Haberler... Obruk nedir, neden oluşur? Konya obruk oluşumu depremle ilgili mi, obruk nasıl oluşur?
Son dönemde Konya’da sıklıkla meydana gelen obruklar sonrasında gözler bölgeye çevrilmişti. Yeraltı sularının çekilmesinin de oldukça önemli bir etken olduğu obruk oluşumunda detaylar merak konusu oldu. Peki, deprem sonrası Konya’da da görülen obruk nasıl oluşur? Tam olarak obruk nedir, neden oluşur?
OBRUK NEDİR?
Obruk kısaca yer altında kireçtaşı gibi eriyebilen kayaçların zamanla boşluklar meydana getirmesi ve bu boşlukların tavanlarının çökmesiyle oluşan karstik yer şekli olarak adlandırılabilir.
OBRUK NASIL OLUŞUR?
Obrukların çoğu iki şekilde oluşur. İlk olarak alttaki eriyebilen kayaçlar topraktan sızan sularla çözünürler ve kayaç içinde bulunan doğal boşluklar genişler ve üzerlerinde bulunan toprakla doldurulurlar. Yer altı suyu kayacı çözmeye devam ettikçe toprak ortadan kalkar ve geride yamaç eğimi düşük, derinliği fazla olmayan çöküntüler bırakır. Komşu obruklar birleştiğinde ise çözünme vadileri denilen daha büyük, düzensiz, kapalı bir çöküntüler ağı oluşturur. İkincisi ise obruklar bir mağara tavanının çökmesi sonucu dik kenarlı bir krater şeklinde oluşabilir. Bu yolla oluşan obruklar özellikle nüfusun fazla olduğu bölgelerde tehlike oluşturabilir.
KONYA'DAKİ OBRUK NEDEN OLDU?
Oluşan obruktaki çalışmalar hakkında bilgi veren Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, "Karapınar’ın Seyithacı yaylasının yaklaşık 500 metre batısındayız. Seyithacı fayının biraz daha batısında özellikle birkaç basamak halinde ve fayın yükselti yapmış olduğu birinci basamak ile ikinci basamağın arasındaki düz bölgede meydana gelen bir obruk. Şu anda yapmış olduğumuz ölçümlerde, yaklaşık dairesel geometrili 37 metre çapında, 12 metre derinlik bir obruk oluşmuş durumda. İn suyu formasyonunun üzerinde jeolojik olarak genellikle karbonatlı kayalardan oluşuyor. Bu formasyon içerisinde killerin zengin olduğu bölümlerde tarımsal üretim de yapılabiliyor. Obruğun oluşum zamanıyla ilgili de vatandaşlardan aldığımız bilgide ise dün gece ya da dün sabah oluştuğuyla ilgili bilgiler edindik. Son günlerde yaşamış olduğumuz deprem etkinlikleriyle doğru bağlantısını kurmak zor. Ancak bu bölgede bu yıl içinde vatandaşlar tarafından ihbar edilen ilk obruk olarak kayıtlara geçti. Bu bölgede Seyithacı yaylasının daha güneyinde Ekmekçi yaylasında var bu bölge içerisinde 100’den fazla obruk oluştu günümüze kadar. Geçmiş yıllarda ölçümlerini de yapmıştık. Obruğa duyarlı bir alan içerisindeyiz şu anda. Burada obruk oluşması olağanüstü bir durum değil. Obruk oluşumu beklenen yerlerden bir tanesi, riski yüksek alanlardan birisinde bulunuyoruz" dedi.
"OBRUK OLUŞUMUNU ETKİLEYEN ÖNEMLİ NEDENLERDEN BİR TANESİ DEPREM"
Obrukların deprem sırasındaki sarsıntıların da etkileyeceğini ifade eden Prof. Dr. Fetullah Arık, "Obruklar başlangıçta birçok farklı faktöre bağlı olarak oluşuyor. Öncelikle suyla karşılaştığı zaman çözülebilir nitelikte kayaların olması gerekiyor. Yardımcı karbonatlı kayaçlar bazen de cips antide tuz gibi minerallerin olduğu bölgelerde. Buralarda daha yoğun obruklar oluşur. Kayalar, obruk oluşumuna müsait oldukça geniş alanlarda karbonatlı kayalardan oluşuyor. Yeraltı sularımız özellikle kış dönemlerinde az kullanıldığında genç volkanizmanın da etkisiyle kısmen asitleşebiliyor. Genellikle yerel su hareketleri kırıklar boyunca kuzeye doğru olduğu için etkileşimi daha yoğun niteliğinde olduğu ve küçük boşluklar genişliyor. Üstteki örtü tabakasının inceldiği için riski artıyor. Bu bölgedeki özellikle yağışlı periyotlardan sonra obrukların, yoğun olarak arttığını gözlemledik. Üstteki örtü tabakasının ağırlaşması bir neden ve obruk oluşumunu etkileyen önemli nedenlerden bir tanesi deprem" diye konuştu.