Yalım Eralp: "Liderlerimiz Doğu'da daha rahat"

Eski büyükelçi ve CNN Türk Dış Politika Danışmanı Yalım Eralp, Türkiye'nin dış politikasındaki değişimle ilgili olarak TEMPO dergisinin sorularını yanıtladı.

Haberin Devamı

Azerbaycan'ı küstüren hata neydi? İsrail'e neden sırtımızı döndük? Stratejik ortağımız ABD ile durum ne? Türkiye, 2040'ta Osmanlı sınırlarına ulaşabilir mi?

Sorular çok, kafalar karışık. Eski büyükelçi ve CNNTürk Dış Politika Danışmanı Yalım Eralp, net yanıtlar verdi.

O da Türkiye'nin yüzünü Doğu'ya çevirdiği görüşünde. Nedeni, özgürlüklerde gizli.

TÜRKİYE YÜZÜNÜ DOĞU'YA MI ÇEVİRİYOR?

* Öyle görünüyor. Bunun dört sebebi olabilir. 1- 1998'de Suriye'ye ültimatom verildi. Soğuk Savaş döneminde, Sovyetler'i dikkate almadan böyle bir şey yapamazdınız. Bugün koşullar değişti, manevra alanı genişledi.

2- Son zamanlarda, ekonomik kriz nedeniyle para Doğu'ya gitmeye başladı. Mal satmak için yeni piyasalar aranıyor.

3- Enerji koridoru olmak istiyorsanız, Hazar Havzası'na önem vermeniz lazım.

4- Bizim liderlerimiz Doğu'da, Rusya'da kendilerini daha rahat hissediyorlar. Çünkü Doğu'da yapılan görüşmelerde işkenceden, insan haklarından, yargı reformundan bahsetmiyorlar. Batı'da bunlar soruluyor.

İSRAİL İLE İLİŞKİLER NEREYE ?GİDİYOR?

* Çağımızda iç politika ile dış politika artık iç içe. İçerde İslâmlaştığınız zaman dış politikada da bir ölçüde İslâmlaşmış oluyorsunuz. İsrail ile ilişkileri bu çerçevede almak lazım. Türk kamuoyunda İsrail'e karşı bir şartlanma var. Bu şartlanma İsrail halkına da yansıyor. İsrail-Türkiye ilişkilerinin geleceğini, liderler el koymadığı, söylemlerini yumuşatmadığı sürece iyi görmüyorum. İlişkilerin bu noktada olması, dünya politikası karşısında aleyhimize gelişmelerin yaşanmasına neden olabilir.

"DİKKAT, TACA ÇIKABİLİRİZ"

İSRAİL'E SIRTIMIZI DÖNÜP, İRAN İLE İLİŞKİLERİ GELİŞTİRİYORUZ. ABD İLE NE DURUMDAYIZ?

* AB ilişkilerinde ciddi yavaşlama olduğu için, hükümet adeta "Ben alternatifsiz değilim" demeye çalışıyor. Futbolcu sahada boş bir alan bulursa topu hızla oraya doğru sürer. Ama taca da çıkabilirsiniz. Dikkatli olmak lazım. Türkiye'nin çağdaş bir ülke olması için yapması gerekenler var. AB sürekli bunları söylediği için Türkiye yoruluyor. Yapmıyor, yapamıyor.

ABD İLE 'STRATEJİK İŞBİRLİĞİ' DENİLEN ORTAKLIĞIMIZ DEVAM EDİYOR MU?

* Ediyor. ABD, Irak'tan çekilirken, bölgede diğer ülkelere nazaran daha demokratik, istikrarlı bir Türkiye'nin, yatıştırıcı bir rol oynamasını istiyor. ABD ile ilişkilerimiz devam ediyor.

'TÜRKİYE YÜZÜNÜ DOĞU'YA ÇEVİRDİ' YORUMLARININ YAPILMASINA NEDEN OLAN SON GELİŞMELER İÇİN 'TÜRKİYE-ABD ORTAK YAPIMI' DENEBİLİR Mİ?

* Hayır. ABD yönetiminin de İsrail ile eskisine nispetle sıcak ilişkileri yok. Ama bu, Türkiye'deki Yahudi düşmanlığını destekliyor anlamına gelmez. ABD, İran ile zenginleştirilmiş uranyum konusunu görüşüyor. Bu ABD için, Türkiye ile İran sıkı fıkı olsun demek değil. Ben ABD'nin, İran'ın nükleer silah elde etmemesi için çok büyük gayret sarf edeceğini bekliyorum. İran bir Kuzey Kore değil. Önemli bir coğrafyada büyük bir devlet. Suudi Arabistan da çıkıp "Ben de nükleer silah alacağım" diyebilir. Bu nedenle İran'ın Türkiye'den destek bulmaması gerekiyor.

TÜRKİYE'NİN KUZEY IRAK'A YÖNELİK AÇILIMLARINI NASIL DEĞERLENDİRİYORSUNUZ? KONSOLOSLUK AÇILMASI KARARLAŞTIRILDI.

* Yapılması gereken, yedi yıl sonra yapıldı. Hükümet başa geldiğinde "Irak federasyon olmamalı" diyerek kırmızı çizgi koydu. Ama Irak federasyon oldu. Talabani, Barzani "aşiret liderleri" denilerek küçümsendi. Bunlar yanlıştı. Bugün aşiret liderleri devlet adamı mı? Irak'la ve Irak'ın kuzeyi ile hem sınırlarımızın güvenliği, hem de enerji koridoru için iyi ilişkiler içinde olmalıyız.

"OSMANLI TEPKİ UYANDIRIYOR"

ERMENİSTAN AÇILIMI NEDENİ İLE AZERİLERİ KÜSTÜRDÜK. NASIL DEĞERLENDİRİYORSUNUZ?

* Azerileri ikna etmemiz gerekirdi, edemedik. Başbakan, Bakü'de "Dağlık Karabağ sorunu hallolana kadar sınır açılmayacak" dedi. Bu doğru değildi. Çıtayı yükseltti. Oysa Ermeniler ve Azeriler, sorunun ileride çözülmesi konusunda anlaşmışlardı. Sadece aralarında fikir birliği yoktu. Ermeniler, "Referandum ile çözelim", Azeriler "Nasıl halledileceğini es geçelim" diyor. Bizim elbette Ermenistan ile ilişkileri geliştirmemiz lazım.

STRATEJİST GEORGE FRIEDMAN, "TÜRKİYE, 2040 YILINDA OSMANLI SINIRLARINA ULAŞABİLİR" DİYOR. GERÇEKÇİ Mİ?

* Uluslararası ilişkilerde hep teoriler vardır. 1999 yılında Nobel ödülü alan beş zat, "Euro çökecek" dedi. Peki, çöktü mü? 2040'ta kimin ne olacağı belli değil. Hayaldir. Ayrıca Osmanlı lafı komşularımızda tepki uyandıran bir şey. Benim 2040'taki hayalim BM İnsani Gelişme Endeksi'ndeki yerinin ilk 20'de olması. Bugün 70'lerdeyiz.