SON DAKİKA
1974 Kıbrıs Barış Harekatı neden yapıldı, kim başlattı, sonuçları nelerdir? Ayşe tatile çıksın olayı nedir?
Kıbrıs Barış Harekatı, 20 Temmuz 1974 tarihinde Türkiye tarafından başlatılan ve adada yaşayan Türk toplumunun güvenliğini sağlamak amacıyla gerçekleştirilen askeri bir operasyondur. Bu harekat, Kıbrıs tarihindeki önemli dönüm noktalarından biri olup, Türkiye ile Yunanistan arasında yıllardır süren Kıbrıs sorununun bir parçası olarak değerlendirilmektedir. "Ayşe Tatile Çıksın" ifadesi ise, 1974 Kıbrıs Barış Harekatı sırasında kullanılan bir kod ifadesidir. Bu kod, harekatın ikinci aşamasının başlatıldığını belirtmek için kullanılmıştır ve tarihte önemli bir yer edinmiştir.
Kıbrıs Barış Harekatı, Kıbrıs tarihinin en önemli olaylarından biridir ve adadaki Türk toplumunun güvenliğini sağlama açısından kritik bir rol oynamıştır. Kıbrıs, 1960 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra, adada yaşayan Rum ve Türk toplulukları arasında çeşitli siyasi ve sosyal anlaşmazlıklar yaşandı.
1963-1964 yıllarında, Kıbrıs Rumları ve Türkleri arasında ciddi çatışmalar meydana geldi ve bu çatışmalar adada büyük bir gerginlik yarattı. 1974 yılına gelindiğinde, Kıbrıs'ta siyasi durum daha da karmaşık hale geldi. Yunanistan'da cunta rejimi, adanın Yunanistan'a bağlanmasını (Enosis) destekleyen bir darbe gerçekleştirdi. Bu darbe, Kıbrıs Türk toplumunu tehlikeye attı ve Türkiye'yi müdahale etmeye sevk etti.
Harekat iki ana aşamada gerçekleştirilmiştir:
Birinci Aşama (20 Temmuz 1974): Türk Silahlı Kuvvetleri, Kıbrıs'ta Girne ve çevresine çıkarma yaparak stratejik noktaları ele geçirdi.
İkinci Aşama (14 Ağustos 1974): Birinci aşamanın ardından ateşkes görüşmeleri sonuç vermeyince, Türkiye harekatın ikinci aşamasını başlattı.
20 Temmuz 1974 sabahında, Türk Silahlı Kuvvetleri "Atilla" kod adıyla Kıbrıs Barış Harekatı'nı başlattı. Türkiye, bu harekatın amacının Kıbrıs'ta anayasal düzeni yeniden sağlamak, Kıbrıslı Türklerin güvenliğini temin etmek ve barışı korumak olduğunu açıkladı. Harekat, amfibik çıkarma ve hava indirme operasyonlarıyla başladı. Türk askerleri Girne'ye çıkarma yaparak, hızla ilerleyip stratejik noktaları ele geçirdi.
Harekatın ilk aşaması olan 20 Temmuz 1974 tarihinde gerçekleştirilen operasyonlar, 22 Temmuz'da Birleşmiş Milletler'in ateşkes çağrısıyla sona erdi. Ancak, müzakereler sonuçsuz kalınca, 14 Ağustos 1974 tarihinde ikinci bir harekat başlatıldı. Bu aşamada Türk Silahlı Kuvvetleri, Lefkoşa ve Magosa'yı kontrol altına alarak, adanın kuzey kesiminde geniş bir alanı ele geçirdi. İkinci harekat sonunda, Kıbrıs adası fiilen ikiye bölünmüş oldu; kuzeyde Türk, güneyde ise Rum yönetimi hakim oldu.
İkinci aşamanın başlatılması kararı alındığında, harekatın başlatıldığını bildiren kod, "Ayşe Tatile Çıksın" olarak belirlendi. Bu kodun kullanılmasının ardında yatan nedenler ve detaylar şöyle özetlenebilir:
Kodun Anlamı ve Kullanımı:
"Ayşe Tatile Çıksın" ifadesi, harekatın ikinci aşamasının başlatıldığını haber vermek için kullanılan bir şifreli mesajdı. Kodun kullanılması, operasyonun gizliliğini ve güvenliğini sağlamak amacıyla yapılmıştır. Bu tür şifreli mesajlar, askeri operasyonlarda yaygın olarak kullanılan bir iletişim yöntemidir. Kıbrıs Barış Harekatı ve "Ayşe Tatile Çıksın" kodu, Türk tarihinin önemli ve hassas bir parçasıdır.
*Cenevre'de sürdürülen görüşmeler sırasında anlaşmanın mümkün olmadığı kanaati kesinleşince harekâtın yeniden başlatılacağı anlamına gelen "Ayşe tatile çıksın." (Ayşe, Turan Güneş'in kızı Ayşe Güneş Ayata'nın adıdır.) parolasını Türk Dışişleri Bakanı Turan Güneş, Başbakan Bülent Ecevit'e bildirdi.
Kıbrıs Barış Harekatı'nın ardından adada kalıcı bir ateşkes sağlandı ve 16 Ağustos 1974 tarihinde harekat sona erdi. 1975 yılında Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu ve 1983 yılında ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ilan edildi. Ancak, KKTC'nin bağımsızlığı uluslararası alanda geniş bir kabul görmedi ve yalnızca Türkiye tarafından tanındı. Ada, o günden bu yana Birleşmiş Milletler kontrolündeki bir tampon bölge ile ikiye bölünmüş durumdadır.
Kıbrıs Barış Harekatı, uluslararası alanda karmaşık tepkilere yol açtı. Birleşmiş Milletler ve çeşitli ülkeler, harekatın ardından Kıbrıs'ta barış görüşmeleri başlattı. Türkiye'nin askeri müdahalesi, Yunanistan ile ilişkilerde uzun süreli bir gerginlik yarattı ve iki NATO üyesi ülke arasında diplomatik krizlere neden oldu.
