Tarihte bugün: 3 Haziran

Pekin'de 3 Haziran 1989'da Tiananmen Meydanı'ndaki büyük gösteriye asker müdahale etti: 2 bin civarında öğrenci öldü.

Haberin Devamı

1989 Tiananmen Meydanı Olayları, Çin Halk Cumhuriyeti'nde (ÇHC) 1989 yılının 15 Nisan'ı ve 4 Haziran'ı arasında meydana gelen; öğrencilerin, aydınların ve işçilerin önderliğinde gerçekleşen gösterileri ve ardından yaşananları ifade ediyor. Gösterilerin odak noktası Pekin'de Tiananmen Meydanı idi, bununla birlikte göreceli olarak daha yumuşak gösterilerin gerçekleştiği Şangay gibi, Çin'in diğer şehirlerinde de kitlesel protestolar oldu.

Pekin'de protestolar ÇHC hükümeti tarafından kanlı bir şekilde bastırıldı ve pek çok sivil yaşamını yitirdi. Ölü sayısı ÇHC'nin resmi kaynaklarına göre 200 – 300 arası, Çinli öğrenci örgütlerine ve Çin Kızılhaç'ına göre ise 2000 – 3000 arasındaydı. Bununla birlikte Çin Hükümeti'nin pek çok bağımsız kaynak tarafından da doğrulanan iddiasına göre ölümlerin önemli bir kesimi meydanda değil, meydana çıkan sokaklarda oldu.

Protestocular tamamen farklı gruplardan geliyordu. Protestolara, Çin Komünist Partisi'nin yönetimi altındaki hükümetin siyasi yozlaşma içinde olduğunu ve baskıcı bir tutum takındığını düşünen aydınlardan, 1978'den bu yana ekonomik reformların fazla ileri gittiğini ve bunun sonucunda enflasyonun ve proletaryanın yaşamını tehdit eden işsizliğin arttığını düşünen şehirli işçilere ve üniversite öğrencisi sosyalistlere kadar değişen kesimlerden katılım oldu.

Hükümetin dağılma çağrılarına protestocuların meydan okumasının ardından, Çin Komünist Partisi'nin içinde protestoculara karşı nasıl bir tutum takınılacağı konusunda ayrılık başgösterdi. Sonunda sertlik yanlısı bakış açısı benimsendi ve taleplerin karşılanmasındansa gösterilerin bastırılması kararlaştırıldı.

20 Mayıs'ta sıkıyönetim ilan edildi ve 3 Haziran'ı 4 Haziran'a bağlayan gece tanklar ve piyade birlikleri gösterileri bastırıp protestocuları dağıtmak üzere Tiananmen Meydanı'na gönderildi. 1989'da ne Çin Ordusu'nun ne de Pekin polisinin yeterli toplumsal olaylara müdahale donanımı (Batılı ülkelerde bu gibi durumlarda kullanılan plastik mermi gibi) vardı, kullanılan bütün mermiler gerçekti.

Ölen sivillerin sayısı ile ilgili değişik tahminler vardır: Çin Komünist Partisi'ne göre 23, CIA'ye göre 400 – 600, Çin Kızılhaç'ına göre 2600. Yaralı sayısı ise genel kabule göre 7000 – 10000 arasındaydı. Haziran 2006 itibariyle o gece ölenlerin sayısı Profesör Ding Zi Lin'e göre 186'dır.

Uygulanan şiddetin ardından, hükümet hareketin kalan unsurlarını baskı altına almak amacıyla geniş çaplı tutuklamalar yaptı, yabancı basını yasakladı ve ÇHC basınında olayların ele alınışı üzerinde katı bir denetim geliştirdi. Harekete sempati duyan Parti üyeleri tasfiye edildi, pek çok yüksek düzeydeki üye ev hapsine alındı. Tiananmen Meydanı'ndaki gösterilerin şiddetle bastırılması sonucunda, Çin, uluslararası kamuoyunda yaygın bir şekilde kınandı.

Başka neler oldu:

    * 1912 - İstanbul'un İshakpaşa semtinde çıkan yangında bin 111 ev, 118 dükkan, altı cami, üç hamam, beş okul kül oldu.
    * 1925 - Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı.
    * 1933 - Sümerbank'ın kuruluşuna ilişkin kanun kabul edildi.
    * 1957 - Türkiye Güreş Milli Takımı serbest stilde dünya güreş şampiyonu oldu.
    * 1964 - Futbolun 'Ordinaryüs'ü Lefter Küçükandonyadis, Fenerbahçe - Beşiktaş arasındaki jübile maçıyla futbola veda etti.
    * 1996 - Birleşmiş Milletler himayesinde düzenlenen Habitat-II İnsan Yerleşimleri Konferansı'nın resmi açılışı İstanbul'da yapıldı.

Bugün doğanlar

    * 1887 - Carlo Michelstaedter, İtalyan yazar (ö. 1910)
    * 1925 - Tony Curtis, ABD'li aktör (ö. 1910)
    * 1936 - Larry McMurtry, ABD'li yazar
    * 1980 - Lazaros Papadopulos, Yunan basketbolcu
    * 1981 - Ersin Karabulut, Türk karikatürist

Bugün ölenler

    * 1899 - Johann Strauss, besteci (d. 1825)
    * 1924 - Franz Kafka, Çek yazar (d. 1883)
    * 1963 - Nazım Hikmet Ran, şair, yazar (d. 1901)
    * 1964 - Kazım Orbay,Kurtuluş Savaşı komutanlarından ve Genelkurmay başkanlarından (d. 1887)
    * 1975 - Eisaku Sato, Japon siyasetçi, 3 dönem Japon başbakanı (d. 1901)