Türk Atlantik Konseyi Genel Sekreteri CNN TÜRK'te | NATO'da Birlik Görünümü: Gerçek mi, imaj mı?

Türk Atlantik Konseyi Genel Sekreteri Emir Abbas Gürbüz, Lahey’de CNN TÜRK Spikeri Büşra Arslantaş’ın sorularını yanıtladı ve zirve gündemini değerlendirdi. Gürbüz, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin Türk savunma sanayiine yönelik mesajlarının da önemine dikkat çekti.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

CNN TÜRK Spikeri Büşra Arslantaş:
Bu zirvenin önemi nedir? Dünyanın gözü kulağı Orta Doğu’daki gelişmelerde ve bir yandan da Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş artık üç yılı geride bıraktı. Zirve, böyle bir ortamda gerçekleşiyor. Sizce önemi nedir?

Türk Atlantik Konseyi Genel Sekreteri Emir Abbas Gürbüz:
Açıkçası, NATO’nun ve Avrupalı müttefiklerin genel olarak gündemi hâlâ Rusya. Bazı müttefik ülkeler, özellikle güney ülkeleri, daha çok Akdeniz’e ve Orta Doğu’ya odaklanmamız gerektiği konusunda ısrarcı olsa da Sayın Genel Sekreter’in açıklamalarına bakarsanız, Rusya hâlâ “tehdit” olarak tanımlanıyor. Dolayısıyla NATO’nun kurumsal gündemi, Rusya ve Çin olarak kalmaya devam edecek gibi görünüyor.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

CNN TÜRK Spikeri Büşra Arslantaş:
Genel Sekreter sizce de şöyle bir izlenim vermiyor mu? Günlerdir yaptığı açıklamalarda, “İspanya merak etmeyin, bu harcamayı kabul edecek”, “Ukrayna geri dönülemez bir yolda, merak etmeyin” gibi ifadeler kullanıyor. Sanki “Aman Trump kızmasın, buradan caymasın, G7 ülkeleri de aynı yolu izlemesin” düşüncesiyle hareket ediliyor. Her şey yolundaymış gibi bir izlenim mi verilmeye çalışılıyor, yoksa gerçekten her şey yolunda mı? Yani ittifak içinde tam anlamıyla bir birlikten söz edilebilir mi?

Türk Atlantik Konseyi Genel Sekreteri Emir Abbas Gürbüz:
Savunma harcamaları konusunda bence bir birlikten söz edilemez. Genel Sekreter biraz pembe bir tablo çizmeye çalışıyor. Trump’ın sürekli dile getirdiği bir söylem var: “Ben çok iyi bir müzakereciyim, çok iyi pazarlık yaparım” Bir eski Amerikalı yetkili sohbet sırasında şöyle bir yorum yaptı: “Trump kapıyı yüzde 5’ten açar, yüzde 3,5–4 ile anlaşılır. O böyle biridir” Yani savunma harcamaları konusunda adeta bir koyun pazarlığı usulüyle pazarlık yapılacağını düşünüyorum. Yüzde 5 elbette çok yüksek; zira mevcut savaş ortamında bile yüzde 2’yi dahi karşılamayan birçok ülke var. Önümüzdeki günlerde bu konu gündemin merkezinde olacak. Özellikle dünya genelinde enflasyonun zirve yaptığı bu dönemde, savunma harcamalarını yüzde 5’e çıkarmak toplumlar için ciddi bir mali yük oluşturacaktır.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

CNN TÜRK Spikeri Büşra Arslantaş:
Yani bir sonuç bildirisi yayımlanır mı ve yayımlanırsa orada yüzde 5 ifadesini göremeyebilir miyiz? Ne dersiniz?

Türk Atlantik Konseyi Genel Sekreteri Emir Abbas Gürbüz:
Ben yüzde 5 ifadesinin bildiride yer alacağını, ancak buna kimsenin uymayacağını düşünüyorum.

CNN TÜRK Spikeri Büşra Arslantaş:
Peki hangi yıl zikredilir? 2030 mu, 2032 mi, 2035 mi? Bu konuda da günlerdir farklı farklı ifadeler konuşuluyor.

Türk Atlantik Konseyi Genel Sekreteri Emir Abbas Gürbüz:
NATO genel olarak bir 2030 vizyonu belirlediği için, bu hedefi 2030 yılına kadar yüzde 5'e çıkmak şeklinde değerlendirebilir. Zaten NATO yetkilileri stratejik hedeflerin kısa vadede planlanamayacağını, en az 10 yıllık uzun vadeli planlamalar gerektiğini ısrarla vurguluyor. Bu sadece mevcut zirveyle sınırlı değil; daha önceki toplantılarda da bu hedeflerin zamana yayılarak gerçekleştirilmesi gerektiği söylenmişti.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Ancak diğer yandan Trump’ın Ukrayna Savaşı’nı bir an önce bitirme isteği, fakat bunda başarılı olamaması; Ukrayna’ya yönelik yapılacak yardımları da zorunlu kılıyor. Bu nedenle Amerika Birleşik Devletleri tarafından sadece diplomatik değil, daha somut baskılar da olacaktır. Örneğin, Avrupa’dan asker çekme tehdidi veya bazı ülkelerin F-35 programından çıkarılması gibi seçenekler gündeme gelebilir. Trump’ın Danimarka’ya “F-35 satmayacağız” demesi bile açıkçası akıl alır gibi değildi. Geçen yıl bunu kimse hayal bile edemezdi ama bugün konuşuluyor.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

CNN TÜRK Spikeri Büşra Arslantaş:
Grönland zaten bir mesele değil mi? Orada bir tehdide devam ediyor. Yani doğrudan NATO üyelerine tehdit, bir NATO üyesinden, hatta en güçlü ordudan geliyor.

Türk Atlantik Konseyi Genel Sekreteri Emir Abbas Gürbüz:
Evet, yani çok öngörülemez şekilde hareket ettiği için Trump’ın hangi enstrümanları kullanabileceğini bilemiyoruz. Ben bir Yunan diplomat arkadaşımıza şöyle söyledim: “Biz beş sene kadar Kıbrıs konusunu pek konuşmayalım. Trump, Kıbrıs diye bir ada olduğunu ve burada bir uyuşmazlık olduğunu öğrenirse burayı da almaya çalışır. İkimize de yar olmaz bu Kıbrıs” dedim. Adam o kadar öngörülemez ki... Grönland, Panama derken, Gazze derken ne yapacağını maalesef hiç öngöremiyoruz.

CNN TÜRK Spikeri Büşra Arslantaş:
Şunu da sormak istiyorum. Dakikalar önce bir forum vardı, hatta günün ilk programıydı bu zirvenin, NATO Kamu Forumu. NATO Genel Sekreteri orada da Türkiye savunma sanayisinin, Türk savunma sanayisinin öneminden söz etti. Hangi mesajları verdi? Özellikle Türkiye’nin katkıları anlamında ne denli önemli, nasıl bir yeri var bu ittifak içinde?

Türk Atlantik Konseyi Genel Sekreteri Emir Abbas Gürbüz:
Genel Sekreter, ilk oturumda Türkiye’nin doğrudan adını zikrederek savunma sanayi iş birliğine vurgu yaptı. Çünkü Avrupa’nın yeniden silahlanması konulu bütün siyasette iş bir yerde savunma sanayi altyapısına, üretim altyapısına geliyor. Ancak Avrupa uzun süredir bu konuda kötü bir performans gösteriyor. Buna karşın Türkiye, yıllardır terörle mücadele ile başlayan aktif çatışma tecrübesiyle sürekli savunma altyapısını millileştirme, ekipmanlarını millileştirme yönünde ciddi adımlar atmış bir ülke. Özellikle drone teknolojisi konusunda bütün dünyada lider konumda. Bu teknolojinin daha da ilerlemesi için özel sektör tarafından çok ciddi yatırımlar yapılıyor. Dolayısıyla Türkiye’ye savunma sanayi iş birliği konusunda ciddi bir ihtiyaç var. Genel Sekreter bunu da özellikle vurguladı.

CNN TÜRK Spikeri Büşra Arslantaş:
İsrail’in bölgede adım adım yaydığı şiddete karşı olduğunu, bunu eleştirdiğini; Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Netanyahu’nun oyununa gelmeyin” diye defalarca uyardığını söylemeye devam ettiğini biliyoruz. Aslında yaşananlar sadece İsrail’in yaydığı şiddet değil, Rusya’nın devam ettirdiği bu savaşta bir yandan ittifakın savunduğu değerleri de hiç görülmediği ölçüde tehdit altına almış durumda. Dolayısıyla bununla ilgili, yani bu zirvede hiç duymayacak mıyız? İsrail şiddetini kınayan bir mesaj çıkmayacak mıdır?

Türk Atlantik Konseyi Genel Sekreteri Emir Abbas Gürbüz:
Açıkçası geçen zirvede bu konuda en güçlü tepkiyi İspanya vermişti. Ancak İspanya’dan başka kimse, bir de Türkiye tabii ki, bu konuyu kulaklarına tıkıyor. Kurallara dayalı uluslararası düzen ve transatlantik değerleri deyince bunlar soyut kavramlar değil aslında. Gayet net kavramlar ve İsrail’in açıkçası çevresindeki bütün egemen ülkelere terörle mücadele adı altında saldırı yapması ne transatlantik değerleriyle ne de kurallara dayalı uluslararası düzenle açıklanabilecek şeyler değil. Burada daha çok kendi ülkelerinin iç politikaları var. Bu ülkelerin dış politikalarına yansıyor. Özellikle Almanya’nın İsrail konusunda fazla yanlı bir tutum sergilemesi, geçmişten gelen bir düşünce tarzından dolayı. İngiltere biraz daha bu konuda ılımlı davranmaya çalışıyor. İtalya, ilk başta İsrail’in yanındayken sonradan Gazze’ye kara harekâtı başladıktan sonra tavır değiştirdi. Ama onlar da bunu fazlaca dillendirmiyorlar. “Bizim meselemiz değil” gibi bakıyorlar. Anekdot olarak laf arasında öyle bir kınayıp geçiyorlar. Ama bunu gerçekten gündem edinen fazla ülke yok burada, maalesef.