Uzman isimlerden dikkat çeken uyarı: Ya Türkiye'deki yanardağlardan biri patlarsa?

İspanya'ya bağlı adalardan La Palma'da harekete geçen Cumbre Vieja Yanardağı, binlerce kişiyi evinden etti. Pek bilinmiyor ancak Türkiye'deki en son yanardağ patlaması da sadece 166 yıl önce, Tendürek Dağı'nda meydana geldi. Peki Türkiye'deki yanardağlar bir gün tekrar aktif hale gelebilir mi? Uzmanlar, Son dönemde yaşanan Datça ve Ege depremlerinin volkan faaliyetiyle ilgili olabileceği yönünde kuşkular var diyor ve uyarıyor. (Senim Tanay Karakuş - Selçuk Bulut/Milliyet) Doğanın yarattığı yıkıcı felaketler arasında yer alan volkanik patlamalar, tüm dünyada uzmanlar tarafından yakından takip ediliyor. Dünya üzerinde 500 aktif volkan bulunuyor ve her yıl bunlardan 50 kadarı harekete geçerek lavlarını püskürtüyor. Son olarak İspanya’nın gündemine gelen yanardağ patlaması, gözleri yeniden bu doğa olayı hakkında merak edilenlere çevirdi. 19 Eylül’de Kanarya Adaları'ndan biri olan La Palma'da harekete geçen Cumbre Vieja Yanardağı'ndan püsküren lavlar, birçok evi haritadan sildi. Lav sıcaklığının bin 100 santigrat dereceye ulaştığı patlamalarla ilgili en çarpıcı detay ise, Cumbre Vieja'nın 4.2 büyüklüğündeki depremin ardından 50 yıl sonra yeniden uyanması. Peki, 13 tane yanardağa sahip Türkiye için de böyle bir tablo ortaya çıkabilir mi? Verilere göre Türkiye'de yaşanan son volkanik patlama, 1855 yılında Tendürek Dağı'nda gerçekleşti. Ancak uzmanlara göre, bu volkanlar tamamen susmuş değil ve zamanı geldiğinde tekrar faaliyete geçecek! İnsan ömrü için uzun bir süre olan 166 yılın, jeoloji açısından çok fazla olmadığını belirten Jeofizik Uzmanı Dr. Oğuz Gündoğdu ve Jeolog Prof. Dr. Okan Tüysüz ile konuştuk. Türkiye’deki volkanik hareketlilik hakkında bilgi aldığımız Dr. Gündoğdu, Bildiğimiz kadarıyla Türkiye’deki volkanlar çok eski ve aktif değiller. Son dönemde herhangi bir aktivite de görülmemiş durumda. Yakın bir tarih sayabileceğimiz 1855’teki patlama sonrasında yani yakın gelecekte bir patlama beklemiyorum. Ancak Ege’deki volkanlar bu durumun dışındalar, aktif olarak harekete geçebiliyorlar dedi. Volkanik hareketlerin depremleri tetikleyip tetikleyemeyeceği sorusunu ise Dr. Gündoğdu, şöyle cevapladı: Volkanik hareketler depremleri tetikliyor ancak bunlar büyük depremlerden ziyade sıralı, küçük depremler. Büyük depremler dediğimiz kategoriye çok girmiyorlar. Son dönemde yaşanan Ege depremlerine dikkat çeken Prof. Dr. Okan Tüysüz de, Datça ve Ege depremlerinin, volkanik faaliyetlerle ilgili olabileceği yönünde kuşkular var açıklamasında bulundu. Jeoloji açısından uzun kabul edilmeyen 160-170 yıl önce Tendürek ve Ağrı’da çeşitli patlamalar meydana gelmiş. Son 10-15 bin yılda meydana gelen bir patlama varsa bu volkanlara aktif volkanlar diyoruz diyen Prof. Dr. Tüysüz, 1855 yılının hiç de uzak bir zaman dilimi olmadığını belirtti. Tüysüz, Yanardağlar yeniden harekete geçebilir mi? sorusuna da, Yeniden harekete geçebilir ancak bu tarih, 10-15 bin yıllık bir zaman dilimini kapsıyor. Yani yarın öbür gün gibi değil, uzun vadede bir patlama yaşanabilir cevabını verdi. Prof. Dr. Okan Tüysüz, Mesela Kula’daki volkanlarda insan ayak izi var. Bu da bizlere insanların olduğu devirde Kula’da volkanik bir faaliyetin gerçekleştiğini gösteriyor detayını da paylaştı. Türkiye’de volkanların yaratacağı depremlerin orta ya da küçük ölçekli olacağına dikkat çeken Prof. Tüysüz, Ege Bölgesi’nde görülen depremlerin volkanik tetiklemelerle olduğu yönünde bilgiler var. Volkanlar ülkemizde küçük depremlere neden olurken Güneydoğu Asya’da büyük çaplı depremlere, tsunamilere yol açıyor bilgisini verdi. Kanarya Adaları'nda Cumbre Vieja volkanının patlaması sonucu onlarca ev küle dönerken, lavların ortasında kalan bir ev mucize eseri yanmaktan kurtuldu. Objektiflere takılan evin etrafında lav nehirleri oluştuğu göze çarpıyor. Evin Danimarkalı sahiplerinin pandeminin başından bu yana evlerine gelmedikleri öğrenildi. Öte yandan 19 Eylül'den bu yana aktif olan Cumbre Vieja Yanardağı'ndaki patlamaların şiddetinin artması üzerine adadaki ticari uçuşların iptal edildiği açıklandı. Ulusal Güvenlik Biriminden verilen bilgide, aktif durumu geçmesinden bu yana en şiddetli patlamaların olduğu yanardağdan çıkan lavların 16 kilometrelik bir alanda 240 hektarlık alanı yok ettiği, çıkan gaz ve dumanın 4 bin 500 metre yüksekliğe ulaştığı bildirildi. Kül ve dumanlardan dolayı La Palma ve La Gomera adalarındaki ticari uçuşların tedbir amacıyla durdurulduğu, cuma 30, cumartesi de 47 uçuşun iptal edildiği belirtildi. Kanarya Adalarında faaliyet gösteren Binter hava yolu şirketinin Tenerife kentine olan uçuşlara da kısıtlama getirdiği bilgisi paylaşıldı. Bu arada İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, La Palma Adası için acil ve yeniden yapılandırma planları uygulayacaklarını açıkladı. La Palma Adası'nı ziyaret eden Sanchez, burada gazetecilere yaptığı açıklamada, 28 Eylül Salı günkü Bakanlar Kurulu toplantısında, La Palma'nın felaket bölgesi ilan edileceğini duyurdu. Sanchez, La Palma'da ilk etapta evlerini ve geçim kaynaklarını kaybedenlere acil yardım yapacaklarını, ardından yanardağdan çıkan lavların tahrip ettiği yerler ve yaşam şartları için yeniden yapılanma planı uygulayacaklarını söyledi. Patlamalardan dolayı şu ana kadar 400 ev kül oldu, 6 bine yakın kişi de evlerinden tahliye edildi. Son 200 yıllık geçmişteki en büyük volkanik patlama, 1815 yılında Endonezya Tambora’da gerçekleşti. Tambora’da yaşanan patlamada, 92 bin kişi hayatını kaybetti. Patlamanın etkileri kilometrelerce uzakta bile hissedildi. Patlama sebebiyle 1816 yılı, Yazsız Yıl olarak kayıtlara geçti. Atmosfere karışan volkanik kül, sıcaklığı düşürerek İngiltere’de haziran ayından kar yağmasına sebep oldu.