SON DAKİKA
Karne hediyesi ödül mü ceza mı?
Okullar kapandı, öğrenciler karnelerini aldı. Şimdi sırada vaat edilen karne hediyelerini almak var. Peki, karne hediyesi almak ödül mü yoksa ceza mı? Uzmanlar, “Ders çalışmak çocuğun sorumluluğudur. Ödül işin içine girdiğinde, çocuk kendi başarı duygusunu tatmak istediği için değil de ödüle ulaşmak için çalışır. Bu da zamanla alışkanlık haline gelir” diyor... (Pınar Yıldız Yüksel / Sabah)
Bu geleneği devam ettiren aileleri irdelediğimizde, derslere daha az ilgi duyan çocukların ailelerinin ve çocuklarından daha fazla performans beklentisi duyan ailelerin yer aldığını söyleyebiliriz. Ders çalışmak temelde çocuğun kendi geleceğinin sorumluluğunu almaya ilk adım attığı alan oluyor. Ailelerde bu bilinç ne yazık ki tam oturamadı. Çocuk kendi başarı duygusunu tatmak istediği için değil de ailesine çalışkan bir çocuk sahibi olduklarını göstermek için çalışır duruma geldi. Anne ve babalar olarak çocukların desteğinize ihtiyaç duydukları her anlarında yanlarında olacağınızın güvenini vermeniz çok kıymetli. Ancak çocuk kendisi için ders çalıştığını, kendi hayallerini kazanmak için bu yolu yürüdüğünün farkına varmalı. Bunu da ebeveynlerimiz davranışlarıyla göstermelidir.
- Nasıl gösterebilirler?
Doktor olmak istiyorsun çünkü insanları iyileştirmeyi seviyorsun. Bilgili bir doktor olup bütün sorulara cevap verebilmen için öğretmenin öğrettiklerine ihtiyacın olacak. Çocuğa derslerini öğrenmesi için gerçekçi bir amaç olduğunu gösterirseniz kendi isteyerek ders çalışacaktır. Böylece bir ödül olarak sizden maddi beklenti duymayacaktır. Çünkü onun doyum kaynağı karnesinde gördüğü emeklerinin karşılığı olan notları olacaktır.
Ödülün maddi değeri arttıkça alınan sorumlulukta artıyor. Çocuk iki şey öğreniyor: Ödül pahalıysa beklenti de büyük. Benim bunu karşılamak için daha çok çalışmam gerekiyor. Eğer karşılayamazsam başka ödül kazanamayacağım. Ödül ve ceza ile eğitilmek bir insan için en az etkiye sahip yöntem olacaktır. Çünkü sınırlandırılmak çocukların ışıklarını söndürmek demektir. Eminim ki çocuk için de hediyeler bir gün yetersiz olacak ve doyumsuzluk dediğimiz kavramla aileler karşılaşacaklar. Ebeveyniyle kurduğu duygusal bağa maddiyat giriyor. Çocuğun duyguları anlamlandırması değişiyor. O da ailesinden beklentiye giriyor. Bu şekilde yetişen çocuk ileride arkadaş, öğretmen, eşlerinden de aynı ödül beklentisine giriyor. Yalnız, hırçın bireyler oluyorlar.
- "Karnen iyi olursa sana ... alacağım" demek rüşvet sayılır mı?
'Yani ben sadece karnem ile mi onu hak edebilirim? Örneğin ben, o oyuncak arabayla oynamayı hak edecek kadar değerli değil miyim? Sevgini, ilgini o kadar mı az hak ediyorum,' mesajını çocukların bilinçaltına çok güzel işlemiş olursunuz. Rüşvet sayılır mı bilmem ama özgüven ve özsevgi kavramlarının oluşumunu zedelemenize fayda sağlayabilir. Başka açıdan bakacak olursak, çocuğa çıkar kavramını da öğretmiş olursunuz. Çocuk çıkarına hangi ihtimal uyuyorsa o şekilde davranır. Yani temelde karne benim başarımı gösteren belge ve başarıya ben ders aracılığıyla ulaşıyorum o zaman derslerime ihtiyacım var, düşüncesi istenilenken karnesi iyi olursa istediği alınacak yani istediği hediye başarı değil ve ulaşma yolu için derslerine ihtiyacı var. Ders başarı değil hediye ödülünü sağlayan olacak.
- Karne sonrası nasıl değerlendirilmeli?
Yorucu bir yıl bitti hem ebeveynler hem de çocuklar için tatil zamanı. Çocuk için tatil olgusu bile motive kaynağı olacaktır. Çocuk ile birlikte karne değerlendirilebilir. İyi ve geliştirilmesi gereken dersleri süreçte ki performansı hatırlatılarak vurgulanabilir. Aferin gibi takdir edici cümleler kurulabilir. Hayallerine biraz daha yaklaştın hadi gel bugün bunun için birlikte en sevdiğin tatlıyı yapalım, en sevdiğin filmi izleyelim denilebilir. Yaz tatili planı yapılabilir. Çocuk bir beklenti içerisindeyse fikrinin alınması faydalı olacaktır. Arkadaşlarıyla vakit geçirmek istiyor olabilir, onun kararlarına saygı duyulması da motive edecektir.
"Bazı çocuklara ders başarısının getirdiği doyum yeterli gelmez. Ailelerde 'Yeter ki çocuğum dersini geçsin ne isterse alacağız' diye motive ederler. Sonuç odaklı olmak uzun vadede süreklilik getirmez. Çocuk belirli bir yaşa kadar karne hediyesi için ders çalışır. Çocuk büyüdükçe hediyenin boyutları da büyüyecektir. Aile alışkanlık haline getirdiği düzeni bozup beklentiyi karşılamayınca çocuk da ders çalışmayı bırakacaktır. O zaman aile mi karne hediyesiyle çocuğu ödüllendirmiş oluyor yoksa çocuk mu karnesi ile aileyi ödüllendirmiş oluyor. Ödüller ceza niteliği taşır. Varlığı ödül olurken yokluğu ceza olur. Onun için karne hediyesi ödül olarak kullanılmamalı, maneviyat ile desteklenilmeli. Aferin, sarılmalar, sevdiği aktiviteleri beraber yapmak yeterli olabilir. Emeklerinin karşılığını aldığı için takdir etmek ve devamı için motivasyonunu pekiştirmek yeterli olacaktır."