Pandemi sürecinde kadın
Küresel salgına dönüşen koronavirüs ülkemizde de kendini yoğun şekilde gösteriyor. Hepimizin endişeli olduğu bu dönemi, atlatabilmemiz için birlik ve beraberlik içinde kurallara uyarak hareket etmemiz ve uyarılara kulak vermemiz gerekiyor. Bu zor günlerde Hürriyet Bursa olarak iş ve cemiyet hayatının tanınmış isimleriyle koronavirüslü yaşam hakkında kısa sohbetler gerçekleştirdik ve bir yazı dizisi hazırladık. Birlikte başarmak dileğiyle.
SEVGİ URSAVAŞ:Nilüfer Belediyesi Emlak İstimlak Müdürlüğü Kamulaştırma Büro Sorumlusu
‘Evdekal’ ‘Hayatevesığar’ çağrılarının yapıldığı bu dönemde sağlık emekçileri, gıda işçileri, belediye çalışanları, market, kargo işçilerinin emeği görünür oldu. Hepimiz takdir ettik, alkışladık. Ancak bir de bu süreçte kadın olmak var. Yaşanan süreci 3 grupta değerlendirmek istiyorum.
Çalışma koşulları zorlaştı
Sabah çocuklarımızın online dersleri olduğunda arkadaşlarımla sessizce facetime salonlarımızda (şu dönemde kendimize ayırabildiğimiz tek sosyal zaman) kahve içerek bildiğimiz kadarıyla Covid-19 pandemi durum değerlendirmesi yapıyoruz. Bir çok kadın arkadaşım toplum hizmetlerinde çalışıyor. Sağlık, sosyal hizmetler, ev ve yemek hizmetleri, eğitim, banka, basın, gıda... Bu sektörlerde mesai saatleri arttı, çalışma koşulları zorlaştı. Pandemi döneminde cinsiyet ayrımı daha da büyüdü.
MALİ ÖNLEMLER PAKETİ
Covid-19 sürecinde birçok kadın derneği önemli çalıştaylar düzenledi. Bu çalıştaylarda kadın ve kız çocukları için çok zorlu bir zaman olduğu, daha fazla izolasyonun daha fazla şiddet getirdiği açıklandı. Çocuk bakımı, eş bakımı, yaşlı bakımı, ev işleri sadece kadının sorumluluğunda olmamalı...
Geçici çözümlerle ataerkil bir toplumda hayatımızı sürdürmeye çalışmıyor muyuz? ‘Ekonomik İstikrar Kalkınma’ başlıklı mali önlemler paketi Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından duyuruldu ama işten çıkarılmanın yasaklanmasında geç kalındı. Paketten önce birçok arkadaşımız işten çıkarıldı.
•Berberler, kuaförler, güzellik salonlarında çalışan kişi sayısı 504 bin (çalışanların çoğu kadın!)
•Alışveriş merkezlerinde çalışamayan kişi sayısı 500 bin (çalışanların çoğu kadın!)
•Eğitime ara verilen okullar, üniversiteler, ve yurt kantinlerinde çalışan 150 bin kişi (çalışanların çoğu kadın!)
•Kapatılan ya da faaliyetleri sınırlandırılan lokanta, restoran, kafeler yaklaşık 2 milyon kişi (çalışanların çoğu kadın!)
İŞSİZ KALAN KADINLAR
İş dünyasındaki kadınların kayıt dışı çalışmaları pandemide daha da arttı. Dünya genelinde 740 milyon kadın kayıt dışı çalışıyor. Türkiye’de ise bu rakam 1 milyon ve şu an neredeyse tamamı işsiz. Kamu alanında uzun zamandır gündemde olan uzaktan çalışma korona fırsatıyla uygulamaya geçirildi. (Ben de şu an da uzaktan çalışan bir kamu personeliyim. Müdürümüz ve başkan yardımcımız kadın ve pandemi sürecinde il kriz merkezinde çalışıyorlar, iş yerimizde bu süreci atlatmamızdaki destekleri çok fazla) Kadınlar uzun süre işsiz kaldıklarında iş bulma umutları düşüyor ve iş yaşamından çekiliyor.
İŞ YÜKLERİ ÇOK ARTTI
Kadınlar açısından pandeminin bu sürecinde en belirgin etkilerinin başında okulların kapatılması (dünya genelinde okula gidemeyen çocuk sayısı yüzde 87), uyulması gereken hijyen standartlarının yükseltilmesi, evde hastalanan ya da bakıma muhtaç birisinin bulunması riskinin artması, evin dışından ev işleri için hizmet alımının durdurulması, kadınların iş yerlerinde (ücretli ücretsiz) çalışma saatleri, işten atılmalar, ücretsiz izin ya da ücretlerin tam ödenmemesi, düşen ev geliri... Ev işi yükünün orantısız biçimde kadınların aleyhine artması. Kadınların ücretsiz olarak yaptığı bakım ve ev işlerinin maddi karşılığı yıllık 11 Trilyon Dolar. Ancak kadının ev işi, emek olarak görülmüyor. Teşekkür bile zamanla çok görülüyor. Belirsizlik durumunun bu kadar fazla olduğu bu süreçte kaygı ve korku içinde olmamız çok normal üstelik her insanın stresle başa çıkma becerisi de farklı. En çok hastalanma ve ölüm korkusu yakınlarımızın ölümü ya da hastalanmaları endişesi taşıyoruz. Üstelik kadın olarak üzerimize yıkılan sorumluluklar, stresle başa çıkma becerilerimizi zorluyor. Sürekli evde ya da uzaktan evde çalışma sistemi içinde (biz kadın olarak hep evde kaldığımız için.) Öğrenci velisi, hasta refakatçisi, aşçı, temizlik görevlisi, psikolog, eğitimci, sağlıkçı... Ne derseniz deyin, evde kalıyoruz. Hastalığa yakalanan 601 sağlık çalışanının (02 Nisan 2020 Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın açıklaması) çoğu kadın, çünkü Türkiye’de Sağlık çalışanlarının yüzde 70’i kadın. Ayrıca evde 2 erkek çocuk ve 2 ergen psikolojisi ile yaşamak şu dönemde çok zor.
HİJYENİK HAYAT
Eminim benim gibi bu anı yaşayan çok fazla kadın vardır. Sürekli evin kapıları çarpılan, seslerin yükseldiği, ani öfke nöbetleri geçiren, bitmek tükenmek bilmeyen protein istekleri olan bir evde yaşıyorsanız... Ayrıca çocuklar ve gençler de bu dönemde çok stresli, yoğun baskı altında eve kapandılar (ev hapsindeler) belirli günlerde dışarı çıkabiliyorlar. Çocuklar online ders yapıyor, sınav oluyor ve dış ortamda bırakıp geldikleri enerjileri artık tüm gücü ile ev içinde patlıyor. Biz evde anne baba olarak kendimizi tüketmeden çocuklar için program yapmaya çalışıyoruz. Çocuklarımız için rutin bir yaşam düzeni oluşturmaya çalışıyoruz. Çünkü bu rutinler hem bizim hem çocuklarımızın kaygı ve korkularını hafifletiyor. Ruh sağlığımızı da korumaya yarıyor. Çalışan kadınlar olarak, evi ancak kapıdan çıktığımızda özgür olabildiğimiz bir mekan olarak algılarken tamamen eve odaklı, ev izolasyonlu, hijyenli bir hayat sürdürmek çok yorucu.
Covid-19 hayatın akışını yavaşlattı, güçlü ve zayıf yönlerimizi görüp analiz yapmamız gerektiğini hatırlattı. Kısa kısa arkadaşlarımın Covid -19 sürecinde kazandıkları ve kaybettiklerini kendi ağızlarından birer cümle ile yazmalarını istedim.
Nisa Kartaltepe: Mudanya Belediyesi Başkan Yardımcısı
Kazandırdıkları: Ruhumu bedenimi dinlendirdi, yoğun bir iş yaşamından esnek çalışma saatlerine geçince dinlendiğimi hissettim.
Kaybettirdikleri: Kayınpederim vefat etti. Cenaze töreni Türk örf ve adetleri için hiç uygun bir şekilde değildi. Kaybımızı ve acımızı yaşayamadık.
Pınar Durgut: Turizmci
Kazandırdıkları: Örgü örmeyi öğrendim, benim için verimli olduğunu düşünüyorum bu dönemde.
Kaybettirdikleri: Sosyal hayat-özgürlük-psikolojimin hastalık ve kaygı ile sarsılması.
Aslı Çevikel: İktisatçı
Kazandırdıkları: Kızım şehir dışında eğitim görüyor. Eşim, işi gereği sık sık yurt dışı seyahatleri yapıyor. Oğlum da sporcu olduğu için çok fazla deplasmana gidiyordu. Ailemle daha fazla vakit geçiriyorum. İçimize döndük huzur hissettim.
Kaybettirdikleri: Pandemi sürecindi işini kaybeden insanlar için çok üzüldüm çünkü çok fazla sektör kapandı ve işsiz kaldılar geçim sıkıntısı içerisine düşmeleri beni çok endişelendiriyor.
Neslihan Arslan: Gıda teknikeri
Kazandırdıkları: Uzun yıllardır çalışma hayatının içinde olduğumdan çocuklarımla az ama kaliteli vakit geçiriyordum. Esnek çalışma modelinde evden çalıştığım için sürekli yanlarında olmaktan bir anne olarak çok mutlu oldum.
Kaybettirdikleri: Temizlik ve ev işleri için yardımcım 2,5 aydır bizimle birlikte değil ve evin tüm yükü omuzlarımda, bu beni çok yordu.
Dilek Koraltürk: Nilüfer Belediyesi Emlak İstimlak Müdürü
Kazandırdıkları: Kamuda uzaktan çalışma, online toplantı, global dünyaya bakışımız ve adaptasyonumuz hızlandı. Farklı deneyimler kazandırdı.
Kaybettiklerimiz: Sosyal hayat ve özgür yaşam koşulları
Şehriye Yalçın: Temizlik görevlisi
Kazandırdıkları: Sokağa çıkma yasağı olduğu günlerde evde kaldığımdan dolayı dinlendim.
Kaybettirdikleri: Annemi, babamı, kardeşlerimi göremiyorum. Bir sofrada yemek yemeyeli uzun zaman oldu. Ailemi kaybetme korkusu ve stresini çok erken hissettim. Seyahat özgürlüğüm kısıtlandı.
Neslihan Kalay: Bankacı-kişisel hesap uzmanı
Kazandırdıkları: Evden çalışma sistemine geçtik ve çocuklarımla daha fazla vakit geçirebildim, onların daha önce farketmediğim yeteneklerini keşfettim. Özel sektörde inanılmaz bir güç ve hızlı çalıştığımız için bu sürede ruhum ve bedenim dinlendi.
Kaybettirdikleri: Annemi, babamı ve kardeşimi göremiyorum onlara sarılamıyorum aynı zamanda korku ve kaygılarım çoğaldı.
Cansu Kayrak: Öğretmen
Kazandırdıkları: Online ders anlatmak ve sınav sistemindeki değişikliklere öğrencilerim ile birlikte adapte olmak çok güzel.
Kaybettirdikleri: Sosyal özgürlüğüm manevi duygularımı yaşayamıyorum sevdiklerimi göremiyorum onlara sarılamıyorum ailemin sağlığından endişe duyuyorum ve panik yaşıyorum.
Doç. Dr. Funda Coşkun: Göğüs hastalıkları uzmanı
Kazandırdıkları: Bir göğüs hastalıkları hekimi olarak tecrübe kazandırdı. Makale ve araştırma yapmak daha hızlı ve kolay oldu. Elimizdeki veriler arttı. Hekim olarak manevi tatmin ve insanlara daha faydalı olabilmenin mutluluğunu yaşadım.
Kaybettirdikleri: Bir çalışan kadın olarak dış dünyayı sahnemiz olarak görüyordum sahnemizi kaybettik. Sosyal hayatta maske ile dolaştığımız için mimiklerimizi kaybettik. Arkadaşlarımızla birlikte yapmaktan keyif aldığımız her şeyi, ailemle, arkadaşlarımla, meslektaşlarımla paylaştığım zamanımı kaybettirdi.