4 Mayıs 1950 tarihinde gerçekleşen genel seçimler ile Türk siyasi tarihinde önemli bir değişiklik oldu. Cumhuriyet'in kuruluşundan beri iktidarda bulunan Cumhuriyet Halk Partisi, yerini Demokrat Parti'ye bıraktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın işaret ettiği 1950 seçimlerinde neler olmuştu? Demokrat Parti nasıl iktidara geldi? Detaylar inceleme haberimizde...

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Sandıklar kuruldu. O pazar milyonlar oy pusulalarına "evet"i işaretledi. Kimse beklemese de Beyaz İhtilal'in ayak sesleri adım adım geliyordu. Takvimler 14 Mayıs 1950'yi gösteriyordu.

Bir tarafta 'Yeter söz milletin' sloganı ile yola çıkan Demokrat Parti, diğer tarafta ise 27 yıldır Türkiye'yi yöneten Cumhuriyet Halk Partisi vardı. 1950 seçimleri ile Türkiye'de yeni bir sayfa açıldı. TBMM 9'uncu dönem milletvekillerinin belirlendiği seçimde "gizli oy, açık tasnif" yöntemi ilk kez uygulandı.

1946 seçimlerinden sonra Cumhuriyet Halk Partisi, çöken ekonominin faturasını da ödemek zorunda kaldı. İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanı olduğu Türkiye, ABD'den yardım istedi. Türkiye, bir döneme damga vuran Marshall yardımından yararlandı. 1950 seçimleri öncesinde Şemsettin Günaltay hükümeti, muhalefetteki Demokrat Parti'nin eleştirilerini dikkate alarak yeni bir seçim yasası hazırladı.

1946 seçimlerindeki usulsüzlükler yüzünden tepki çeken CHP yönetimi, 1950 genel seçimlerinden önce yeni seçim sistemini belirledi. 1950 genel seçimlerinde çoğunluk sisteminin uygulanmasına karar verildi. Buna göre çoğunluk sisteminde bir vilayette kim en çok oyu aldıysa, tüm milletvekillerini o parti kazanıyordu. CHP bu şekilde seçimlerden büyük bir başarıyla çıkacağına inanıyordu. 1950 milletvekili seçimi tek dereceli, eşit, genel, gizli oy, açık tasnif usulüne göre adli denetim altında yapılan ilk seçim oldu. Ve yargı güvencesi getirildi.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Tek partili dönemden çok partili sisteme geçilen 1950 seçimleri kıyasıya bir seçim kampanyasına sahne oldu. İlk kez radyonun devreye girdiği bu seçimlerde sınırlı alana yayın yapan Ankara ve İstanbul radyoları seçimlerle ilgili haberlere ve seçim konuşmalarına yer verdi. Mitingler düzenlendi. Demokrat Parti 1950 seçimlerinde hafızalara kazınan afişi kullandı. Çizilmiş bir el ve 'Yeter söz milletindir!' afişi hızla yayıldı.

CHP ilk kez 1946 seçimlerinde uygulanan çoğunluk sistemine de güvenerek, 1950 milletvekili genel seçimlerini açık farkla kazanacağı inancındaydı. Yasal bir engel olmadığı halde Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve Başbakan Şemsettin Günaltay dışında hiçbir CHP'li iki yerden birden adaylığını koymadı. CHP'nin vaadi Türk Lirası'nın değerini korumak, vergi reformu, çift Meclis, CHP'nin altı ilkesinin anayasadan çıkarılacağıydı. Celal Bayar liderliğindeki Demokrat Parti ise özel sermaye ve yabancı sermaye için güvenilir ekonomik yapı, vergilerin azaltılacağı ve devlet tekelinin kaldırılacağını vaat ediyordu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

CHP VE DP ülke genelinde seçimlere katılırken, Millet Partisi sadece 22 ilde aday gösterdi. O pazar yaklaşık 9 milyar seçmenden 8 milyarı sandığa gitti. 14 mayıs 1950 seçimleri, CHP için büyük bir yıkım oldu. DP'nin üstünlüğüyle sonuçlanan seçimler sonunda CHP, 27 yıllık iktidarını yitirdi. Liste usulü çoğunluk sistemi nedeniyle oyların yüzde 55'ini alan DP, kazandığı 416 milletvekilliğiyle TBMM'nin yüzde 85'ini elde ederken buna karşın CHP yüzde 40 oy oranıyla kazandığı 69 milletvekilliğiyle TBMM'nin ancak yüzde 14'ünü elde edebildi. MP ve bağımsızlarsa birer milletvekiliyle TBMM'ye girdi. Türk siyasi tarihinde iktidarın ilk kez "barış havası" içinde ve halkın arzusuna uyarak "sükunetle" el değiştirdiği 14 Mayıs 1950 seçimleri, Beyaz İhtilal olarak da adlandırıldı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Seçimden 8 gün sonra 22 Mayıs 1950'de Celal Bayar, Türkiye'nin üçüncü cumhurbaşkanı seçildi. Aynı gün Adnan Menderes başkanlığındaki ilk DP hükümeti de kuruldu. Celal Bayar'dan boşalan DP Genel Başkanlığına da 9 Haziran'da Adnan Menderes getirildi. Seçim sonucundan rahatsız olan komutanlar İnönü'ye, "Cumhurbaşkanı isterse 'seçimlere komünistler hile karıştırdı' deyip, sonuçlara müdahale edelim" mesajını yolladı. Sadi Irmak aracılığı ile Köşk'e iletilen mesaja İnönü'nün cevabı; halkın iradesinin kabul edilmesi ve sindirilmesi şeklindeydi. Menderes'in ilk icraatı Arapça ezana özgürlük oldu. Arapça ezanın serbest bırakıldığı gün Bursa'da bir camide ikindi ezanı, 7 defa Arapça olarak okundu.