Son dakika.... Ortadoğu 6 günde nasıl değişti?

Bugün, Ortadoğu'da önemli bir gün. Ortadoğu'da Filistin-İsrail anlaşmazlığının çehresi değiştiği gün. 53 yıl önce İsrail ile komşu Arap ülkeleri arasında savaş çıktı. Bu savaş sadece 6 gün sürdü ama etkileri bugüne kadar devam etti. O savaşta ne oldu, sonuçları ne? Detaylar inceleme haberimizde...

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

İSRAİL-ARAP 1967 SAVAŞI 53 YIL ÖNCE BUGÜN BAŞLADI

Bir savaşın ardından en önemli görüntü buydu. İsrail Savunma Bakanı Moshe Dayan, Kotel Ha Maaravi yani ağlama duvarı önüne geldi. Yanında israil askerleri vardı. 1948'de kurulan İsrail, 1967 savaşında 6 günde, içinde Mescid-i Aksa'nın Doğu Kudüs'ü ele geçirdi. Topraklarını üçe katladı. Sadece 6 günde, 3 Arap ülkesinin orduları yenilgiye uğradı.

1967'DEKİ 6 GÜN SAVAŞINDA ARAPLAR NASIL YENİLDİ?

1948 savaşı İsrail'in bölgedeki yerini almasını sağlamıştı ama gerilim bitmedi. 1956 Süveyş krizi, Mısır açısından askeri bir yenilgi ancak politik bir zafer oldu. İsrail, kuvvetlerini Sina Yarımadası'ndan çekti. Hali hazırda, çatışmalar sürüyordu. İsrail-Suriye arasındaki su yolu gerilimi devam ediyordu. Batılı güçler, 1967'deki savaştan önce bu çatışmanın hangi tarafının daha güçlü olduğu konusunda hiçbir tereddüt taşımıyordu. ABD Genel Kurmay Başkanı o sıralarda, "Önümüzdeki beş yıl içinde hiçbir Arap ittifakı askeri olarak İsrail ile baş edemez" demişti.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

1. İSRAİL-ARAP SAVAŞI SONRASI SAVAŞ ADIM ADIM GELDİ

Savaş öncesi en büyük gerilim, İsrail kuvvetlerinin o dönem Ürdün kontrolü altındaki Batı Şeria'da tümü Filistinli mültecilerden oluşan 4 bin nüfuslu Es Samu köyüne saldırmasıyla başladı. "Shredder Operasyonu" adı verilen bu saldırı, İsrail'in 1956'dan beri yaptığı en büyük askeri harekattı. BM devreye girdi, ateşkes yapıldı. Ancak Tel Aviv yönetimi, yeniden savaşa hazırlanıyordu. 6 gün savaşının başındaki ağır darbe, savaşın kaderini belirleyecekti.

İSRAİL'İN BASKIN HAVA SALDIRISI DENGEYİ DEĞİŞTİRDİ

Ürdün, Suriye ve Mısır'dan oluşan Arap güçleri, Irak'ın kısmı desteği, Filistin ve Lübnan'dan gelen milislerle yaklaşık 300 bin kişiydi. İsrail'in ise 50 bin faal gücü, 214 bin rezerv gücü vardı. Mısır'ın modern bir hava vuruş gücü olsa da hava savunma sistemleri zayıftı. Bu zafiyet, İsrail tarafından avantaja dönüştürüldü. Tarihler 5 Haziran 1967'yi gösterdiğinde o şok hava saldırısı dalgası başladı. Operasyonun adı Moked yani odaktı.

İSRAİL ANİ SALDIRIYLA MISIR HAVA GÜCÜNÜ YOK ETTİ

İsrail güçleri, yıllardır bu operasyona hazırlanmıştı. Çok detaylı bir harekat yapıldı. İsrail uçakları beklendiği gibi doğudan değil, Akdeniz üzerinden kuzeyden geldi. Deniz üzerinde sadece 20 metre irtifada uçarak radardan saklandılar. Mısır'daki 11 havalimanı aynı anda bombalandı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

İSRAİL ANİ HAVA SALDIRISIYLA SAVAŞI LEHİNE ÇEVİRDİ

İsrailliler karma bir saldırı stratejisi uyguladı. Hem Mısır'ın yerdeki savaş uçakları yok edildi hem de uçak pisti tahrip edilerek Mısır savaş uçaklarının kalkışı engellendi. 450 uçaklık, mısır hava filosunun 300'den fazlası yerde imha edildi. İsrail savaş uçakları, Mısır'ın ardından Ürdün, Suriye ve Irak Hava Kuvvetleri'ne de benzer saldırılarda bulundu. Savaşın hava hakimiyetini alan İsrail, kesin üstünlük sağlayacaktı.

İSRAİL, DOĞU KUDÜS'Ü 1967'DEKİ SAVAŞLA ELE GEÇİRDİ

İsrail, ilk saldırının ardından 5 gün içinde Mısır, Ürdün ve Suriye ordularını durdurdu. Karşı atağa geçti. İsrail, Gazze Şeridi'ni ve Sina Yarımadası'nı Mısır'dan, Golan Tepelerini de Suriye'den ve Batı Şeria ile Doğu Kudüs'ü de Ürdün'den aldı. İsrail, Mescid-i Aksa ve ağlama duvarının da olduğu eski Kudüs'ü ele geçirdi. Arap güçlerinin can kaybı toplamda 21 bin olurken, İsrail'in kaybı ise sadece 800 civarındaydı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

1948'daki ilk savaş gibi olmasa da çok sayıda Filistinli yine topraklarından sürüldü. BM'ye göre bu savaşta 500 bin Filistinli daha mülteci haline geldi, Mısır, Lübnan, Ürdün ve Suriye'ye göç etti.

1967 SAVAŞI İSRAİL'İN KESİN ÜSTÜNLÜĞÜYLE BİTTİ

Savaşa dair en tartışılan olay ise Akdeniz'de yaşandı. Arap-İsrail savaşını gözlemlemek üzere Sina açıklarına giden ABD zırhlı gemisi USS Liberty, 8 Haziran 1967’de İsrail hava ve deniz güçleri tarafından bir saatten uzun süren bir operasyonla vuruldu. Gemi yaklaşık 75 dakika boyunca ateş altında tutuldu. 34 Amerikan askeri öldü, 171’i yaralandı. İsrail olaydan sonra ABD'den özür diledi, Washington yönetimi özrü kabul etti.

1967 SAVAŞI SIRASINDAKİ OLAY HALEN SIRLARINI KORUYOR

Ama sır olayla ilgili iddialar günümüze kadar gizemini korudu. Aynı dönemde İsrailli pilotlara ait olduğu düşünülen ses kaydında, İsrail pilotlarının Amerikan gemisini bilerek vurduğu belirtiliyordu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

1967 SAVAŞI ARAP ÜLKELERİNDE DENGELERİ DEĞİŞTİRDİ

Savaş Arap ülkelerinde de taşları yerinden oynattı. Mısır Cumhurbaşkanı Nasır, savaş sonrası önce istifa etti ama milyonlarca insanın sokaklara çıkıp protesto gösterilerine girişmesi üzerine vazgeçti ve gizemli bir şekilde hayatını kaybettiği 1970 yılına kadar iktidarda kaldı. Ailesi Nasır'ın zehirlendiğinden emindi.

Ürdün Kralı Hüseyin, Doğu Kudüs'ü kaybetti fakat tahtını korudu. İsrail ile gizli diyaloğunu devam ettirdi ve 1994 yılında İsrail ile barış anlaşması yaptı. Suriye'yi yöneten askeri cuntanın mensubu dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Hafız Esad, 1970 yılında iktidarı tek başına ele geçirdi. 2000 yılında öldüğünde oğlu Beşar Esad onun yerini aldı.

1967 savaşı İsrail'i uluslarararası hukuka göre işgalci bir ülke haline getirdi. BM Güvenlik Konseyi, 242 sayılı kararı aldı. Kararda, savaşla toprak kazanımı reddediliyor, son çarpışmalarda ele geçirdiği yerlerden İsrail'in çekilmesi isteniyordu. İsrail, BM kararlarına hiç uymadı, aksine adım attı.

1967 SAVAŞININ SONUÇLARI HALA TARTIŞMA KONUSU

Şimdi ise İsrail uluslararası hukuku hiçe sayarak işgal ettiği topraklara yeni Yahudi yerleşimleri inşa etmeyi sürdürüyor. Oysa işgalci ülkelerin ellerinde tuttukları topraklara kendi halkını yerleştirmesi uluslararası hukuka açık bir şekilde aykırı.