İran'a yaptırım kararına ilk tepkiler

Başbakanlık kaynaklarından Türkiye'nin BM Güvenlik Konseyindeki İran'a yaptırım kararıyla ilgili oylamada "Hayır" oyu kullanmasına ilişkin yapılan açıklamada, "Türkiye, Tahran Anlaşmasında attığı imzanın arkasında durmuştur" denildi. Dışişleri Bakanlığı da yaptırım kararının diplomatik çabalara zarar vereceğini açıkladı. İran'dan ise "uranyum zenginleştirme faaliyetleri sürdürülecek" açıklaması geldi. Ahmedinecad da, yeni yaptırımlar kararının hiçbir değer taşımadığını ve "kullanılmış bir mendil gibi çöp kutusuna atılması gerektiğini" söyledi.

Açıklamada, Başbakan Erdoğan'ın, BM Güvenlik Konseyindeki oylama öncesinde bir dizi temaslarda bulunduğu belirtildi.

Erdoğan'ın, ABD Başkanı Barack Obama, Rusya Federasyonu Başbakanı Vladimir Putin, İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, Brezilya Cumhurbaşkanı Lula da Silva, Lübnan Başbakanı Saad Hariri ile telefonda görüşerek, alınacak kararlarla ilgili görüş alışverişinde bulunduğu kaydedildi.

Türkiye'nin bu oylamada "Hayır" oyu verdiği hatırlatılan açıklamada, gerekçeye ilişkin şöyle denildi: "Türkiye, Tahran Anlaşmasında attığı imzanın arkasında durmuştur. Zira Türkiye başından beri diplomasi yolunun açık tutulmasını ve sorunun diplomasi yoluyla çözülmesini savunmuştur. Bu yöndeki kararlılığı ve tutarlılığı BM Güvenlik Konseyindeki oylamada da açıkça ifade edilmiştir. Türkiye, yaptırım kararının alınmasına rağmen diplomasi yolunun hala açık olduğuna inanmaktadır. Bu yönde çabalarını sürdürecektir."

Dışişleri Bakanlığı'ndan açıklama

İran'a yaptırım kararıyla ilgili olarak Dışişleri Bakanlığı da yazılı bir açıklama yaparak, alınan kararın diplomatik çabalara zarar vereceğini bildirdi.

Bakanlıktan yapılan açıklama şöyle: "BM Güvenlik Konseyi bugün (9 Haziran) İran’a karşı yeni bazı ilave yaptırımlar içeren bir kararı kabul etmiştir. Sözkonusu oylamada, başından bu yana meselenin diplomasi yoluyla hallini savunan ülkemiz tarafından olumsuz oy kullanılmıştır.

Sayın Başbakanımız Türkiye’nin kararıyla ilgili başta ABD Başkanı Barack Obama, Rusya Federasyonu Başbakanı Vladimir Putin, İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad ve Brezilya Devlet Başkanı Silva De Lula olmak üzere dünya liderleri ile görüşmüş ve süreçle ilgili istişarede bulunmuştur. Sayın Başbakan yaptırım kararının diplomatik sürece zarar vereceğinin ve Türkiye ile Brezilya’nın girişimleri ile Tahran’da varılan anlaşmanın uygulanmasını zora sokacağının altını çizmiştir. Sayın Bakanımız da mevkidaşlarıyla aynı paralelde temaslar sürdürmüştür.

Türkiye, BM Güvenlik Konseyi kararının, 17 Mayıs 2010 tarihli Tahran Ortak Bildirisi’yle açılan, İran’ın nükleer programına ilişkin meselenin diplomasi yoluyla barışçıl şekilde çözümüne yönelik fırsat penceresine halel getirmesinden ve diplomatik gayretlere zarar vermesinden endişe etmektedir.

Çözüm yolunda diplomasi haricinde alternatif bulunmadığına inanan ülkemiz, bu yönde ilgili tüm tarafların bölgesel istikrar ve uluslararası meşruiyet açısından ciddi sorumluluk taşıdığını düşünmektedir. İlgili taraflarla diyalogun sürdürülmesi ve diplomatik alandaki tüm fırsatların sonuna kadar değerlendirilmesi tek çıkar yoldur.

İran ile P5+1 arasında diplomatik müzakere sürecinin yeniden başlatılmasına yönelik bir güven arttırıcı adım teşkil eden 17 Mayıs Ortak Bildirisi temelinde İran’ın attığı adımları olumlu bulduğumuz daha önce de tarafımızdan dile getirilmiştir. BM Güvenlik Konseyi Kararı bu adımlara yanıt teşkil etmemektedir. Ülkemiz, yaptırımların bölgesel barış, huzur ve istikrara katma değer getirmediğini geçmişteki deneyimler ışığında yakından bilmektedir.

Öte yandan İran’ın Tahran Anlaşmasına bağlılığını sürdürmesini, diplomatik çözüm zemininde kalmasını ve önümüzdeki dönemde uluslararası anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmesi suretiyle nükleer programı hakkında oluşmuş bulunan şüpheleri izale edici bir tutum içine girmesini bekliyoruz.

Başından beri meselenin tarafları arasında diplomatik çözümü kolaylaştırıcı istikamette gayret gösteren ve Ekim 2009’dan bu yana ilk defa somut ilerleme sağlanmasında temel bir rol oynayan Türkiye, sürecin bundan sonraki aşamalarında da üzerine düşeni yerine getirmeye hazırdır. Samimi beklentimiz ve ümidimiz, yaptırım kararının yaratacağı ağır atmosfere rağmen, başta İran olmak üzere ilgili tüm tarafların, bundan sonra da diyalogdan ödün vermeden meselenin barışçıl çözümü yönündeki gayretlerini sürdürmeleridir.

Varılan bu noktada Türkiye, barış ve diyaloga inanan dünya kamuoyunun çağrısına kulak verilerek diplomasi ve uzlaşma fırsatının kaçırılmaması gerektiğini içtenlikle savunmaya devam edecektir. Gün, tüm süreci BM Güvenlik Konseyi’nde alınan son karara indirgeme günü değil, barış ve eşitliğe inanan tüm dünya kamuoyu olarak karşılıklı diyaloğu kesmeden diplomasiye şans tanıma günüdür."

İRAN
İran, BM Güvenlik Konseyinin İran'a nükleer programı nedeniyle yeni ve sıkı yaptırımlar getiren karar tasarısını kabulünü, "yanlış bir önlem" olarak değerlendirerek, reddetti.

İran devlet televizyonunun haberine göre İranlı yetkililer söz konusu kararın "durumu daha da karmaşıklaştıracağını" söylediler.

İran'ın Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) nezdindeki daimi temsilcisi Büyükelçi Ali Asker Sultaniye ise gazetecilere yaptığı açıklamada, "Hiçbir şey değişmeyecek" dedi. Büyükelçi Sultaniye, "İran İslam Cumhuriyeti, uranyum zenginleştirme faaliyetlerini sürdürecek" diye konuştu.

İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad da, yeni yaptırımlar kararının hiçbir değer taşımadığını ve "kullanılmış bir mendil gibi çöp kutusuna atılması gerektiğini" söyledi.

Ahmedinecad, ziyaret ettiği Tacikistan'ın başkenti Duşanbe'de gazetecilere yaptığı açıklamada, "Bu kararın hiçbir değeri yok...Çöp kutusuna atılması gereken kullanılmış bir mendil gibi" dedi.

Obama: "İran'a açık bir mesaj"

ABD Başkanı Barack Obama, BM Güvenlik Konseyinin yeni yaptırımları kabulünü "İran'a açık bir mesaj" olarak nitelendirdi. Obama, yaptığı açıklamada, İran ile müzakere kapısının hala açık olduğunu belirtti.

Güvenlik Konseyinin kabul ettiği son kararla İran'a nükleer programıyla ilgili "açık bir mesaj" verildiğini belirten Obama, "İran'ın haklarını tanıyoruz, ancak bu haklar sorumluluklar da getiriyor" dedi. Obama, bu kez İran'ın karşılaştığı en geniş yaptırımların söz konusu olduğunu ifade etti.

FRANSA
Fransa, BM Güvenlik Konseyinin İran'a nükleer programı nedeniyle yeni ve sıkı yaptırımlar getiren karar tasarısını kabulünden sonra İran'a diyalog kapısının hala açık olduğunu açıkladı.

Fransa Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, "Diyalog kapısı açık kalmaya devam ediyor" denildi. Açıklamada, "İran'ın nihayet işbirliği yapmayı tercih edeceği umudu" dile getirildi.

İNGİLTERE
İngiltere, BM Güvenlik Konseyinin İran'a nükleer programı nedeniyle yeni yaptırımlar getiren karar tasarısını kabul etmesinden memnuniyet duyduğunu bildirdi.

Dışişleri Bakanı William Hague, bakanlığın resmi internet sitesinde yer alan açıklamasında, "BM'nin bugün aldığı kararı memnuniyetle karşılıyorum. Yeni karar tasarısı, İran'ın nükleer silahlarının yayılmasının önlenmesi konusunda yapılan önemli bir açıklamadır" denildi.

Karar tasarısının, İran'ın güven tesisi ve niyetleri konusunda bu ülkeye yönelik barışçıl ve yoğun uluslararası baskının artırılmasını sağlayacağını savunan Hague, İran'ın son aylarda nükleer programı konusunda uluslararası kaygıları giderecek hiçbir şey yapmadığı görüşünü dile getirdi.

İngiltere ve ortaklarının İran ile nükleer programı hakkında görüşmeye her zaman hazır olduğunu kaydeden Hague, "Teklifimiz masada ve İran tarafından atılacak adımlara olumlu karşılık vereceğiz" dedi.

ÇİN
Çin, BM Güvenlik Konseyinin nükleer programı nedeniyle İran'a yeni yaptırımlar uygulanmasını öngören karar tasarısını kabulünden sonra, söz konusu yaptırımların tam anlamıyla uygulanması çağrısında bulundu.

Çin'in BM daimi temsilcisi Büyükelçi Li Baodong, yaptığı açıklamada, "ülkesinin, uluslararası toplumun tüm üyelerine, kararın kapsamlı ve iyi niyetli bir biçimde uygulanması çağrısı yaptığını" kaydetti. Li, "diyalog ve müzakereler yoluna dönmenin zaruri olduğunu" ifade ederek, yeni yaptırımların ana fikrinin, "İran'ı müzakere masasına geri getirmek" olduğunu bildirdi.

RUSYA
Rusya'nın BM'deki temsilcisi Vladimir Çurkin, BM Güvenlik Konseyinin İran'a karşı yaptırımlarının "tamamen gerekli" olduğunu söyledi. Rus haber ajanslarının bildirdiğine göre Çurkin, BM Güvenlik Konseyinde yaptığı konuşmada, Rusya'nın İran'ın Buşehr kentinde nükleer santral inşa ettiğini ve bunun da Moskova'nın İran'ın barışçıl nükleer enerji hakkına desteğinin kanıtını oluşturduğunu belirtti.

Çurkin, İran'a yönelik BM yaptırımlarının kaçınılmaz hale geldiğini savundu.

İSRAİL
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin İran'a yeni yaptırımlar uygulanmasına ilişkin kararı, İsrail'de memnuniyetle karşılandı. İsrail Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Silvan Şalom, kararı "Doğru bir adım" diye nitelendirdi.

Şalom, BM'nin kararından sonra yaptığı açıklamada, "Bu doğru yönde atılmış bir adımdır" dedi, İran'ın nükleer zenginleştirme faaliyetlerini durduramaması halinde ilave yeni önlemlerin düşünülmesi gerektiğini kaydetti.

İsrail Dışişleri Bakanlığı ise yeni yaptırımlar öngören 1929 nolu kararını memnuniyetle karşıladı, İsrail'in kararı, "uluslarası toplumun İran'dan uymasını istediği talepleri daha bir keskinleştiren önemli bir adım olarak gördüğünü", ancak yine de yetersiz bulduğunu duyurdu.