Ceylanların genetik yapısı inceleniyor

Nesli tükenme tehlikesi altında bulunan ve Şanlıurfa'nın sembollerinden ceylanların genetik yapıları, Harran Üniversitesi (HRÜ) ve Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) işbirliğinde inceleniyor.

Haberin Devamı

HRÜ Veteriner Fakültesi Genetik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Şükrü Gürler, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1960'lı yıllara kadar, Şanlıurfa'da büyük sürüler halinde yaşayan ceylanların yasa dışı avcılık, tarım alanlarının genişlemesi ve doğal yaşam alanlarının tahrip edilmesi sonucunda, tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığını belirtti.

Türkiye'deki ceylan varlığını korumak için yapılan ilk girişimin
1957'den itibaren uygulamaya konan av yasağı olduğunu hatırlatan Gürler, Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'nce yürütülen koruma çalışmalarının, 1977'de Ceylanpınar Tarım İşletmesi'nde ilk ceylan üretme istasyonunun kurulmasıyla sürdüğünü anımsattı.

Ceylanların korunması ve yeniden doğaya kazandırılması amacıyla 1960'lı yıllarda başlatılan çalışmaların, "Şanlıurfa 75'inci Yıl Üretme İstasyonu"nda üreyen 86 ceylanın "Şanlıurfa Ceylan Yerleştirme Projesi" kapsamında, 2005'te Şanlıurfa merkez Payamlı ve Kızılkuyu
köyleri çevresinde doğaya salınmasıyla önemli bir aşama katettiğini
anlatan Gürler, Çevre ve Orman Bakanlığı ve HRÜ arasında imzalanan protokol çerçevesinde, doğaya salınan ceylanlardan altısına radyo vericili tasma takıldığını kaydetti.

Genetik araştırma

Nesli tehdit altında olan türlerin korunmasıyla ilgili çalışmaların temel amaçlarından birinin de türün "genetik çeşitliliğini" korumak ve sürdürmek olduğunu belirten Gürler, genetik analizleri yapabilmek için TÜBİTAK'a sundukları "Doğaya Salınan Ceylanların Uyum Sürecinin Mikrosatelit Analizi ile Genetik, Radyo Telemetri ve GPS Telemetrisi ile Ekolojik Yönlerden Değerlendirilmesi" projesinin 193 bin YTL ile desteklendiğini bildirdi.

Projeyle ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümüyle işbirliğinde, ceylanlarda ilk kez "mikrosatelit" (genetik analiz) yöntemini uyguladıklarını, bu sayede genetik çeşitliliğin moleküler düzeyde araştırıldığını kaydeden Gürler, bu çerçevede gerek doğaya salınan, gerekse doğada bulanan yabani ceylanlardan doku ve dışkı örnekleri toplandığını, bunların DNA ile izole edilerek genetik analizlerin yapılmaya başlandığını bildirdi.

Projenin amaçlarından biri olan ekolojik boyutunu HRÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Şahin Toprak ile ortaklaşa sürdürdüklerini belirten Gürler, projeye ayrıca ODTÜ Biyoloji Bölümü, Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Şanlıurfa Çevre ve Orman Müdürlüğü'nün de destek verdiğini belirtti.

7 ceylana GPS takılacak

Ceylanların ürkek ve narin hayvanlar olduğunu anlatan Gürler, ancak bilimsel olarak, ceylanların davranış ve ekolojileri ile yaşamsal faaliyetlerine yönelik bilgilerin eksik olduğunu ifade etti.

Bu amaçla 2005 yılında doğaya salınan ceylanlardan 7'sine "GPS cihazı" takarak izleyeceklerini dile getiren Gürler, "Ceylanların doğum dönemleri, neler yedikleri, nasıl hareket ettikleri, yavrularını ne kadar emzirdikleri takip edilecek. Alanda cihazlarımızla ceylanların yer tespitlerini yaparak, araçlarla tespit yapacağız. Bu şekilde ceylanların yaşamsal faaliyetlerini öğreneceğiz. Bu çalışmamız 1 yıl sürecek" dedi.

Kendi projelerinden bağımsız olmakla birlikte, Doğa Derneği'nin de
ceylanlarla ilgili bir çalışma yürüttüğünü belirten Gürler, Bakanlık ve
dernek arasında imzalanan protokol gereğince yürütülen projede, daha çok kamuoyu oluşturma ve duyarlık artışı sağlamaya dönük bu çalışmanın da kendi projelerine katkı sağlayacağını sözlerine ekledi.