ABD seçimleri nasıl yapılıyor?

Amerika başkanlık seçimleri sadece Amerikalıları değil, bütün dünyayı ilgilendiren, dünya politikasında kırılma noktası olarak görülen bir siyasi değişim anlamına geliyor. Bu nedenle de seçimlerde kimin aday olduğu, neyi savunduğu büyük önem taşıyor. Peki Amerika başkanını nasıl seçiyor?

Haberin Devamı

Amerikalılar en son 2008 yılında başkanlarını seçmek için sandık başına gitmişler, sandıktan da aslında sürpriz bir şekilde Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Afrika asıllı başkanı Barack Obama çıkmıştı. Şimdi 2012 yılının 6 Kasım'ında Amerika yeniden başkan seçecek. Ya Obama bir 4 yıl daha aynı koltukta oturacak. Ya da koltuğu adı henüz belli olmayan Cumhuriyetçi adaya bırakacak.

Amerika'da başkanlık seçimleri kendine özgü bir yol izliyor. Seçimlerden bir yıl önce adaylar parti delegelerini ikna etmek için eyalet eyalet seçim kampanyasına başlıyor. Bu başkanlık koltuğuna giden ilk adım. Zira başkan adayı olmak isteyen siyasetçiler seçmenden önce kendi partisini ikna etmek zorunda. Partiler birden fazla aday adayı olması durumunda, önce önseçime gidiyor. Önseçimlerde aslında eyaletlerden delegeler seçiliyor. Delegeler daha sonra parti kongresinde oy kullanarak, partilerinin adayının kim olacağını belirliyor. Yani 1144 delege desteğini alan Başkan adayı olmaya hak kazanıyor. Ama tabi bu sürecin de detayları var.

Her eyalet kendi kuralına göre seçiyor

Diğer ülkelerin aksine, her bir eyalet kendi seçimini kendi kurallarına göre kendisi yapar. Bazı eyaletlerde başkana değil de partiye oy veriliyor. Bu eyaletlerde sandık başına gitme oranı düşük olur. Arizona böyledir mesela. Ama diyelim Michigan'da Ohio'da adaylar oy oranı kadar delege çıkarabilir. Bu sefer de eyalet genelinde seçimi kazansanız bile seçilmek için gerekli olan delege sayısına ulaşamayabilirsiniz.

Haberin Devamı

10 dan fazla eyalette oy kullanılıyor. Bunun için okullar, ya da bizim içinde şimdi bulunduğumuz gibi itfaiye istasyonları oy verme merkezlerine dönüştürülmüş.

Mormon aday da var...

Cumhuriyetçiler cephesinde henüz pek heyecan yok. Çünkü başkanlık seçimine fazla bir şey kalmadı. 6 Kasım'da Amerika sandık başında olacak ama Cumhuriyetçilerin adayları kim olacak hala belirsiz. Bir aday Mitt Romney, mormon olduğu için sevmeyeni çok. Bir diğer aday Rick Santorum, kilise ve devlet ayrılmamalı diyen bir radikal; önseçimlerde pek çok eyalette aldığı ağır yenilgiye rağmen hala yarışı bırakmayan Newt Gingrich ise Katolik olmasına rağmen, birini stajeriyle olmak üzere 4. evliliğini yapmış tartışmalı bir isim

İşte Obama bu 3 isimden hangisi aradan sıyrılırsa, 6 Kasım'da onunla başkanlık koltuğu için rekabete girecek. Ama burada gözden kaçmaması gereken bir başka detay. Amerika da her bir seçmen başkanı seçmek için sandık başına gidiyor ama aslında bizzat başkanın ismine oy atmıyor. Seçmen aslında bir seçici komite seçiyor. Yani diyelim ki a eyaletinden, delege x, Obama'ya oy vermek taahhüdüyle listede yer alan bir delege. Seçmen Obama'yı istiyorsa oyunu delege x için kullanıyor. En son aşamada, aynı gün yani yine 6 Kasım günü, bu seçici komite başkanın kim olacağını belirliyor.

Haberin Devamı

Başkanın gücü ikna yeteneğinde

Hani her ülkenin milli sembol bir yemeği vardır ya. Amerika Birleşik Devletleri'ninki elmalı pay. Aslında çok uyumlu, elmalı payın içinde un var şeker var, elma var, kuru üzüm var, tarçın var. Hani Amerika için denir ya 72 millet bir arada diye işte aynı onun gibi

Ve işte bu karmaşık sistemde, oy alabilmek için bu 72 milleti birden ikna etmek gerekiyor. Pek çok Amerikan başkanına danışmalık da yapmış olan siyaset bilimci Richard Neustadt'ın da dediği gibi Amerika'da başkanın gücü ikna yeteneğinden geçiyor. Bunun içinse ekonomiden siyasete, dinden cinselliğe kadar pek çok araç kullanılıyor. Ancak anlaşılıyor ki bu seçimlerin ana temasını din oluşturuyor.