Türkiye'de Senato'nun tarihi

TBMM Başkanı Köksal Toptan'ın gündeme getirdiği Senato kavramı, Türk siyasi tarihinde ilk olarak Ayan Meclisi olarak kuruldu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

23 Aralık 1876'da Genç Osmanlıların baskılarına direnemeyen II. Abdülhamit, Meclis'i açtı.
 
Parlamento, Ayan Meclisi ve Meclis-i Mebusan'dan oluşturuldu. Ayan Meclisi üyelerini padişah seçiyor, sayıları mebusların üçte birini geçmiyordu.
 
Bakan, vali, ordu kumandanı, kazasker, elçi, patrik, hahambaşı, kara ve deniz komutanları, gereken şartlara sahip iseler Ayan Meclisi üyesi olabiliyordu.
 
Mebusan heyetinin kabul ettiği kanun ve bütçe tasarıları Ayan heyetine geliyor,  burada dinî, ekonomik, sosyal ve askerî açılardan inceleniyordu.
 
Ayan Meclisi gerekli görürse tasarıları değiştiriyordu. Ayan'ın kanun yapma hakkı da vardı.
 
İstanbul işgal edildikten sonra Ayan Meclisi varlığını koruyamadı. 23 Nisan 1920'de Ankara'da, Büyük Millet Meclisi faaliyetlerine başladı.
 
Senato 27 Mayıs darbesiyle yeniden uygulamada

Çift kamara uygulaması Türkiye'nin ilk askeri darbesiyle yeniden uygulamaya konuldu. 27 Mayıs darbesiyle Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu'nu oluşturuldu.
 
Cumhuriyet Senatosu'nun bir bölümünü halk oyuyla seçilen üyeler, bir bölümünü cumhurbaşkanı kontenjanından atanan üyeler, geri kalanını da Milli Birlik Komitesi üyeleri oluşturuyordu.
 
Askerlerin oluşturduğu Milli Birlik Komitesi üyelerinin ömür boyu senatör olma hakkı vardı. Cumhuriyet Senatosu'nda 150, Millet Meclisi'nde 450 üye bulunuyordu.
 
Senato'nun işlevsiz kaldığı eleştirileri yapıldı
 
Uygulama, 1980 darbesine kadar devam etti; 1982 anayasasıyla Senato kaldırıldı. Senato'nun kaldırılmasındaki en önemli etken işlevsiz görülmesiydi. Meclis'e hakim olan parti Senato'ya da hakim olabiliyordu.
 
Nitekim bu yıllarda Meclis'ten geçen kanunların yüzde 93'ü senato tarafından da kabul edildi. Darbeci askerlerin ömür boyu senatör ilan edilmesi de senatonun demokratik meşruiyetine yönelik eleştirileri doğurmuştu.
 
İki ayrı Meclis'in varlığı, pratikte işleyişi de yavaşlatıyordu...