerine 4 Şubat 1923 te görüşmelerin kesilmesi savaş ihtimalini yeniden gündeme getirmiştir.

Taraflar arasında karşılıklı verilen tavizler ile görüşmeler 23 Nisan 1923 te tekrar başladı 23 Nisanda başlayan görüşmeler 24 Temmuz 1923 e kadar devam etmiş ve bu tarihte Lozan Barış Antlaşmasının imzalanması ile sonuçlanmıştır.

Görüşülen konular

    * Türkiye-Suriye Sınırı: Fransızlarla imzalanan Ankara Anlaşması'na göre kabul edilmiştir.
    * Irak Sınırı: Musul üzerinde antlaşma sağlanamadığı için, bu konuda İngiltere ve Türk Hükümeti kendi aralarında görüşüp anlaşacaklardı.
    * Türk-Yunan Sınırı: Mudanya Ateşkes Antlaşması'nda belirlenen şekliyle kabul edildi. Meriç Nehri'nin batısındaki Karaağaç istasyonu ve Bosnaköy, Yunanistan'ın Batı Anadolu'da yaptığı tahribata karşılık, savaş tazminatı olarak Türkiye'ye verildi. Ayrıca Gökçeada ile Bozcaada Türkiye'de, diğer Ege Adaları Yunanistan'da kaldı. Yunanistan'ın Türk sınırına yakın adaları silahsızlandırması kararlaştırıldı.
    * Türkiye-İran Sınırı:Osmanlı Devleti ile Safeviler arasında 17 Mayıs 1639'da imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması'na göre belirlenmiştir.
    * Kapitülasyonlar: Tamamı kaldırıldı.
    * Azınlıklar: Tüm azınlıklar Türk uyruklu kabul edildi ve hiçbir şekilde ayrıcalık tanınmayacağı belirtildi. Batı Trakya'daki Türklerle, İstanbul'daki Rumlar dışında, Anadolu ve Doğu Trakya'daki Rumlar ile Yunanistan'daki Türkler'in mübadele edilmeleri kararlaştırıldı.
    * Savaş Tazminatları: İtilaf Devletleri, I.Dünya Savaşı nedeniyle istedikleri savaş tazminatlarından vazgeçtiler.Sadece Yunanistan savaş tazminatı olarak Karaağaç bölgesini verdi.
    * Osmanlı'nın Borçları: Osmanlı borçları, Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılan devletler arasında paylaştırıldı. Türkler'e düşen bölümün taksitlendirme ile kâğıt para(Fransız Frangı) olarak ödenmesine karar verildi. Düyun-u Umumiye de böylece tarihe karıştı.
    * Boğazlar: Boğazlar, üzerinde en çok tartışılan konudur. Sonunda geçici bir çözüm getirilmiştir. Buna göre askeri olmayan gemi ve uçaklar barış zamanında boğazlardan geçebilecekti. Boğazların her iki yakası askersizleştirilip, geçişi sağlamak amacıyla başkanı Türk olan uluslararası bir kurul oluşturuldu ve bu düzenlemelerin Milletler Cemiyeti'nin güvencesi altında sürdürülmesine karar verildi. (Bu hüküm, Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nde değiştirilmiştir.)
    * Kıbrıs İngilizlere bırakıldı.
    * Türkiye Cumhuriyeti'nin Osmanlı İmparatorluğu'nun ardılı olduğu belirtildi.

Başka neler oldu:

    * 1823 - Şili'de kölelik yasaklandı.
    * 1915 - Şikago'da yolcu gemisi battı, 845 kişi öldü.
    * 1936 - İspanya hükümeti iç savaş nedeniyle dünyadan yardım istedi.
    * 1943 - II. Dünya Savaşı: İngiliz ve Kanada uçakları geceleri, ABD uçakları da gündüzleri Hamburg'u bombalıyor. Kasım'da operasyon bittiğinde 9.000 ton patlayıcı atılmış, 30.000 den fazla insan ölmüş ve 280.000 bina yıkılmış olacak.
    * 1958 - Türkiye’nin Kıbrıs’a asker gönderme önerisini İngiltere reddetti.
    * 1959 - Irak’ta 1000 kadar Kerkük Türkmeninin katledildiği açıklandı.
    * 1967 - Dokunulmazlığı kaldırılan Türkiye İşçi Partisi İstanbul Milletvekili Çetin Altan, iptal istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
    * 1974 - Yunanistan’da yedi yıldır süren cunta yönetimi sona erdi; sürgündeki Konstantin Karamanlis, hükümeti kurmak üzere geri döndü.
    * 1977 - Dört gün süren Libya-Mısır savaşı sona erdi.

Kimler geldi:

    * 1783 - Simón Bolívar, Güney Amerikalı devrimci lider (ö. 1830).
    * 1802 - Alexandre Dumas, père, Üç Silahşörler romanıyla tanınan Fransız yazar (ö. 1870)
    * 1857 - Henrik Pontoppidan, Danimarkalı yazar (ö. 1943)
    * 1952 - Gus Van Sant, ABD'li yönetmen ve müzisyen.
    * 1969 - Jennifer Lopez, ABD'li aktrist, Latin pop müzik şarkıcısı, moda tasarımcısı ve dansçı.

Kimler geçti:

    * 1862 - Martin Van Buren, ABD'nin 8. başkanı (d. 1782).
    * 1980 - Peter Sellers, İngiliz aktör (d. 1925).
    * 1941 - Afife Jale, ilk Türk kadın tiyatro oyuncusu (d. 1902).
    * 1995 - Sadık Ahmet, Batı Trakyalı siyasetçi (d. 1947).