Toplumsal Haklar ve araştırmalar Derneği'nin (TOHAD) engelllilerle ilgili yaptığı araştırmanın ilk sonuçları açıklandı. Sabancı Vakfı Toplumsal Hibe Geliştirme Hibe Programı tarafından desteklenen Engelli Hakları İzleme Grubu projesi kapsamında yapılan araştırmanın ilk verileri; yapılan onca yasal düzenlemeye rağmen engellilerin erişim, eğitim, sağlık ve çalışma hayatı alanlarındaki sorunlarının ciddi bir biçimde sürdüğünü gösteriyor.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Kapsamlı sonuçları mayıs ayında açıklanacak araştırma kapsamında aralarında bütün bakanlıklar, bakanlıklara bağlı il müdürlükleri, 81 ilin valilik, belediye bütün kaymakamlıkların, bakanlıklara bağlı önde gelen kamu kurum ve kuruluşları, hastane ve üniversitelerin de bulunduğu bir çok kuruluşa 3000'in üzerinde bilgi edinme başvurusu yapılmış. Araştırmaya göre, Kentlerde toplu taşıma araçlarının büyük bir çoğunluğu hala engellilerin erişilebilirliğine uygun değil. Cadde ve sokaklarda engelli erişim düzenlemeleri çok düşük düzeyde. Kamu binaları rampa,asansör, görme engelliler için  kabartma zemin vb düzenlemeler bakımından oldukça yetersiz. Araştırmaya göre, hizmetler bakımından engel grupları arasında da bir adaletsizlik söz konusu. Görme ve işitme engelliler en çok ihmal edilen engelli grubu.

Cadde ve Sokaklarda rampa yok, otobüsler uygun değil

Çalışması kapsamında cadde ve sokakların ve toplu taşıma araçlarının durumu öncelikli konu olarak ele alınmış. Elde edilen veriler oldukça düşündürücü bir tablo ortaya koyuyor. Nitekim bilgi edinme başvurularına cevap veren 51 ildeki 110.538 arter, cadde ve sokağın sadece 18.131 adedinde engelli rampası bulunuyor. Yani rampa bulunan cadde ve sokak oranı toplam cadde ve sokağın beşte birinden az! Cadde ve sokaklar görme engelliler için yapılan düzenlemeler açısından ise daha kötü durumda. Araştırmaya göre 110.538 cadde ve sokağın sadece  2.800'ünde yani yüzde üçten daha az bir oranda hissedilebilir zemin uygulaması yapılmış.

Belediyelerin toplu taşıma (kara-otobüs) araçları hizmetlerinde de benzer bir olumsuzluk söz konusu. Buna göre 61 ilde hizmette olan 12 bin 417 otobüsün sadece 4077'sinde rampa ya da asansör var. Diğer alanlarda olduğu gibi otobüslerdeki düzenlemelerde de görme ve işitme engelliler daha fazla ihmal edilmiş. Nitekim, 12 bin 417 otobüsten sadece 869'unda görme engelliler için hangi durağa geldiğini bildiren sesli anons sistemi bulunuyor. İşitme engellilerin faydalandığı görüntülü uyarı sistemi ise 756 otobüste bulunuyor.

Kamu binaları engellilere geçit vermiyor!

Araştırma engelli bireylerin (iş bulmak, eğitim, tedavi ve sosyal güvenlik vb)  kamu hizmetlerinden yararlanmak için en çok müracaat ettikleri kamu kuruluşlarının hizmete erişim olanakları da sorgulanmış. Başta bütün bakanlıklar olmak üzere 81 ilin valilik, belediye binası,  il milli eğitim, il sağlık, SGK ve işkur müdürlükleri de dahi olmak üzere bir çok stratejik kuruma binalarının erişim koşulları hakkında bilgi edinme başvuruları yapılmış.  Yapılan başvurulardan elde edilen verilere göre kamu binaları engelliler için hala erişilebilir değil.

Başvuruda bulunulan 1891 kurumdan 806 tanesi başvurulara cevap vermiş durumda. Bu kurumlara ait 6455 binanın yarısından fazlasında (3444 tanesinde) engelliler için rampa ve asansör bulunmuyor. Diğer alanlarda olduğu gibi görme ve işitme engelliler için yapılan düzenlemeler oldukça yetersiz durumda. Nitekim bu 6455 binanın binada 6067'sinde görme engelliler için kabartma zemin uygulaması yapılmamış. İşitme engelliler için ise kamu hizmetlerine erişimde tablo çok daha olumsuz. Zira başvuru yapılan 1891 kurumda işaret dili bilen personel sayısı sadece 25. Yani sadece işaret dili ile iletişim kuran bir işitme engellisinin kamu kurumlarında talebini anlatma imkanı bulunmuyor. İşitme cihazı kullanan engelliler için çok önemli bir sistem olan indiksiyon döngü sistemi ya da fm cihazı açısından da tablo benzer bir durumda. Zira 1891 kuruma ait 6455 binanın sadece 29 tanesinde bu sistemlerden biri bulunuyor. Söz konusu kurumların web siteleri de benzer bir tabloyu ortaya koyuyor. Bu 1891 kurumun sadece 30 tanesinin web sayfası görme ve işitme engellilerin ihtiyaçlarına cevap verebilecek altyapıya sahip.

Üniversiteler de farklı durumda değil!

Hareket kısıtlılığı, görme ve işitme-konuşma sorunları çeken engelli bireyler için yüksek öğretim yolu ile edinilecek istihdam olanakları büyük bir öneme sahip. Bu sebeple araştırma kapsamında üniversiteler de araştırma kapsamına alınarak engelli öğrenciler için içerdikleri altyapılar sorgulanmış.

Türkiye genelinde faaliyet gösteren Üniversitelerin 174'ünde yapılan bilgi edinme başvurusuna 106 üniversite cevap vermiş. Elde edilen verilere göre 106 üniversiteye ait 3708 binanın sadece 127'sinde bir başka deyişle yüzde birinden azında görme engelliler için hissedilebilir zemin uygulaması yapılmış. 3708 binadan 2061'inde yani neredeyse üçte ikisinde ortopedik engelli bireyler için rampa, asansör vb fiziksel düzenleme bulunmuyor. 3708 binadan sadece 3'ünde indüksiyon döngü (işitme döngüsü) sistemi, yani iyi duyma sistemi kurulu olduğu ve sadece 13'ünde işaret dili bilen personel olduğu görülüyor. Bu tablodan da anlaşılacağı üzere işitme engelli bir öğrencinin yüksek öğrenim görme imkanı yok denecek kadar az!

Engellinin işi hastanelerde bile zor!

Sağlık hizmetlerine erişim olanakları da çalışmada incelenen bir diğer konu. Türkiye'deki tüm kamu ve üniversite hastaneleri ile ağız diş sağlığı merkezleri olmak üzere toplamda 472 hastane ve ADSM'ye başvuru yapılmış ve bu güne kadar 199 tanesinden cevap alınmış.  Elde edilen verilerin en dikkat çekici sonucuna göre 199 hastaneden 66 tanesinde hala işaret dili bilen hiçbir personel yok. Bu hastaneler içerisinde Türkiye'nin en büyük devlet hastaneleri ve üniversite hastaneleri de bulunuyor. Hastanelerin 98 tanesinde engelli hastalara yardımcı olacak özel bir birim bulunmuyor. Hastanelerin 133 tanesinin polikliniklerinde özellikle oturmayacak derecede engelli olan bireylerin öz bakım ihtiyaçlarını karşılayacak özel bir oda bulunmuyor. Hastanelerde görme engelli bireyler için hasta hakları, aydınlatılmış onam vb bilgilendirme amaçlı (kabartma yazılı ya da sesli) materyaller açısından da çok ciddi sorunlar mevcut. Zira 199 hastanenin  176'sında böyle materyaller bulunmuyor ve web 186 hastanenin web sayfası görme ve işitme engellilerin kullanabileceği alt yapıya sahip değil.