Tarihte bugün: 25 şubat

Yazar Sabahattin Ali, 1907'de Gümülcine'ye bağlı Eğridere köyünde dünyaya geldi.

Haberin Devamı

Sabahattin ali, 25 şubat 1907'de Bulgaristan sınırları içinde kalan Gümülcine kazası Eğridere köyünde doğdu. Öğrenimini Balıkesir ve 1927'de İstanbul Muallim Mektebi'nde yaptı. Yozgat'ta öğretmenliğe başladı.

Maarif Vekaleti'nin açtığı sınavı kazanarak Almanya'ya eğitime gitti. Postdam ve Berlin'de öğrenim gördü. Yurda dönüşünde Aydın'daki bir ortaokulda Almanca öğretmenliğine atandı.

Bu görevdeyken 'yıkıcı propaganda' yapmak suçlamasıyla üç ay tutuklu kaldı. Konya'ya atandı. 1932'de okuduğu bir şiirde Mustafa Kemal'i eleştirdiği suçlamasıyla yine gözaltına alındı. Sinop ve Konya cezaevlerinde bir yıl yattı.

Aftan yararlanarak salıverildi. Maarif Vekaleti Talim Terbiye Dairesi'nde, Neşriyat Müdürlüğü'nde çalıştı. Ankara'da Almanca öğretmenliği, Ankara Devlet Konservatuvarı'nda çevirmenlik, öğretmenlik, dramaturgluk yaptı.

1945'te bakanlık emrine alındı. 1946'da işsiz kaldığı dönemde Aziz Nesin'le birlikte 'Marko Paşa' dergisini çıkarmaya başladı. Yayın yoluyla hakaret suçlamasıyla üç ay hapse mahkum edildi.

Serbest kalınca bir kamyon alarak taşımacılığa başladı. Sürekli izlenmekten, yargılanmaktan tedirgin olduğu için yurtdışına çıkmaya karar verdi. Kırklareli üzerinden Bulgaristan'a geçmek istedi.

2 nisan 1948'de yurt dışında çıkmak için anlaştığı, kendisine kılavuzluk yapan Ali Ertekin tarafından, Bulgaristan sınırı yakınlarında Sazara köyü civarındaki ormanda öldürüldüğü iddia edildi. Mezarının nerede olduğu kesin belli değil.

Yazmaya Balıkesir'de yayınlanan 'Çağlayan' dergisinde 1925'te yayınlanan şiirleriyle başladı (bazı kaynaklara göre 'Irmak' dergisinde). 'Yedi Meşale', 'Resimli Ay', 'Varlık' gibi dergilerde yayınlanan şiirleri, öyküleri, yazılarıyla tanındı.

Cumhuriyet döneminin ilk yılarındaki gerçekçi edebiyat akımının öncüsü oldu. İlk toplumsal gerçekçi öyküleri 'Resimli Ay' dergisinde yayımlandı. Şiir, hikaye ve roman türünde eserler verdi, çeviriler yaptı.

Asıl ününü öykü ve romanlarıyla kazandı. Anadolu insanına yaklaşımıyla edebiyata yeni bir boyut kazandırdı. Konularını toplumsal eşitsizliklerden aldı. Ezilen insanların acılarını, sömürülmelerini dile getirdi.

Aydınlar ve kentlilerin Anadolu insanına karşı takındıkları küçümseyici tavrı eleştirdi. 1937'de yayınlanan 'Kuyucaklı Yusuf' romanı, gerçekçi Türk romanının en özgün örneklerinden biridir.

Öykülerinde, tanımlamakta güçlük çektiğimiz kimi duyguları ustalıkla anlatır. İnsanın zavallılığını ve gücünü aynı sarsılmaz üslupla, zaman zaman masalsı ve destansı bir biçimde yansıtmayı başardı.

Eserleri

Şiir: 'Dağlar ve Rüzgar' (1934), 'Değirmen, Dağlar ve Rüzgar' (1965), 'Kurbağaların Serenadı', 'Öteki Şiirler' (tüm Şiirleri, 1988)
Roman: 'Kuyucaklı Yusuf' (1937-1988), 'İçimizdeki Şeytan' (1940-1982), 'Kürk Mantolu Madonna' (1943-1988)
Öykü: 'Değirmen' (1935), 'Kağnı' (1936-1983), 'Ses' (1927-1972), 'Yeni Dünya' (1943-1982), 'Sırça Köşk' (1980)
Oyun: 'Esirler' (tefrika 1936, basım 1966)

Sabahattin Ali'den iki örnek

Dağlar

Başım dağ, saçlarım kardır
Deli rüzgarlarım vardır
Ovalar bana çok dardır
Benim meskenim dağlardır

Şehirler bana bir tuzak
İnsan sohbetleri yasak
Uzak olun benden, uzak
Benim meskenim dağlardır

Kalbime benzer taşları
Heybetli öter kuşları
Goğe yakındır başları
Benim meskenim dağlardır

Yarimi ellere verin
Sevdamı yellere verin
Yelleri bana gönderin
Benim meskenim dağlardır

Bir gün kadrim bilinirse
İsmim ağza alınırsa
Yerim soran bulunursa
Benim meskenim dağlardır

Leylim Ley

Döndüm daldan kopan kuru yaprağa
Seher yeli dağıt beni, kır beni
Götür tozlarımı burdan uzağa
Yarin çıplak ayağına sür beni

Ayın şavkı vurur sazım üstüne
Söz söyleyen yoktur sözüm üstüne
Gel ey hilal kaşlım dizim üstüne
Ay bir yandan sen bir yandan sar beni

Yedi yıldır uğramadım yurduma
Dert ortağı aramadım derdime
Geleceksen bir gün düşüp ardıma
Kula değil yüreğine sor beni

Günün diğer önemli olayları

1899: Reuters haber ajansının (1851) kurucusu Baron Paul Julius Reuter 83 yaşında hayatını kaybetti.
1950: Çoruh ilinin adı Artvin olarak değiştirildi.
1961: Tiyatro sanatçısı ve yönetmen Raşit Rıza Samako 71 yaşında yaşama veda etti.
1980: Bedelli askerlik kabul edildi.
1986: Filipinler'de seçimler yapıldı. Muhalefet lideri Corazon Aquino başkan seçildi. Ferdinand Marcos ülkeyi terk etti.
1991: Irak, Kuveyt'ten çekilme kararını açıkladı.
1991: Varşova Paktı fesh edildi.
1994: Almanya, RP'nin "Bosna'ya yardım" adı altında Almanya'ya gönderdiği paralar hakkında soruşturma başlattı.
1996: İşadamı Vehbi Koç Antalya'da yaşamını yitirdi.

Tarihte bugün arşivi

Ekim ayı arşivi
Kasım ayı arşivi
Aralık ayı arşivi
Ocak ayı arşivi
1 şubat
2 şubat
3 şubat
4 şubat
5 şubat
6 şubat
7 şubat
8 şubat
9 şubat
10 şubat
11 şubat
12 şubat
13 şubat
14 şubat
15 şubat
16 şubat
17 şubat
18 şubat
19 şubat
20 şubat
21 şubat
22 şubat
23 şubat
24 şubat