SON DAKİKA
İşte ekonomide yılın olayları...
Yüksek riskli mortgage kredilerinde başlayan kriz, ekonomide 2008 yılına damgasını vurdu.
ABD, mortgage kredilerinin tutarı 10 trilyon doları buluyordu. Bunun yaklaşık 1.4 trilyon dolarının batık yüksek riskli mortgage kredilerinden oluştuğu biliniyordu.Bu kredilerin yaklaşık yüzde 40'ı da başta İngiltere, Fransa, Almanya, Hollanda, Belçika, İsviçre olmak üzere Avrupa ülkelerindeki bankaların portföyünde bulunuyordu.
Bu nedenle kriz, ABD ile sınırlı kalmadı. Hemen Avrupa'ya sıçradı. Her ne kadar krizin Eylül 2008'den sonra hızlandığı, tam olarak ortaya çıktığı görülse de, aslında kriz 2007'nin son çeyreğinde etkilerini göstermeye başlamıştı.
ABD'de başlayan mortgage krizi, önce gelişmiş ülkelerdeki finans piyasalarını çalkaladı, borsalarda 2006 yılına göre, 25 trilyon doları aşkın kayıplar yaşandı, Lehman Brothers başta olmak üzere dev bankalar iflas etti, ABD'de yatırım bankacılığı tarihe karıştı.
Başta ABD, Almanya, İngiltere, Fransa, Japonya, İrlanda tarafından olmak üzere 6 trilyon doları aşkın ekonomik paketler açıklanmasına karşın durulmayan finansal kriz, çok sürmeden reel sektöre de yansıdı, başta otomotiv sektörü olmak üzere bir çok şirket derin mali krize girdi, milyonlarca kişi işini kaybetti.
Kriz gelişmekte olan ülkeleri de derinden sarsmaya başladı. Gelişmiş İzlanda'nın yanı sıra gelişmekte olan Macaristan, Ukrayna, Pakistan gibi ülkeler Uluslararası Para Fonu (IMF) desteğine muhtaç kaldı. Büyük gelişmekte olan ülkelerden Türkiye ile Belarus ve Sırbistan IMF ile görüşmeye başladı.
Rusya, Brezilya, Çin, Hindistan gibi dev gelişmekte olan ülkeler her ne kadar büyük döviz rezervleri nedeniyle göreli olarak krizden az etkilenseler de büyüme hızlarında keskin düşüşler oldu. Hatta Rusya, durgunluğa girdi.
Uzmanlar, krizin 2009 yılında derinleşeceği, 2010 yılından itibaren de atlatılmaya başlanacağı belirtiyor.
AA muhabirlerinin derlemelerine göre, Türkiye yeni yıla 5 yıl aradan sonra elektrik fiyatlarına yapılan zamla girdi.
Yapılan düzenlemeyle 1 Ocak 2008 tarihi itibarıyla lokanta, kebapçı, ayaküstü yemek yenilen yerler, pastane, kafeterya, kıraathane, otel, motel, tatil köyü vesaire yerlerde sade, meyveli, kolalı gazozlarda KDV oranı yüzde 18'den yüzde 8'e indirildi.
Ocakta ABD doları, 1.1500 YTL'nin altına gerileyerek 2001 yıl ortası seviyelerine gerilerken, ABD ekonomisindeki kaygılar nedeniyle altın fiyatları rekor üstüne rekor kırdı.
ABD ekonomisinde başlayan ve küresel krize dönüşen ekonomik krizin ilk sinyalleri de ilk çeyrekte geldi. Ocak ayında ABD Başkanı George W. Bush, ülke ekonomisindeki "yavaşlamaya" karşı bir ekonomik teşvik paketi hazırlatmaya karar verdi.
Bu açıklamayla Beyaz Saray ekonomiye bir hükümet müdahalesi düşüncesini ilk kez doğrulamış oldu. ABD'de 146 milyar dolarlık ilk ekonomik paket de bu dönemde açıklandı.
Şubat ayında Türkiye'nin merkezi yönetim bütçesi 1 milyar 21 milyon YTL fazla verdi. Böylece bütçe son 20 yıl içinde ilk kez fazla vermiş oldu.
Ekonomide yılın ilk çeyreğindeki gelişmeler özetle şöyle:
30 ARALIK:
- Elektrik tarifelerine, yılbaşından itibaren konut aboneleri için yüzde 15, sanayi aboneleri için yüzde 10 artış yapılmasına ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) kararı, Resmi Gazete'de yayımlandı.
1 OCAK:
- Türkmenistan'ın İran'a doğalgaz arzını kesmesi ve soğuk hava nedeniyle İran, Türkiye'ye verdiği doğalgaz miktarını yüzde 75 azalttı.
- Lokanta, kebapçı, ayaküstü yemek yenilen yerler, pastane, kafeterya, kıraathane, otel, motel, pansiyon, tatil köyleri, her şey dahil fiyat uygulayan konaklama yerlerinde, sade, meyveli, kolalı gazozlarda KDV oranı yüzde 18'den yüzde 8'e indirildi.
2 OCAK:
- ABD'de hafif türü ham petrol fiyatları tarihinde ilk kez 100 doları gördü.
7 OCAK:
- İran'dan gelen doğalgaz tamamen kesildi.
10 OCAK:
- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Merkez Bankası, Ziraat Bankası, Halkbank ve Vakıfbank'ın İstanbul'a taşınacağını söyledi.
- Rekabet Kurulu, atv-Sabah'ın 1 milyar 100 milyon dolara Çalık Grubu şirketlerinden Turkuvaz Radyo Televizyon'a satışını onayladı.
- Hazine, 2007 Aralık ayında, nakit bazda 2.6 milyar YTL faiz dışı açık, 4.4 milyar YTL tutarında da nakit açığı verdi.
11 OCAK:
- The Banker Dergisi, Kemal Unakıtan'ı Avrupa'da yılın maliye bakanı seçti.
- Yunan Eurobank EFG Grubu tarafından Mart 2007'de yüzde 70'i satın alınan Tekfenbank'ın adı Eurobank Tekfen olarak değiştirildi.
- ABD doları, 1.1500 YTL'nin altına gerileyerek 2001 yıl ortası seviyelerine indi.
17 OCAK:
- Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, gecelik borçlanma faizi yüzde 15.75'ten yüzde 15.50'ye, borç verme faiz oranı da yüzde 20'den yüzde 19.50'ye indirdi.
- ABD Başkanı George Bush'un, ülke ekonomisindeki "yavaşlamaya" karşı bir ekonomik teşvik paketi hazırlatacağı kaydedildi. Beyaz Saray Sözcüsü Tony Fratto, "Başkanın kısa vadede ekonominin zayıflamasına karşı bazı teşviklerin zaruri olduğunu düşündüğünü" söyledi. Bu açıklamayla Beyaz Saray, ekonomiye bir hükümet müdahalesi düşüncesini ilk kez doğrulamış oldu.
- Merril Lynch, ABD yüksek riskli mortgage kredi sektöründeki sarsıntı yüzünden 2007 yılının son çeyreği için aktiflerinde 14.1 milyar dolar değer indirimi yaptı. Merril Lynch, yılın aynı dönemini 93 yıllık tarihinin en yüksek 3 aylık zararı olan 9.8 milyar dolar net zararla kapattı.
18 OCAK:
- ABD Başkanı George W. Bush, ülke ekonomisini tehdit eden durgunluk tehdidiyle mücadele için halka 145 milyar dolar aktarılmasını öngören yeni bir paket açıkladı. Bush, ABD'nın yıllık gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYH), yaklaşık yüzde 1'i anlamına gelen bu projenin işe yaraması için, acilen harekete geçirilmesi gerektiğini söyledi.
21 OCAK:
- Uluslararası piyasalarda petrol fiyatları, dünyanın en büyük petrol tüketicisi konumunda olan ABD'de durgunluk endişelerinin artması nedeniyle 90 doların altında indi.
27 OCAK:
- İran'dan doğalgaz verilmeye başlandı.
29 OCAK:
- ABD Temsilciler Meclisi, ekonomide iyileşmeyi amaçlayan 146 milyar dolarlık paketi kabul etti.
5 ŞUBAT:
- Nabucco Uluslararası Gaz Boru Hattı Şirketine 6. ortak olarak Alman RWE Şirketi katıldı.
13 ŞUBAT:
- ABD'de tutsat kredisi başvuruları, önemli düzeyde düşüş gösterdi.
14 ŞUBAT:
- Koç Holding, Migros'un yüzde 50,8 hissesinin 1 milyar 977 milyon 365 bin 405,44 YTL karşılığında Moonlight Capital S.A'ya satılmasına karar verdi.
21 ŞUBAT:
- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF), ATV-Sabah ticari ve iktisadi bütünlüğüne ilişkin satışı onayladı.ATV-Sabah ticari-iktisadi bütünlüğü, 1 milyar 100 milyon dolara Çalık Grubu şirketlerinden Turkuvaz Radyo Televizyon'a satıldı.
22 ŞUBAT:
- Tekel Sigara'nın özelleştirilmesi ihalesinde en yüksek teklifi, 1 milyar 720 milyon dolar ile British American Tobacco (BAT) Tütün Mamulleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. verdi.
25 ŞUBAT:
- Şekerbank, 243 milyon 793 bin 215,60 YTL'lik tahsili gecikmiş alacak portföyünü, açık artırmada en yüksek teklifi veren Lehman Brothers'a 61 milyon YTL'ye satılmasına karar verildiğini bildirdi.
27 ŞUBAT:
- Uluslararası piyasalarda petrol fiyatları, 101 doların üzerine çıktı.
29 ŞUBAT:
- Altının ons'u, Asya ve New York borsalarında 970 doları aştı.
3 MART:
- Uluslararası piyasalarda ham petrol fiyatı yeni bir rekor kırdı. ABD hafif ham petrolünün varili 103,77 dolara çıktı.
4 MART:
- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB), Danıştay 13. Dairesinin, Petkim'in yüzde 51 oranındaki kamu hissesinin satış yöntemiyle özelleştirilmesine, satışın blok satış yoluyla gerçekleştirilmesine ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK) Kararının iptali istemini oy birliğiyle reddettiğini bildirdi.
- Kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) görev zararları geçen yıl, yaklaşık 1,5 milyar YTL düzeyinde gerçekleşti.
5 MART:
- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) tarafından düzenlenen, Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş'ye ait Tercan, Kuzgun, Mercan, İkizdere, Çıldır, Beyköy ve Ataköy hidroelektrik santralleri ile Denizli jeotermal santralinin işletme hakkı verilmesi yöntemiyle, Engil Gaz Türbinleri santralinin ise satış yöntemiyle özelleştirilmesine dönük nihai pazarlık görüşmeleri Ankara'da yapıldı. İhalede en yüksek teklifi 510 milyon dolarla Zorlu Enerji verdi.
8 MART:
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yeni milli gelir hesabına göre 2007'nin 9 ayında sabit fiyatlarla yüzde 3,8 olarak açıklanan büyüme hızını, yüzde 5 olarak revize etti. TÜİK Başkanı Ömer Demir, yeni milli gelir hesaplama yöntemine göre gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) 2006 yılında 758 milyar YTL olduğunu bildirdi. Demir, kişi başına düşen milli gelirin ise 2006 yılı için 7 bin 500 dolar düzeyinde tahmin edildiğini açıkladı. Bu rakam, daha önceki hesaplamalara göre 5 bin 480 dolar idi.
13 MART:
- ABD altın vadeli işlemlerinde, altının ons fiyatı 1000 dolara çıktı. Altının ons fiyatının 1000 dolara çıkmasında, ABD ekonomisiyle ilgili kaygılar, doların düşmeye devam etmesi ve ham petrol fiyatlarının yükselmesi etkili oldu.
- Uluslararası piyasalarda petrolün varil fiyatı 110,48 dolar yeni bir rekor kırdı.
- ABD doları, Kasım 1995'den bu yana ilk kez 99,75 yene geriledi.
- Rekabet Kurulu, Vatan gazetesinin Doğan Grubu'na satışına "şartlı" onay verdi.
14 MART:
- Ankara Büyükşehir Belediyesince gerçekleştirilen Başkent Doğalgaz Dağıtım işinin özelleştirilmesi ihalesinde en yüksek teklifi 1 milyar 610 milyon dolar ile Global Yatırım Energaz verdi.
- Rekabet Kurulu, Migros Türk AŞ'nin toplam sermayesinin yüzde 50,83'üne tekabül eden hisselerinin Moonlight Capital S.A'ya devrine izin verdi. Koç Holding, Migros'un yüzde 50,8 hissesini 1 milyar 977 milyon 365 bin 405,44 YTL karşılığında Moonlight Capital S.A'ya satma kararı almıştı.
28 MART:
- Rekabet Kurulu, TEKEL Sigara işletmesinin British American Tobacco (BAT) Tütün Mamulleri San. ve Tic. A.Ş'ye satışına izin verdi. Tekel Sigara'nın özelleştirilmesi ihalesinde en yüksek teklifi, 1 milyar 720 milyon dolar ile British American Tobacco (BAT) Tütün Mamulleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. vermişti.
Ekonomide yılın ikinci çeyreğine bakıldığında, pirinç başta olmak üzere artan gıda fiyatları gelişmemiş ve bazı gelişmekte olan ülkelerde sosyal çalkantılara neden oldu.
Bu dönemde dolar euro karşısında değer kaybetmeye devam ederken, ABD'deki tutsat (mortgage) piyasasında başlayan kriz finans kuruluşlarına da sıçramaya başladı. Ham petrolün varil fiyatı ise neredeyse her gün tarihi rekor kırdı ve 140 doların üzerine kadar çıktı.
İkinci çeyrekte, Türkiye'nin Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yaptığı stand-by düzenlemesinin 7'inci ve son gözden geçirmesi onaylandı. Böylece, Türkiye'nin üç yıl önce IMF ile yürürlüğe giren ve 10 milyar dolardan fazla fon kaynağıyla desteklenen stand-by düzenlemesi, resmen başarıyla sonuçlandırılmış oldu.
Stand-by düzenlemesinin ardından program sonrası izlemeye geçilirken, IMF ile yeni bir anlaşma yapılıp yapılmayacağı konusu da tartışılmaya başlandı.
İkinci çeyrekte elektrik fiyatları ikinci kez zamlandı. Türkiye'de kapalı mekanlarda sigara içme yasağı getiren kanun yürürlüğe girdi. Buna göre yasak yerlerde sigara içenlere 62 YTL ceza getirildi. Orta vadeli mali çerçevenin açıklanması ikinci çeyrekte öne çıkan diğer bir gelişme oldu.
Ekonomide yılın ikinci çeyreğindeki gelişmeler özetle şöyle:
1 NİSAN:
- OMV Aktiengesellschaft, İMKB'den beher hisse 5,45818 YTL fiyat üzerinden olmak üzere 1 milyon adet, toplam 5 milyon 458 bin 180 YTL değerinde Petrol Ofisi A.Ş. hissesi satın aldığını bildirdi.
2 NİSAN:
- Çin Tarım Bakanlığı, H5N1 tipi kuş gribi vakası görülmesi üzerine, Türkiye'den kanatlı hayvan ve ürünlerinin ithalinin yasaklandığı duyurdu.
- Türk Traktör ile New Holland Trakmak, Türk Traktör çatısı altında birleşti.
3 NİSAN:
- Standart And Poor's Türkiye'nin ekonomik görünümünü durağandan negatife çevirdi.
4 NİSAN:
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Ankara Büyükşehir Belediyesi gaz dağıtım şirketi EGO'nun 2 Haziran 2005 - 1 Ocak 2006 tarihleri arasında abonelerden fazla bedel tahsil ettiğine ve bu bedelin abonelere geri verilmesi gerektiğine karar verdi.
5 NİSAN:
- Dünyanın en büyük yazılım firması Microsoft, iki patent hakkını ihlal ettiği gerekçesiyle Alcatel-Lucent firmasına 367 milyon dolar tazminat ödemeye mahkum edildi.
7 NİSAN:
- İngiltere'nin bankacılık devi HSBC, 370 bin müşterisinin bilgilerini içeren bilgisayar disketini kaybetti.
8 NİSAN:
- ABD Merkez Bankası, kredi sıkışıklığıyla mücadelede, nakit sıkıntısı çeken bankalara yüzde 2,820 faiz oranıyla 50 milyar dolar verdi.
11 NİSAN:
- Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütüne (FAO) göre dünya piyasalarında son 1 yılda yüzde 68 oranında artan kaliteli pirincin fiyatı, Türkiye'de ise son üç ayda yüzde 130'a varan oranlarda artış gösterdi.
13 NİSAN:
- Dünya genelinde gıda fiyatları arttı.
- Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehmet Mehdi Eker, pirinçte stok sorunu olmadığını, fiyat artışlarının spekülatif hareketlerden kaynaklandığını açıkladı.
14 NİSAN:
- Uluslararası Para Fonu (IMF) heyetiyle yürütülen gözden geçirme çalışmaları tamamlandı. IMF, gözden geçirmenin tamamlanmasıyla birlikte, Türkiye'ye 3,7 milyar dolarlık kredi diliminin serbest bırakılacağını açıkladı.
- Son 3 yılda ikiye katlanan gıda fiyatlarının yarattığı kriz Mısır, Filipinler gibi ülkelerde peş peşe ayaklanmalara yol açtı.
- BM Genel Sekreteri Ban Ki-Mun, dünyadaki gıda krizinin acil boyutlara ulaştığını ve dünya genelinde yoksullukla mücadelede son dönemde kat edilen mesafeyi tehdit ettiğini belirtti.
16 NİSAN:
- Uluslararası piyasalarda, ABD'de enflasyonun beklentilerin altında olması ve yeni konut inşaatlarındaki düşüşün ABD Merkez Bankasının faizleri düşüreceği beklentisini desteklemesi nedeniyle euro, dolar karşısında yeni bir rekor kırdı.
17 NİSAN:
- Thomson Reuters şirketi, dünyanın önde gelen haber kurumu olarak ticari hayatına başladı. Thomson şirketinin Reuters grubunu, 16 milyar dolarlık nakit ve hisse devriyle satın alması sonucunda oluşan yeni haber kuruluşunda 50 bin kişi çalışıyor, kurumun yıllık geliri ise 12,5 milyar dolar düzeyinde seyrediyor.
- Pirinç fiyatlarındaki artış nedeniyle Bakanlar Kurulu, Toprak Mahsulleri Ofisine (TMO) "sıfır gümrük vergisi" ile 100 bin ton pirinç ithalat izni verdi.
22 NİSAN:
- Turkuvaz Radyo Televizyon Gazetecilik ve Yayıncılık A.Ş, ATV-Sabah Ticari ve İktisadi Bütünlüğü satışıyla ilgili 1,1 milyar dolarlık ihale bedelini Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna (TMSF) ödediğini duyurdu.
- Euro, dolar karşısında yeni bir rekor kırarak, 1,60 dolar bariyerini aştı.
23 NİSAN:
- Uluslararası piyasalarda petrol fiyatları dün varili 119,90 dolar seviyesine kadar çıkıp yeni bir rekor kırdı.
25 NİSAN:
- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB), Başkent Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (Başkent EDAŞ) ve Sakarya Elektrik Dağıtım Anonim Şirketinin (SEDAŞ) özelleştirme ihale sürecine devam edilmesine karar verdi. İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Dağıtım Anonim Şirketinin (AYEDAŞ) özelleştirme ihalesinin ise iptal edildiği açıklandı.
- Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş'nin, Mecidiyeköy'deki eski likör fabrikası ve müştemilatının satışı ihalesinde en yüksek teklifi, 295 milyon 700 bin YTL ile açık artırmanın tek katılımcısı olan Kiler Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı verdi.
- TMSF, ATV-Sabah Ticari ve İktisadi Bütünlüğünün Radyo ve Televizyon Gazetecilik ve Yayıncılık A.Ş'ye devir ve teslim edildiğini bildirdi.
29 NİSAN:
- IMF ile yürütülmekte olan Stand-By düzenlemesinin gözden geçirme çalışmaları sonucu hazırlanan niyet mektubu imzalanarak IMF'ye iletildi.
- Deutsche Bank, küresel finans krizinin bankaya maliyetinin artmasıyla 5 yıldan bu yana ilk kez çeyrek dönem zararı açıkladı ve vergi öncesi 254 milyon euro zarar ettiğini bildirdi.
3 MAYIS:
- Devlet Bakanı Mehmet Şimşek ve Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, Maliye Bakanlığı'nda düzenledikleri ortak basın toplantısıyla 2008-2012 dönemini kapsayan orta vadeli mali çerçeveyi açıkladılar. Buna göre, 2008 yılı için yüzde 4,2 olarak öngörülen kamu kesimi faiz dışı fazla hedefinin yüzde 3,5, yüzde 1,9 olan merkezi yönetim bütçe açığının gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranının da yüzde 1,4 olarak revize edildiği bildirildi.
5 MAYIS:
- Avrupa Birliği, Türkiye, Irak ve Maşrık Arap ülkeleri (Mısır, Ürdün, Lübnan ve Suriye) Arap doğalgaz boru hattının hızla Türkiye, Irak ve (Nabucco ve diğer boru hatlarıyla) AB'ye bağlanması konusunda uzlaştı.
6 MAYIS:
- AB Komisyonu, 2009 yılı için 116,7 milyar avroluk ortak bütçe önerisinde bulundu.
9 MAYIS:
- Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yürütülmekte olan stand-by düzenlemesinin 7. ve sonuncu gözden geçirmesi, IMF İcra Direktörleri Kurulu tarafından görüşülerek onaylandı. Gözden Geçirme'nin tamamlanmasıyla 2 milyar 248 milyon SDR (özel çekme hakkı - yaklaşık 3 milyar 644 milyon ABD Doları) tutarındaki kredi dilimi serbest bırakıldı.
- Uluslararası piyasalarda ABD ham petrolünün varil fiyatı 126 doları da geçti.
14 MAYIS:
- İpek Matbaacılık Sanayi ve Ticaret A.Ş, Kanaltürk'ün, tüm borçlar dahil 30 milyon dolara devir ve satın alındığını bildirdi.
16 MAYIS:
- TMSF tarafından 2005 yılında 9 şirketine el konulması nedeniyle hukuki mücadelesini sürdürmek için İstanbul'a giden ve uzun süredir Isparta'dan ayrı kalan işadamı Şevket Demirel, yaptığı hukuki mücadeleyi kazanmasının ardından el konulan 9 şirketini devraldı.
- Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğüne ait Bandırma Limanının 36 yıl süreyle işletme hakkının devri ihalesinde, en yüksek teklifi 175 milyon 500 bin dolar ile Çelebi Ortak Girişim Grubu verdi. Samsun Limanının 36 yıl süreyle işletme hakkının devri ihalesinde ise en yüksek teklifi 125 milyon 200 bin dolar ile Ceynak Lojistik verdi.
19 MAYIS:
- Kapalı mekanlarda sigara içme yasağı getiren, "Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun" yürürlüğe girdi. Yasak bulunan yerlerde sigara içenlere 62 YTL ceza verilecek.
20 MAYIS:
- Cem Cengiz Uzan tarafından Telsim Mobil Telekomünikasyon Hizmetleri A.Ş. (Telsim) ve yöneticileri aleyhine New York Yüksek Mahkemesi'nde açılan davanın Uzan aleyhine kesinleştiği bildirildi.
21 MAYIS:
- Uluslararası Borsalar Örgütüne üye 51 borsa içinde İMKB, yüzde 72 ile dolar bazında Brezilya'dan sonra en yüksek getiriyi sağlayan ikinci borsa oldu.
22 MAYIS:
- Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, kuraklıktan etkilenen çiftçilerin borçlarının faizsiz olarak 1 yıl erteleneceğini açıkladı.
30 MAYIS:
- Kiler Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nahit Kiler, ikinci bir spekülasyona mahal vermemek için Mecidiyeköy'deki eski likör fabrikası arazisi ihalesine girmeme kararı aldıklarını açıkladı.
- Toprak Mahsulleri Ofisinin (TMO), spekülasyonlara önlem amaçlı 3 yıl aradan sonra ilk kez buğday ithal ettiği bildirildi.
- Petkim Petrokimya Holding A.Ş'nin yüzde 51 oranındaki kamu hissesinin Socar-Turcas-Injaz Ortak Girişim Grubuna devrine yönelik satış sözleşmesi imzalandı. Socar-Turcas-Injaz, 2 milyar 40 milyon dolarlık ihale bedelinin 1 milyar 660 milyon dolarını peşin ödedi.
1 HAZİRAN:
- Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, Türkiye'nin 2008 Mayıs ayı ihracatı geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 34,48 artışla 12 milyar 281 milyon dolara yükseldi. Söz konusu rakam, Türkiye'nin bugüne kadar bir ayda gerçekleştirdiği en yüksek ihracat rakamı oldu.
4 HAZİRAN:
- ABD'de tutsat (mortgage) kredisi başvuruları son 6 yılın en düşük seviyesine indi.
7 HAZİRAN:
- Petrol fiyatları bir günde 11 dolar birden artarak, 139,12 dolara çıktı.
14 HAZİRAN:
- G-8 ülkelerinin maliye bakanları, yüksek petrol ve gıda fiyatlarının istikrara kavuşmasına yardımcı olmak için petrol üreticisi ülkelere üretimi artırmaları çağrısında bulundu.
- Türkiye'nin önde gelen otomobil lastiği üreticileri Brisa, Pirelli, Goodyear lastik fabrikalarında 31 Mayıs'tan bu yana devam eden grev sona erdi.
16 HAZİRAN:
- Avrupa Birliği'nde ortak para kullanan 15 ülkenin dahil olduğu Euro Bölgesi'nde ortalama enflasyon, mayıs ayında yüzde 3,7 ile 16 yıllık tarihinin en yüksek düzeyine çıktı.
18 HAZİRAN:
- OMV Aktiengesellschaft'ın Petrol Ofisi A.Ş'deki doğrudan hissedarlık oranı yüzde 40,75'e yükseldi.
20 HAZİRAN:
- Dünya Bankası'ndan Türkiye'de uygulanan reform çalışmalarının parçası olan kamu sektörüne yönelik reformların desteklenmesi amacıyla 255,4 milyon euro tutarında kredi sağlandı.
- Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, Türkiye'nin ciddi bir kuraklık problemiyle karşı karşıya olduğu uyarısında bulundu.
22 HAZİRAN:
- Irak ve Türkiye arasında uzun bir süredir müzakerelere konu olan, bu ülkenin petrol ve doğal gaz rezervlerinin işletilmesi ihalelerine TPAO'nun da katılması konusunda gelişme sağlandı ve Irak Petrol Bakanlığı, 6 ülkenin resmi petrol firmasına daha bundan sonraki ihalelere katılma izni verdi.
24 HAZİRAN:
- Tekel'in sigara bölümü imzalanan sözleşmeyle birlikte British American Tobacco'ya (BAT) devredildi. ÖİB Başkanı Metin Kilci, özelleştirmeyle birlikte, Telekom'dan sonra tek seferde en büyük yabancı sermayenin Türkiye'ye geldiğini söyledi.
- Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, sebze meyvede Rusya'nın kısıtlama kararının 1 Temmuz'da kalkacağını açıkladı.
26 HAZİRAN:
- EPDK, yılın ikinci elektrik zammını onayladı. Buna göre, 1 Temmuz 2008 tarihinden itibaren konutlarda kullanılan elektriğe yüzde 21, sanayide kullanılan elektriğe ise yüzde 22 oranında zam yapılacak.
27 HAZİRAN:
- Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Türk Gıda Kodeksi Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliğini değiştirdi. Toplu tüketim yerleri hariç, en küçük ekmek 300 gram olacak, ağırlık 50'şer gram artırılacak.
- Groupama, Güven Sigorta ve Güven Hayat şirketlerinin yüzde 100'ünü Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliğinden (TTKMB) 350 milyon YTL karşılığında satın aldı.
30 HAZİRAN:
- Euro Bölgesi'nde enflasyon haziran ayında yüzde 4 ile 16 yıllık tarihinin yeni zirvesine çıktı. AB'de ortak para kullanan 15 ülkenin dahil olduğu Euro Bölgesi'nde bir önceki enflasyon rekoru yüzde 3,7 ile mayıs ayında kaydedilmişti.
Ekonomide yılın üçüncü çeyreğinde ABD'de derinleşen kriz, Avrupa bankalarını da sıkıntıya soktu.
ABD'de yüksek riskli konut kredisi sektöründe başlayan kriz, önce Avrupa bankalarını etkilemedi, fakat daha sonra küresel likidite sıkıntısının baş göstermesi nedeniyle Avrupa bankaları da krizden etkilenmeye başladı.
İngiltere'de B&B bankasının devletleştirilme kararının ardından, Avrupa'nın en büyük bankalarından olan Fortis'e 11 milyar avronun üzerinde mali kurtarma paketi sağlanması, Hollanda'nın en büyük bankası olan ve Fortis bünyesindeki ABN Amro'nun mali yüklerinin artması, krizin Avrupa bankalarını da etkilemeye başladığının en büyük kanıtı olarak gösterildi.
Krizin küresel çapta bir mali krize dönüşmesi üçüncü çeyreğe kadar küresel bankaların 400 milyar doları aşkın zarar etmesine yol açtı.
Bu dönemde ABD'nin dördüncü büyük yatırım bankası Lehman Brothers, girdiği zor durumdan kurtulamayarak iflasını istedi. ABD'nin iki numaralı bankası Bank of America, küresel kredi krizi nedeniyle yaklaşık 46 milyar dolar zarar eden dünyanın en büyük aracı kurumu Merrill Lynch'i 50 milyar dolara satın alma kararı aldı.
Dünyanın en büyük bankalarından 10'u 70 milyar dolarlık acil yardım fonu oluşturmaya karar verdi. Bank of America, Barclays, Citibank, Credit Suisse, Deutsche Bank, Goldman Sachs, JP Morgan, Merrill Lynch, Morgan Stanley ve UBS bankalarının her birinin 7 milyar dolar vermeyi kabul ettiği fon ile dünya piyasalarındaki panik havası önlenmeye amaçlandı.
Türkiye yılın üçüncü çeyreğine elektrikte ilk dağıtım özelleştirmeleri ihalelerinin yapılmasıyla başladı. Bu çerçevede Başkent EDAŞ ve Sakarya EDAŞ'ın özelleştirme ihaleleri yapıldı. Mersin-Akkuyu'da kurulması planlanan Türkiye'nin ilk nükleer santral inşaatı ve işletimi için açılan ihalede tek teklif sahibi Rus Atomstroyexport oldu.
Ham petrol fiyatları 11 Temmuz'da 147,27 dolarla tüm zamanların rekorunu kırdı.
1 Ocak 2009 tarihinden itibaren paradan "yeni" ibaresinin kaldırılacağı ve yeniden "Türk Lirası"na geçileceği açıklandı.
Ekonomide yılın üçüncü çeyreğine ilişkin gelişmeler özetle şöyle:
1 TEMMUZ:
- Aralarında Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ), Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ), Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ), elektrik dağıtım şirketleri ve BOTAŞ'ın da yer aldığı enerji KİT'leri, "Maliyet Bazlı
Fiyatlandırma Mekanizması"na resmen geçti.
- Elektrik dağıtım özelleştirmelerinde Başkent Elektrik Dağıtım A.Ş'nin (Başkent EDAŞ) özelleştirilme ihalesinde en yüksek teklifi, 1 milyar 225 milyon ABD doları ile Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş.-Österreichische Elektrizitatswirtschafts-Aktiengesellschaft (Verbund)-Enerjisa Enerji Üretim A.Ş. Ortak Girişim Grubu verdi. Sakarya EDAŞ'a ise en yüksek teklifi 600 milyon ABD Doları ile Akcez Ortak Girişim Grubu verdi.
- Elektriğin kWh ücreti, konutlarda yüzde 21 artışla 17,944 YKr, sanayide yüzde 21,56 artışla 16,143 YKr'ye yükseldi.
- 16 yaş ve üstündekiler için asgari ücret, brüt 608,40 YTL'den 638,70 YTL'ye, 16 yaşından altındakiler için 515,40 YTL'den 540,60 YTL'ye yükseldi.
2 TEMMUZ:
- İsviçre Yüksek Mahkemesi, Motorola şirketinin Telsim'in eski sahibi Uzan ailesinden alacaklarını, ailenin İsviçre bankalarındaki hesaplarından tahsil edebileceğine karar verdi.
- Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker ve Rusya Tarım Bakanı Aleksiy Gordeyev, Rusya'ya girişi kısıtlanan bazı Türk sebze ve meyve ürünlerine yasağın kaldırılmasını öngören ve Rusya'ya ihracatın devamlılığını öngören memorandumu imzaladı.
4 TEMMUZ:
- G-8 Zirvesi öncesi Dünya Bankası bir rapor yayımlayarak, yükselen gıda ve petrol fiyatları nedeniyle dünyanın tehlikeli bir döneme girdiğini duyurdu.
7 TEMMUZ:
- Oyakbank'ı satın alarak Türk bankacılık sektörüne giren Hollanda kökenli ING grubu, Türkiye'deki faaliyetlerine "ING Bank" ismiyle başladı.
8 TEMMUZ:
- AB ekonomi ve maliye bakanları, 2009 yılı başında 16'ncı üye olarak Avro Bölgesi'ne katılacak Slovakya için dönüşüm kurunu "1 avro = 30,126 Slovak Koronası" olarak belirledi.
11 TEMMUZ:
- Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, TTNet haricindeki internet servis sağlayıcılara al-sat ve veri akış erişiminde yüzde 2,6 ile 3,8'lik indirim yapılacağını söyledi.
- Uluslararası piyasalarda ham petrol fiyatları 147,27 dolarla tüm zamanların rekorunu kırdı.
14 TEMMUZ:
- Mortgage krizi sonrasında büyük yara alan ABD'nin en büyük konut finansman şirketleri Fannie Mae ve Freddie Mac için büyük bir kurtarma operasyonu başlatıldı.
- Belçika sermayeli Inbev, ABD sermayeli bira üreticisi Anheuser-Busch'u 52 milyar dolara satın aldı.
15 TEMMUZ:
- Avro, ABD Doları karşısında rekor düzeyde yükseldi. Avrupa para piyasasında avro, 1,6038 dolar düzeyinden işlem görerek, tüm zamanların en yüksek düzeyine ulaştı.
- Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, buğdaya 5, arpa, yulaf ve çavdara 4, çeltik, kuru fasulye, nohut ve mercimekte 10 YKr prim ödeneceğini açıkladı.
18 TEMMUZ:
- AB Komisyonu rüşvet vererek ve diğer yollarla rekabeti engellediği için İntel'e soruşturma başlattı.
- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunun (TMSF), Hazine'ye olan 90 milyar YTL'lik borcu silindi.
- Halkbank, İstanbul'daki arsa için Toplu Konut İdaresine (TOKİ) 223,5 milyon YTL ödedi.
21 TEMMUZ:
- Roche, 44 milyar dolara Genentech'in tamamını alacağını açıkladı.
22 TEMMUZ:
- 2,5 milyar avroluk 6 denizaltı ihalesini Alman sermayeli HDW ve Marine Force ortak girişim grubu kazandı.
- Koç Holding, Koç Allianz Sigorta ve Koç Allianz Hayat ve Emeklilik'teki hisselerini 353,4 milyon avroya Allianz'a sattı.
23 TEMMUZ:
- Danimarka sermayeli Carlsberg, Türk Tuborg'u 80 milyon dolara İsrail sermayeli Central Bottling Company'e sattı.
24 TEMMUZ:
- Toplu Konut İdaresi (TOKİ) iştiraki Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş tarafından gelir paylaşımı yöntemiyle tekrar satışa çıkarılan Mecidiyeköy'deki eski likör fabrikası arazisinin ihalesinde, 425 milyon YTL ile
idareye en yüksek payı, Aşçıoğlu İnşaat-Ofton İnşaat-Meydanbey İnşaat-Omak İnşaat Ortak Girişimi verdi.
- ABD'de tutsat mağduru 400 bin ev sahibini icraya düşmekten ve 2 tutsat devini (Fannie Mae ve Freddie Mac) çöküşten kurtarmayı amaçlayan tasarı, ABD Temsilciler Meclisi'nden geçti.
- Porsche'nin, Volkswagen'deki payını yüzde 31'den yüzde 50'ye yükseltme talebine AB Komisyonu'ndan vize verildi.
26 TEMMUZ:
- ABD'de kredi krizi nedeniyle 2 bankaya daha el konuldu. First National Bank of Nevada ve First Heritage Bank of Newport Beach'in de eklenmesiyle bu yıl el konulan banka sayısı 7'ye çıktı.
27 TEMMUZ:
- Konut Edindirme Yardımının (KEY) tasfiyesi kapsamında ödemeler başladı. 8,5 milyon kişiye 2,8 milyar YTL ödeme yapılacak. Konuyla ilgili 4'er kilogramlık 79 cilt, 2000 sayfalık Resmi Gazete yayımlandı.
28 TEMMUZ:
- Rusya'nın petrol şirketi OAO Lukoil, Aytemiz Petrol bünyesindeki petrol dağıtım şirketi AKPET'in tamamını 500 milyon doların üzerinde bir fiyatla satın aldı.
29 TEMMUZ:
- Lukoil, Akpet'i 500 milyon dolara satın aldı.
30 TEMMUZ:
- Piyasalarda AK Partinin kapatılmayacağı beklentisiyle dolar 1,18 YTL'ye indi, borsa 41 binin üzerine çıktı.
31 TEMMUZ:
- Doğal gaz fiyatları konutlara yüzde 16,88, sanayiye yüzde 18,77 oranında yansıyacak şekilde artırıldı.
- AK Partinin kapatılmaması yönündeki kararı piyasalar, iş dünyası ve yatırımcılar tarafından olumlu karşıladı. İMKB endeksi 43 bini gördü, dolar 1,15 YTL'ye kadar indi.
1 AĞUSTOS:
- ABD'de işsizlik son dört yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Temmuz ayı itibarıyla istihdamda 51 bin kişilik azalma oldu ve Temmuzda yıllık işsizlik yüzde 5,7 oranında gerçekleşti.
- Uluslararası derecelendirme kuruluşu Standart&Poor's AK Partinin kapatılmaması yönündeki kararın ardından Türkiye'nin negatif olan görünümünü, durağana çevirdi.
6 AĞUSTOS:
- Ham petrol fiyatları, son üç ayın en düşük düzeyine geriledi. ABD ham petrolünün varil fiyatı, son üç ayın en düşük düzeyi olan 118,10 dolara indi.
7 AĞUSTOS:
- Vestel, Danimarka sermayeli beyaz eşya firması Vestfrost'u satın aldı.
8 AĞUSTOS:
- Türkiye'nin mayıs ayında cari açığı, geçen yılın aynı ayıyla karşılaştırıldığında yüzde 78,2 oranında artarak, 3 milyar 137 milyon dolardan 5 milyar 591 milyon dolara yükseldi.
12 AĞUSTOS:
- ABD'nin en büyük üçüncü bankası olan JP Morgan, haziran sonundan bu yana yüksek riskli tutsat (mortgage) krizi kaynaklı zararının 1,5 milyar dolar olduğunu bildirdi.
- Rusya-Gürcistan savaşı nedeniyle Bakü-Tiflis-Erzurum doğalgaz boru hattı akışı BP tarafından kesildi.
- İddaa'yı 10 yıl oynatmak için Doğan-Lottomatica-Snai, Çukurova-Inteltek ve İngiliz sermayeli Ladbrokes-Lottos teklif verdi.
13 AĞUSTOS:
- Başbakanlık Enerji verimliliği kapsamında, aydınlatmada yüzde 80 enerji tasarrufu sağlamak için 80 bin kamu binasındaki akkor flamanlı lambayı tasarruflu lambayla değiştirme kararı aldı.
14 AĞUSTOS:
- İzgaz'ın özelleştirilmesi ihalesinde en yüksek teklifi 232 milyon dolarla Gaz de France verdi.
15 AĞUSTOS:
- Digicom, LG'ye 210 milyon YTL'lik tazminat davası açtı.
16 AĞUSTOS:
- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, en düşük memur maaşına 15 Ağustos 2008 tarihinden geçerli olmak üzere 103 YTL ilave ek ödeme yapılacağını bildirdi. Böylece en düşük memur maaşı 1119 YTL'ye, araştırma görevlisi maaşı ise 1553 YTL'ye çıktı.
18 AĞUSTOS:
- Rekabet Kurulu, Botaş hakkında fiyat politikası nedeniyle rekabeti ihlal ettiği yönündeki şikayeti reddetti. Başkent ve Sakarya Elektrik özelleştirmeleri için izin verdi.
19 AĞUSTOS:
- Danıştay, 9 otoyol ve 2 boğaz köprüsünün, işletme hakkı devri yöntemiyle özelleştirilmesine ilişkin ÖYK'nın 19 Nisan 2007 tarihli kararının yürütmesini oybirliğiyle durdurdu.
23 AĞUSTOS:
- SPK, ilk serbest yatırım fonu (hedge fon) talebini kayda aldı.
27 AĞUSTOS:
- Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren paradan "yeni" ibaresinin kaldırılacağını ve yeniden "Türk Lirası"na geçileceğini bildirdi.
28 AĞUSTOS:
- "İddia" ihalesinde Çukurova grubu şirketi Inteltek, İdiaa'yı yüzde 1,4 payla işletmeyi kabul etti.
29 AĞUSTOS:
- Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, 1 Eylül pazartesi gününden itibaren Türkiye olarak Rusya'ya karşı tedbir paketinin uygulamaya konulacağını açıkladı.
- ABD'li yatırım bankası Lehman Brothers'ın bu yıl 1,500 çalışanını işten çıkaracağı bildirildi.
2 EYLÜL:
- Reklam Kurulu, "Coca-Cola Zero" ile "Pepsi Max" reklamlarında kullanılan "sıfır şeker" tanımlamasını yanıltıcı ve aldatıcı bularak her iki reklama ayrı ayrı 60 bin YTL para ve reklam durdurma cezası verdi.
3 EYLÜL:
- TÜİK, Ağustos'ta TÜFE'nin yüzde 0,24, ÜFE'nin yüzde 2,34 azaldığını açıkladı. Böylelikle enflasyon Ağustos'ta beklentilerin aksine eksi çıktı. Yıllık enflasyon ise TÜFE'de yüzde 11,77, ÜFE'de yüzde 14,67 oldu.
5 EYLÜL:
- ABD'de işsizlik oranı, son 5 yılın en yüksek düzeyine ulaştı.
7 EYLÜL:
- ABD yönetimi, geçen yıl patlak veren tutsat krizinden çok kötü etkilenen, 5 trilyon doları aşkın kredi büyüklüğüne sahip dev tutsat (mortgage) şirketleri Fannie Mae ve Freddie Mac'in denetimine, daha büyük bir krizin çıkmaması amacıyla el konulduğunu duyurdu. Şirketlerin denetimi Federal İskan Dairesine geçti.
8 EYLÜL:
- ABD'de mortgage devleri Fannie Mae ve Freddie Mac'a el konmasının ülkedeki konut piyasasını istikrara kavuşturacağı ve dünya mali piyasalarını teşvik edeceği tahmini, New York Menkul Değerler Borsası'nda hızlı bir yükselişe yol açtı.
- Tekfen İnşaat'ın yüzde 50'sinin 520 milyon dolara SOCAR'ın kuracağı şirkete satılacağı açıklandı.
10 EYLÜL:
- Wall Street'in simgesi olan ABD'nin dördüncü büyük yatırım bankası Lehman Brothers'in şubat ayında 46 milyar dolar olan piyasa değeri, 6 milyar dolara indi. Lehman Brothers üçüncü çeyrekte 4 milyar dolar zarar açıklayınca dünya borsaları düşüşe geçti. İMKB 100 Bileşik Endeksi de 40 bin puanın altına geriledi.
11 EYLÜL:
- Avro 1,40 doların altına inerek, dolar karşısında son 12 aydaki en düşük değeri gördü.
12 EYLÜL:
- Deutsche Bank'ın, Deutsche Postbank'ın yüzde 29,75'ini 2,79 milyar avroya alacağı açıklandı.
15 EYLÜL:
- ABD'nin dördüncü büyük yatırım bankası durumundaki Lehman Brothers, kredi krizi nedeniyle girdiği zor durumdan kurtulamayarak iflas başvurusunda bulundu.
- ABD'nin iki numaralı bankası Bank of America, küresel kredi krizi nedeniyle yaklaşık 46 milyar dolar zarar eden dünyanın en büyük aracı kurumu Merrill Lynch'i 50 milyar dolara satın alma kararı aldı.
- Dünyanın en büyük bankalarından 10'u 70 milyar dolarlık acil yardım fonu oluşturmaya karar verdi. Bank of America, Barclays, Citibank, Credit Suisse, Deutsche Bank, Goldman Sachs, JP Morgan, Merrill Lynch, Morgan Stanley ve UBS bankalarının her birinin 7 milyar dolar vermeyi kabul ettiği fon, dünya piyasalarında panik çıkmasını önlemeyi amaçlıyor.
- ABD'de konut sektöründe başgösteren kredi krizinin daha sonra küresel çapta bir mali krize dönüşmesi, bankaların 400 milyar doları aşkın zarar etmesine yol açtı.
- Amerikan sermayeli dev sigorta şirketi AIG, Amerikan Merkez Bankası'ndan 40 milyar dolar destek istedi.
- Alman havayolları şirketi Lufthansa'nın, Belçika havayolları Brussels Airlines'i bünyesine katacağı açıklandı.
- ABD ham petrolünün varil fiyatı 3,18 dolar düşerek son altı ayın en düşük seviyesi olan 98 dolara, Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da 2,95 dolar gerileyerek 94,63 dolara indi.
16 EYLÜL:
- Moskova borsası, ABD piyasalarından gelen olumsuz haberler yüzünden bugün yüzde 16'dan fazla değer kaybedince işlemler bir saatliğine durduruldu.
- Uluslararası piyasalarda petrol fiyatları, küresel mali piyasalardaki dalgalanmanın petrol talebini aşındıracağı ve yatırımcıların daha güvenli limanlara sığınacağı endişelerinin artması nedeniyle yüzde 4'den fazla değer
kaybetti. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), 2008 yılı için küresel petrol talebi büyümesini bu yıl altıncı kez azalttı.
- Merkez bankaları piyasalara toplam 230 milyar dolar verdi. ABD Merkez Bankası, 50 milyar dolar, Avrupa Merkez Bankası 70 milyar avro, İngiltere Merkez Bankası 25,2 milyar avro, Japonya Merkez Bankası 24 milyar dolar, Rusya Merkez Bankası 12,9 milyar dolar, İsviçre Merkez Bankası da, piyasalara 5 milyar avro enjekte etti.
17 EYLÜL:
- Amerikan Merkez Bankası, ABD'nin ünlü sigorta şirketi AIG'ye 85 milyar dolar para aktardı ve şirketin hisselerinin yüzde 80'ini denetim altına aldı.
- İngiliz sermayeli Barclays bankası, Lehman Brothers'ın 10 bin kişi çalışan bir kısmını 1,75 milyar dolara almaya karar verdi.
- Hisse senetleri yüzde 50 düşen Moskova Borsası, 2 gün kapatıldı.
18 EYLÜL:
- ABD, Avrupa, İngiltere, İsviçre, Japonya ve Kanada merkez bankaları kısa vadede piyasaları 250 milyar dolar fonlayacaklarını açıkladı.
- Amerikan Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası ile 110, Japon Merkez Bankası ile 60, İngiltere Merkez Bankası ile 40, Kanada Merkez Bankası ile 10 milyar dolar geçici döviz takası yapma yetkisi aldı.
- İngiliz sermayeli Lloyds TSB bankası, Halifax bankasını 12 milyar sterline satın alma kararı aldı.
- EPDK, 1 Ekim tarihinden geçerli olmak üzere, konutta yüzde 9,07, sanayide yüzde 9,27, ticarethanede yüzde 9,35 zammı öngören kararı onayladı.
19 EYLÜL:
- ABD Sermaye Piyasası Kurulu (SEC) mali kuruluşların açığa satışını 2 Ekim tarihine kadar yasakladı. Gerekirse yasak 10 gün daha uzatılacak. Karar borsalarında büyük artışlar sağladı.
- Moskova Menkul Kıymetler Borsası, endekslerin çok hızlı yükselmesi nedeniyle geçici olarak yeniden kapatıldı.
21 EYLÜL:
- ABD Başkanı Bush, mali sistemi düzeltmek için gerekli 700 milyar dolarlık kurtarma paketini Kongreye gönderdi.
- Porsche, Volkswagen'deki hisseni yüzde 4,89 artırarak yüzde 35,14'e çıkardı.
22 EYLÜL:
- Amerikan Merkez Bankası, ABD'nin en büyük iki yatırım bankası Goldman Sachs ve Morgan Stanley'i kendi denetiminde çalışan bankacılık holding şirketlerine dönüştürüldü. İki banka da mevduat bankası oldular.
- Japon Nomura, Lehman Brothers'ın Avrupa ve Orta Doğu'daki hisseleri ve yatırım bankacılığı faaliyetlerini almak için anlaştı.
23 EYLÜL:
- Irak, dünyanın en büyük petrol şirketlerinden biri olan Royal Dutch/Shell petrol şirketiyle 4 milyar dolarlık doğal gaz anlaşması imzaladı.
- TOKİ'nin Ataköy arazisi ihalesinde 850 milyon YTL ile en yüksek teklifi Sinpaş-Kat Turizm Ortaklığı verdi.
24 EYLÜL:
- Amerikan sigorta şirketi AIG, 85 milyar dolara yüzde 79,9'unu Hazine denetimine geçiren anlaşmayı imzaladı.
- Mersin-Akkuyu'da kurulması planlanan Türkiye'nin ilk nükleer santral inşaatı ve işletimi için açılan ihaleye teklif veren tek firma Rus Atostroyexport oldu.
- Amerikan Federal Soruşturma Bürosu (FBI), Fannie Mae, Freddie Mac, Lhman Brothers ve AIG hakkında soruşturma başlattı. FBI, incelemesinde kurumları tutsat krizi konusunda müşterilerine karşı yeterince aydınlatıcı olmamakla suçluyor.
- ABD Merkez Bankası, Avustralya ve İsveç merkez bankalarıyla 10'ar, Norveç ve Danimarka merkez bankalarıyla ise 5'er milyar dolarlık geçici döviz takası anlaşması yaptı.
25 EYLÜL:
- ABD hükümeti, 307 milyar dolar varlığa sahip ülkenin en büyük mevduat bankalarından Washington Mutual'a el koydu. ABD'nin en büyük tasarruf ve kredi bankası Washington Mutual'ın varlıkları ise JPMorgan tarafından 1,9 milyar dolara satın alındı.
26 EYLÜL:
- Amerikan Merkez Bankası piyasalara 30 milyar dolar verdi. Avrupa Merkez Bankası 35, İngiltere Merkez Bankası 30, İsviçre Merkez Bankası 9 milyar dolar vereceğini açıkladı.
- ABD'de 56,2 milyar dolarlık teşvik paketi senatoda reddedildi.
27 EYLÜL:
- Washington Mutual, JPMorgan'ın satın almadığı bölümler için iflas başvurusunda bulundu.
29 EYLÜL:
- ABD'de Temsilciler Meclisi, 700 milyar dolarlık finans sektörünü kurtarma paketini 205'e karşı 228 oyla reddetti.
- New York Menkul Kıymetler Borsasında Dow Jones, tarihinde ilk kez 777,68 puan kaybetti.
- Amerikan Merkez Bankası (Fed) öncülüğündeki dünya merkez bankaları piyasalara 620 milyar dolar vereceklerini açıkladılar. 330 milyar doları Fed, 290 milyar doları ise Avrupa Merkez Bankası ve 8 merkez bankası verecek.
- ABD hükümeti tarafından el konulan Wachovia'nın bankacılık kesiminin 42 milyar dolara Citigroup'a satılacağı açıklandı.
- Belçika-Hollanda sermayeli Fortis Bank 11,2 milyar avroya kamulaştırıldı. Belçika 4,7, Hollanda 4, Lüksemburg 2,5 milyar avro verdi.
- İzlanda, ülkenin üçüncü büyük bankası Glitnir'in yüzde 75'lik hissesini devletleştirdi.
- İngiltere, zordaki Bradford and Bingley bankasına el koyacağını resmen açıkladı. 91 milyar dolarlık konut kredisi ve kredi hesabı devletleştirilecek.
30 EYLÜL:
- BOTAŞ, konutlarda kullanılan doğalgaz fiyatına yüzde 4,55, sanayide kullanılan doğalgaza yüzde 4,69 oranında zam yaptı.
- Sermaye sıkıntısı çeken Dexia'ya Belçika ve Fransa 3'er milyar avro aktarma konusunda anlaşırken, Lüksemburg da 376 milyon avro katkıda bulunma kararı aldı.
- Kısa süre önce 3 kez işlemlere kapatılan Moskova Borsası'nda işlemler yine durduruldu.
- ABD Başkanı Bush'un 700 milyar dolarlık kurtarma paketi Temsilciler Meclisine takılınca ülkede borsalar çöktü. Amerikan sermaye piyasasındaki kayıp 1,1 trilyon doları buldu.
- İrlanda, finansal krizle mücadele için 400 milyar euroluk paket oluşturdu, mevduata tam garanti getirdi.
Ekonomide yılın dördüncü çeyreği de küresel finans krizinin yaşandığı ortamda hareketli geçerken, kriz Avrupa ülkelerinin ardından Türkiye'nin de aralarında bulundu gelişmekte olan ülkelere de sıçradı.
Bu dönemde, ABD, İngiltere, Almanya, Fransa, İrlanda gibi ülkeler ard arda "kurtarma paketleri" çıkardılar. Bu çerçevede ABD Temsilciler Meclisinde daha önce reddedilen 700 milyar dolar tutarındaki kurtarma paketi kabul edildi.
Dünyanın neredeyse tüm ülkelerine sıçrayan kriz, birçok ülkeyi bankalardaki mevduatlara yüzde 100 garanti vermeye zorladı.
Krizin Avrupa'ya sıçraması dünya borsalarında büyük sarsıntıya neden oldu. Dünyadaki borsaların hemen hemen tamamı yere çakıldı. Birçok ülkenin büyük bankaları devletleştirildi. Uluslararası Para Fonu (IMF), küresel kredi krizinden kaynaklanan zararların 1,4 trilyon dolara ulaştığının tahmin edildiğini bildirdi.
Ham petrolde üçüncü çeyrekte başlayan düşüş bu dönemde de devam etti. Uluslararası piyasalarda ham petrol fiyatları 40,5 dolara kadar geriledi.
Türkiye'de cep telefonu kullanıcılarına yeni iletişim olanakları sağlayacak üçüncü nesil mobil iletişim sistemleri (3G) ihalesi yapıldı.
Son çeyrekte küresel finans krizinin etkileri Türkiye'de de hissedilmeye başlandı. Dolar kuru bir ara 1,80'e dayanırken, sonra yine 1,55 seviyesine indi. Borsada 21 bin puan altına kadar iniş oldu. Hükümet krizle mücadele için "ekonomik paket" hazırlıklarına, IMF ile stand-by görüşmelerine başladı.
Ekonomide yılın son çeyreğine ilişkin gelişmeler özetle şöyle:
1 EKİM:
- Konutlarda kullanılan elektrik yüzde 9,07, sanayide kullanılan elektrik ise yüzde 9,27 zamlandı.
- İngiltere'de üretim son 17 yılın en düşük düzeyine geriledi.
- ABD Başkanı George W. Bush, zor durumdaki otomotiv sektörüne yardımcı olmak amacıyla 25 milyar dolarlık düşük faizli kredi desteğini içeren yasa paketini imzaladı.
- İngiltere hükümeti, mevduat sahiplerinin bankalardaki paralarının 50 bin sterlinlik bölümünün garanti altına alındığını açıkladı. Bu rakam 35 bin sterlindi.
2 EKİM:
- ABD'de Senato 700 milyar dolarlık kurtarma paketini 25'e karşı 74 oyla kabul etti, paketi 150 milyar dolarlık artışla 850 milyar dolara çıkardı. 150 milyar dolar vergi indirimleri içeriyor.
3 EKİM:
- ABD Temsilciler Meclisinde daha önce reddedilen 700 milyar dolar tutarındaki kurtarma paketi ikinci denemede 171'e karşı 263 oyla kabul edildi. Bush, paketi hemen onayladı.
- Uluslararası derecelendirme kurulu Standard&Poor'si kürüsel kriz nedeniyle 52 ülkede, menkul kıymet borsalarında, sadece Eylül ayında 4,1 trilyon dolarlık değer kaybı yaşandığını açıkladı. 9 aylık kayıp da 10,5 trilyon doları buldu.
- Hollanda, Fortis'in ABN Amro dahil Hollanda faaliyetlerini 16,8 milyar avroya satın alacağını açıkladı.
- Wells Fargo, 15,1 milyar dolara Wachovia bankasını satın alacağını açıkladı.
4 EKİM:
- Yaşanan küresel ekonomik kriz nedeniyle AB'nin dört büyük ekonomisinin liderleri Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, Almanya Başbakanı Angela Merkel, İngiltere Başbakanı Gordon Brown ve İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi, Paris'te "ekonomiyi kurtarma zirvesi" yaptı. Zirveden "kemerleri gevşetelim" çağrısı yapıldı.
- Avrupa Yatırım Bankası, Avrupa'daki küçük ve orta ölçekli şirketlere finansman sağlamak amacıyla 15 milyar avroluk bir fon oluşturdu.
5 EKİM:
- Citibank, Wells Fargo'nun Wachovia bankasını 15,1 milyar dolara alma işlemini mahkeme kararıyla durdurdu.
6 EKİM:
- ABD Wall Street Borsasının temel göstergesi olan Dow Jones Endeksi, 29 Ekim 2004'ten bu yana ilk kez 10 bin puanın altında "9.955,50" puandan kapandı.
- Rusya'da borsalar yüzde 15 oranında düşüş kaydedince işlemler durduruldu. Diğer ülkelerdeki borsalarda da düşüş eğilimi devam etti.
- Almanya'da bir araya gelen hükümet, Merkez Bankası ve banka yöneticileri, 50 milyar avroluk yeni bir destek paketi üzerinde anlaşmaya vardı.
- Fortis bankasının yüzde 75'inin 9 milyar avroluk hisse değişimiyle Fransız BNP Paribas'a geçeceği açıklandı. Karar sonrası BNP Paribas'ın yüzde 11,7'si Belçika, yüzde 1,1'i Lüksemburg'a geçecek.
- Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick, artık işe yaramayan G-7'nin 7 gelişmekte olan ülkeyle (Çin, Hindistan, Brezilya, Rusya, Meksika, Suudi Arabistan ve Güney Afrika Cumhuriyeti) genişletilerek yeni bir grubun oluşturulması düşüncesini ortaya attı.
- İzlanda mevduata yüzde 100, Almanya özel tasarruflara yüzde 100 garanti getireceğini, İsveç ise halen 35 bin 500 dolar olan garantiyi 71 bin dolara yükselteceğini açıkladı. İrlanda, Avusturya tam garanti getirmişti.
- Amerikan Merkez Bankası, yıl sonuna kadar bankalara 900 milyar dolar kadar nakit vereceğini açıkladı.
- Almanya tutsat kredi bankası Hypo Real Estate'i 50 milyar avroya kurtaracağını duyurdu.
- Avrupa otomotiv şirketleri AB'den 40 milyar avro destek istedi.
7 EKİM:
- IMF, küresel kredi krizinden kaynaklanan zararların 1,4 trilyon dolara ulaştığının tahmin edildiğini bildirdi.
- Arap ülkelerindeki borsalar rekor oranlarda düştü.
- AB üyeleri, Birlik genelinde halen alt sınırı 20 bin avro olan mevduat güvencesinin 1 yıl içinde 50 bin avroya yükseltilmesi konusunda anlaştı.
- Rusya, bankalara 36 milyar dolarlık destek vermeye karar verdi.
- ABD Dahili Vergi Servisi şirketlerin yurt dışından ülkeye götürecekleri mevduatları yüzde 35'lik gelir vergisinden muaf tutma kararı aldı.
- Amerikan Merkez Bankası, Mitsubishi UFJ Financial Group'un Morgan Stanley'den yüzde 24,9'a kadar hisse almasını onayladı.
- Merkez Bankası, repo ihalesiyle piyasaya 1 milyar YTL verdi.
- İzlanda ülkenin 2. büyük bankası Landsbanki'yi devletleştirdi. Rusya'dan 4 milyar avro borç almaya karar verdi.
- İspanya mevduat güvencesini 100 bin avroya, 30 milyar avroluk kriz fonunu gerekirse 50 milyar avroya çıkarma kararı aldı.
8 EKİM:
- Dünyanın en büyük merkez bankaları koordineli olarak faiz oranlarını indirdiler. ABD Merkez Bankası gösterge faiz oranını yüzde 0,5 indirerek yüzde 1,5'e, Avrupa Merkez Bankası yüzde 4,25'den yüzde 3,75'e, İngiltere Merkez Bankası yüzde 5'den yüzde 4,5'e, Çin Merkez Bankası yüzde 7,20'den yüzde 6,93'e çekti.
- İngiltere hükümeti 8 büyük bankasını kurtarmak için 437,2 milyar dolarlık bir kurtarma paketi açıkladı.
- Yunanistan mevduat garantisinin 20 bin avrodan 100 bin avroya yükselteceğini, Slovakya, mevduatta tam garantiye geçeceğini açıkladı.
9 EKİM:
- Merkez Bankası, Döviz ve Efektif Piyasaları döviz depo piyasasındaki aracılık faaliyetlerine yeniden başlanmasına karar verdi.
- Merkez Bankası döviz rezervleri, 26 Eylül itibariyle 80 milyar 39 milyon dolar ile rekor düzeye yükseldi.
- Amerikan sigorta şirketi AIG'e 38 milyar dolarlık yeni kredi açıldı.
- İzlanda'da hükümet, ülkenin en büyük bankası Kaupthing'e el koydu.
- Dexia bankasının kredilerinin bir yıl süresince yüzde 60,5'ini Belçika, yüzde 36,5'ini Fransa, yüzde 3'ünü Lüksemburg karşılayacak.
- IMF Başkanı Dominique Strauss-Kahn, sorun yaşayan ülkeye IMF'nın yardım edeceğini söyledi.
- Zimbabve'de temmuz ayı itibarıyla yıllık enflasyon yüzde 231 milyona ulaştı.
10 EKİM:
- IMF-Dünya Bankası toplantıları Washington'da başladı.
- Rus parlamentosunun alt kanadı Duma, ekonomik krizin üstesinden gelmeyi öngören 86 milyar dolarlık yardım paketini onayladı.
- Dünya piyasalarındaki deprem nedeniyle İMKB bir günde 17 milyar dolar eridi ve 3 yıl geriye gitti. Dolar 1,44 YTL'yi gördü.
- ABD'de başlayıp Avrupa'ya sıçrayan küresel kriz Asya'yı da etkilemeye başladı. ABD borsalarındaki tarihi çöküş Asya ve Avrupa borsalarını da vurdu. Singapur teknik olarak resesyona girdiğini ilan ederken, iflas eden Japon sigorta şirketi Yamato Life Insurance, krizin Asya'daki ilk kurbanı oldu.
- Kanada, bankalardan 21 milyar dolarlık tutsat destekli menkul kıymet satın almaya karar verdi.
- Danimarka, 5 Ekim'den geçerli olmak üzere mevduata tam garanti verdi.
11 EKİM:
- ABD'de, devletin, büyük bunalımdan bu yana ilk kez bankalardan hisse satın almasına karar verildi.
- G-7 liderleri finans krizine karşı 5 maddelik acil ve olağanüstü eylemler öngören planı benimsedi. Planın G-20 liderlerine de sunulması kararlaştırıldı.
12 EKİM:
- G-20 toplantısı ABD Başkanı George W. Bush başkanlığında Washington'da yapıldı.
- İngiltere 4 bankası için kurtarma planı oluşturdu.
- Avustralya, bankalardaki mevduata tam garanti verileceğini açıkladı.
- Avrupa'da avro kullanan 14 ülke ve İngiltere "yüzyılın krizine" karşı ortak hareket etme kararı aldılar. 14 ülkenin devlet ve hükümet başkanları, 2009 yılı sonuna kadar ülkelerinde banka batışına izin verilmemesi konusunda karara vardılar.
13 EKİM:
- 2008 Nobel Ekonomi Ödülünü ABD'li Paul Krugman aldı.
- Almanya finansal krizle mücadele için 500 milyar avroluk, Fransa 360 milyar avroluk paket oluşturdu. Avusturya hükümeti, sorunlu bankalara 85 milyar avroya kadar destek verileceğini açıkladı. Gerekirse bu miktar 15 milyar avro daha artırılabilecek. İspanya, banka kredileri için bu yıl 100 milyar avro garanti edecek. İtalya bankalara 20 milyar avro destek kararı aldı.
- İngiltere iki büyük banka Halifax Bank of Scotland (HBS) ve Royal Bank of Scotland'ı (RBS) kamulaştırma işlemi başlatma kararı aldı.
- IMF, tarihinde ilk kez bir AB üyesine (Macaristan) mali destek vermek için harekete geçti.
14 EKİM:
- ABD, küresel finans krizi nedeniyle bankacılık sisteminde yaşanan güven bunalımını aşmak için 250 milyar dolarlık yeni bir plan açıkladı. 7 büyük bankaya hisse karşılığı kullandırılacak.
- Birleşik Arap Emirlikleri, bankacılık sektörünü acil olarak 19 milyar dolar fonlama kararı aldı.
- Çek Cumhuriyeti mevduattaki garantiyi 25 bin avrodan 50 bin avroya çıkardı.
- ABD Başkanı George W. Bush, 3 yıl boyunca bankalar arası kredilerin garanti altına alınacağını, sermaye desteği yapılacağını, mevduata tam garanti getirileceğini açıkladı.
15 EKİM:
- Yunanistan bankalara 38,5 milyar dolar likidite ve sermaye desteğinde bulunacağını açıkladı.
- AB zirvesinde Avro ülkeleri tarafından alınan önlemler onaylandı.
16 EKİM:
- Global piyasalar hedge fonların (serbest fonlar) batacağı söylentisiyle sarsıldı. Dolar 1,50 YTL'nin üzerine çıktı, avro 2 YTL'yi aştı. Faizler yüzde 21'lerin üzerinde işlem gördü. Hedge fon korkusuyla Asya ve Avrupa borsalarında da sert düşüşler yaşandı. İMKB yüzde 6,26 değer kaybetti.
- İsviçre, UBS bankasına 5,3 milyar dolar sermaye enjekte etti.
- Avrupa Merkez Bankası, Macaristan'a 5 milyar avro kredi vermeyi kararlaştırdı.
- Singapur mevduata tam garanti getirdi.
18 EKİM:
- TOKİ, Bakırköy-Ataköy sahilindeki 124 bin 980 metrekarelik arsanın 850 milyon dolara Sinpaş-Kat Turizm İnşaat şirketine satışını onayladı.
19 EKİM:
- Güney Kore, bankalara sermaye desteği ve devlet garantisi olarak 130 milyar dolar vermeyi kararlaştırdı.
- İsviçre, UBS bankasını kurtarmak için 52,86 milyar dolarlık pakete hayata geçirdi.
- En önemli 56 borsanın Eylül ayı kaybı 6,5 trilyon dolara ulaştı. Kayıp 9 aylık dönemde 12 trilyon doları buldu. İMKB'nin piyasa değeri de 200 milyar dolardan 115 milyar dolara indi.
20 EKİM:
- Hollanda, ING Bank'a 10 milyar avro karşılığında bankaya yüzde 8,5 oranında ortak olacak.
- İsveç, finansal krizle mücadele için 200 milyar dolarlık paket oluşturdu.
- Rusya tüketimi artırmak için ortalama maaşı yüzde 29,4 artırdı, 7,6 milyar dolarlık yeni paket açıkladı.
21 EKİM:
- Amerikan Merkez Bankası, para piyasasındaki yatırım fonlarının elindeki senetlerden alarak, bu fonlara likidite sağlamaya karar verdi.
- Ürünleri yüzde 30 ve üzerinde zarar gördüğü belirlenen çiftçilerin banka hesaplarına para yatırılmaya başlandı. İlk aşamada 214 bin 899 çiftçiye 257 milyon YTL yatırıldı.
- Rekabet Kurulu, İzgaz'in Gaz de France'a devrine izin verdi.
22 EKİM:
- ABD Merkez Bankası, finans piyasalarındaki yangını söndürmek için 540 milyar dolarlık bir paket daha açıklandı.
- Belarus, IMF'den 2 milyar dolar istedi.
- Arjantin'de hükümet, özel emeklilik fonlarını kamulaştırma kararı aldı.
- Wachovia bankası üçüncü çeyrek için 23,9 milyar dolar zarar açıkladı.
- Moonlight, Migros'taki payını yüzde 97,3'e çıkardı.
23 EKİM:
- Çin, ASEAN'a üye 10 ülke ile Çin, Japonya ve Güney Kore'den oluşan mekanizma çerçevesinde ortak döviz rezervi oluşturulmasına destek verdi.
- Standard and Poors, Türkiye'nin kredi notunu teyit ederken görünümünü durağana çevirdi.
- Merkez Bankası, bankaların döviz ve efektif piyasalarında işlem yapma limitlerini her bir banka için 2 kat artırdı ve toplamda 10,8 milyar dolara yükseltti.
- Hedge fonların gelişmekte olan piyasalardan çıkışı ve gelişmiş ülkelere yönelik resesyon kaygıları nedeniyle dolar gün içinde 1,74 YTL'nin üzerine çıktı, avro 2,1980 YTL ile tarihinin en yüksek seviyesini gördü.
24 EKİM:
- OPEC, Viyana'da yaptığı olağanüstü toplantıda, 1 Kasım'dan geçerli olmak üzere üretim kotasını 28,8 milyon varilden 27,3 milyon varile indirdi.
- Rusya, 8 milyar dolarlık ek paketin yanı sıra mevduattaki garantiyi 4 bin dolardan 25 bin 925 dolara yükseltti.
- HSBC, Endonezya sermayeli Bank Ekonomi'nin yüzde 88,89'unu 607,5 milyon dolara aldı.
- Merkez Bankası, günlük 50 milyon dolarlık döviz satış ihalelerine yeniden başladı. Repo ihalesiyle piyasaya 3,5 milyar YTL verdi.
- İzlanda, IMF ile anlaştı. IMF, 2,1 milyar dolar kredi verecek.
25 EKİM:
- Dünya borsalarında son 24 günde 10 trilyon dolar eridi.
- IMF, Türkiye, Brezilya ve Güney Kore'yi "iyi ekonomik sicile" sahip ülkeler olarak gösterdi. 200 milyar dolarlık ilave kredi kaynağı kullandırabileceğini açıkladı.
26 EKİM:
- Dünya Bankası, yoksul ülkelere verdiği kredi miktarını 2 kat artırma kararı aldı.
- Kuveyt Merkez Bankası, Gulf Bank'ı kurtardı.
- Ukrayna, IMF ile anlaştı. IMF, 16,5 milyar dolar verecek.
27 EKİM:
- Belçika, KBC Bankasını 3,5 milyar avro aktararak kurtarma kararı aldı.
- IMF, Macaristan ile anlaştı.
- Avrupa Merkez Bankası, avro bölgesi üyesi olmayan Danimarka'ya 12 milyar avro verme kararı aldı.
28 EKİM:
- General Motors (GM) ve Chrysler şirketinin sahibi yatırım şirketi Cerberus, GM ve Chrysler'ın birleşmesi için hükümetten 10 milyar avro yardım istedi.
- ABD'li uçak şirketi Boeing ve şirketteki en büyük işçi sendikası 52 gündür süren grevi sona erdiren geçici anlaşmaya vardı.
- İngiltere Başbakanı Gordon Brown, küresel finansal krizin etkilediği ülkelere yardımda etkin hareket edebilmesi için Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) daha fazla paraya ihtiyacı olduğunu söyledi.
- İngiltere Merkez Bankası'nın yılda iki kez yayımlanan "Finansal İstikrar" raporuna göre, devam eden kredi krizi nedeniyle dünyadaki finans kuruluşlarının zararı 2,8 trilyon dolara ulaştı.
29 EKİM:
- AB, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası, küresel finansal krize yenik düşen Macaristan'ı ortaklaşa 20 milyar avro fonlama kararı aldılar.
- Çin Merkez Bankası, 6 hafta içinde 3. kez faiz oranlarını 27 baz puan indirdi. Böylece, yıllık borçlanma maliyeti yüzde 6,93'den yüzde 6,66'ya, yıllık mevduat faiz oranı da yüzde 3,87'den yüzde 3,60'a çekildi.
- İsveç parlamentosu finansal sektör için gerekli 200 milyar dolarlık kurtarma paketini onayladı.
- Fransa'da polis, borsada karmaşık türev işlemler sırasında Caisse d'Epargne bankasının 600 milyon zarar etmesiyle ilgili olarak bir borsa işlemcisini gözaltına aldı.
- Kuveyt parlamentosu ülkede faaliyet gösteren yerli ve yabancı bankalardaki mevduatın tamamına garanti veren yasayı kabul etti.
30 EKİM:
- Fed, küresel kredi krizini dindirmeye yardımcı olmak için Brezilya, Meksika, Güney Kore ve Singapur ile de swap hattı (döviz takası) açtı.
- ABD Hazinesi, 700 milyar dolarlık kurtarma paketinden ilk ödemeleri yaptı.
- Japonya Başbakanı Taro Aso, 273 milyar dolarlık yeni bir kurtarma paketi açıkladı.
- Dünyanın en büyük petrol şirketi olan Exxon Mobil Corp, 3. çeyrekte 14,8 milyar dolar kar etti.
- Deutsche Bank'ın yeni yayımlanan raporunda, IMF yardımı için sıradaki ülkelerin Güney Afrika, Polonya, Romanya, üç Baltık ülkesi ve Türkiye'nin olabileceği öne sürüldü.
31 EKİM:
- Japonya Merkez Bankası, yüzde 0,5 olan gösterge faiz oranını yüzde 0,3'e indirdi. Böylece Merkez Bankası 2001 yılından bu yana ilk kez faizleri indirmiş oldu.
- Almanya'nın en büyük ikinci kredi sağlayıcısı Hypo Real Estate'in, Alman hükümetinin mali sektör kurtarma planından istediği 15 milyar avro (18,7 milyar dolar) kabul edildi.
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, nükleer santral ihalesiyle ilgili olarak Sinop'un da lisans alma aşamasına geldiğini, burayı da ihaleye çıkaracaklarını bildirdi.
1 KASIM:
- BOTAŞ, bugünden geçerli olmak üzere, konutlarda kullanılan doğal gaz fiyatına yüzde 22,50, sanayide kullanılan doğal gaza da yüzde 22 oranında zam yaptı.
- IMF Türkiye Masası Şefliğine Rachel van Elken getirildi.
- İşyeri kiraları ile konutlarda 500 YTL ve üzerindeki kiralar, artık zorunlu olarak bankalar veya posta işletmesi aracılığıyla ödenecek.
3 KASIM:
- Güney Kore'de hükümetin ekonomik durgunluğa karşı 11 milyar dolar tutarında yeni bir plan açıklaması, bu ülkede endeksin yüzde 2,5 oranında artmasına neden oldu.
- İstanbul Atakent'teki Tema Park ihalesi. Halkalı'da yapılacak uluslararası doğa ve eğlence parkı için en yüksek teklifi, Astay Gayrimenkul öncülüğündeki girişim grubu verdi. Grup, 585 milyon YTL'lik gelir beklentisi üzerinden TOKİ'ye yüzde 1 gelir payı ve 84,7 milyon YTL katkı payı önerdi.
- İspanya Başbakanı Jose Luis Rodriguez Zapatero, mevcut ekonomik krize karşı aldığı yeni önlemler çerçevesinde, işsizlerin ve emeklilerin ipotek borçlarının yüzde 50'sinin vadesini, 2 yıla kadar erteleme hakkı verileceğini açıkladı.
4 KASIM:
- ABD sandığa gidip yeni başkan olarak Barack Obama'yı belirlerken, uluslararası borsalar da yükselişe geçti. İMKB de yüzde 4,84 yükseldi.
5 KASIM:
- Türkiye Elektrik Ticaret Anonim Şirketi (TETAŞ), elektrik dağıtım şirketlerine uyguladığı tarifede, 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren yüzde 12,3 oranında indirime gitmek üzere Enerji Piyasası Düzenleme Kurumuna (EPDK) başvurdu.
6 KASIM:
- IMF, Ukrayna'ya 16,5 milyar dolarlık acil kredi programını onayladı. IMF İcra Direktörleri Kurulu, küresel finansal krizden en olumsuz yönde etkilenen İzlanda'ya 2,1 milyar dolar kredi verilmesini de onayladı.
- Sönmez Filament Sentetik İplik ve Elyaf Sanayii A.Ş, anonim şirketin kapanması veya tasfiyesinin söz konusu olmadığını, yalnızca polyester iplik imalatı faaliyetlerinin durdurulduğunu duyurdu.
7 KASIM:
- İMKB'de görevli bazı brokerlar (borsa simsarı), SPK'nın "seans salonu uygulamasına" ilişkin düzenlemelerine tepki amacıyla seans salonuna girmeme ve işlem yapmama eyleminde bulundu.
- Küresel finansal sistemin tamirinde AB ortak pozisyonunu belirlemek için Dönem Başkanı Fransa'nın önerisiyle toplanan AB liderleri, 5 maddelik önlem paketi üzerinde anlaştı.
9 KASIM:
- Sao Paulo'da yapılan Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler (G-20) toplantısında, mali krizle mücadelede koordinasyon içinde hareket edilmesi gerektiği konusunda fikir birliğine varıldı.
- Çin hükümeti, iç talebi canlandırmaya yönelik 586 milyar dolarlık teşvik paketi açıkladı.
10 KASIM:
- ABD hükümeti, sigorta devi AIG için yeni bir yardım programı açıkladı. ABD Hazinesi, 40 milyar dolarlık yeni ihraç edilen öncelikli AIG hissesini satın alacak.
- Toplu Konut İdaresi (TOKİ), İstanbul Halkalı-Atakent'te yaptıracağı uluslararası eğlence ve doğa parkı için düzenlediği ihaleyi, Astay Gayrimenkul Yatırım öncülüğündeki grubun 84,7 milyon YTL'lik gelir payını yetersiz bulduğu için iptal etti.
- Petkim Petrokimya Holding AŞ, Socar&Turcas'a ham madde rafinerisi için arazi tahsis etti.
- Alman Posta İdaresi, ABD'deki ekspres postacılık hizmetinde (DHL) çalışan yaklaşık 14 bin 900 kişinin işine son verileceğini açıkladı.
11 KASIM:
- Kuraklık desteği ödemeleri yapıldı. 10 ildeki 235 bin 300 çiftçinin hesabına, 230,1 milyon YTL para yatırıldı.
12 KASIM:
- Aktütün Karakoluna yapılan saldırıdan sonra gündeme gelen karakolların taşınması ve modernleştirilmesi projesinde Toplu Konut İdaresine (TOKİ) görev verildi.
- Kanada Maliye Bakanı Jim Flaherty, ülke bankalarından 41 milyar dolarlık (50 milyar Kanada doları) tutsat (mortgage) kredisi satın alınacağını bildirdi.
- Hedge fonların çıkışlarının devam etmesiyle dolar 1,66 YTL'yi gördü.
13 KASIM:
- Kamuoyunda "varlık barışı" olarak adlandırılan, Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun tasarısı, TBMM Genel Kurulunda, kabul edilerek yasalaştı. Yasa, yurt dışındaki tasarrufu yüzde 2, yurt içindeki tasarrufu da yüzde 5 vergiyle ekonomiye kazandırmayı amaçlıyor.
14 KASIM:
- Akaryakıt ürünlerinden 95 oktan kurşunsuz benzine bu hafta 3'üncü kez indirim yapıldı ve kurşunsuz benzinin litre fiyatı bir yıl sonra yeniden 3 YTL'nin altına indi.
- Almanya'nın ardından, avro bölgesi ekonomisinin üç büyük ülkesinden biri olan İtalya da durgunluğa girdi. İtalya, yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,5 oranında küçüldü.
- Belarus'un sıkıntılı dönemden geçen ekonomisini istikrarlı hale getirmesine yardımcı olması için Rusya'dan 2 milyar dolarlık kredi alacağı bildirildi.
15 KASIM:
- ABD Başkanı George W. Bush'un evsahipliğinde, Türkiye'yi temsilen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da aralarında bulunduğu G-20 ülkeleri liderleri Washington'da bir araya geldi. Zirvenin sonuç bildirisinde Türkiye'nin de bulunduğu G-20 liderleri, IMF ve Dünya Bankası'nda reform yapılması için anlaştı.
- Pakistan Hükümeti, IMF ile prensip olarak anlaşmaya vardı. Pakistan Hükümetinin, ekonomik durumu düzeltmek amacıyla, IMF'den 7,6 milyar dolar kredi alacağı da kaydedildi.
- İran'ın döviz rezervlerinin önemli bir kısmını altına çevirdiği bildirildi. 120 milyar dolarlık uluslararası rezervlerin ne kadarlık kısmının altına çevrildiği konusunda ise ayrıntı verilmedi.
17 KASIM:
- Japonya ekonomisi Temmuz-Eylül döneminde yüzde 0,1 daralarak 2001 yılından bu yana ilk kez "teknik durgunluğa" girdi.
- Japonya ekonomisinin durgunluğa girmesinin, küresel ekonomik yavaşlamanın petrol talebini düşüreceği kaygılarını artırması nedeniyle petrol fiyatı 56 doların altına indi.
- ABD'li Citigroup 53 bin kişiyi daha işten çıkaracak.
18 KASIM:
- Belçikalı bira üreticisi InBev'in, ABD'li rakibi Anheuser-Busch'u 52 milyar dolara satın almasıyla ilgili anlaşma tamamlandı.
- Alarko Holding'in, Doğuş Holding ve Fiba Holding ile Milli Piyango özelleştirme ihalesine yönelik konsorsiyum oluşturmak için çerçeve anlaşması imzaladığını bildirdi.
- Toplu Konut İdaresi'nin (TOKİ), aralarında Ankara-Ballıkuyumcu'daki tema park arazisinin de bulunduğu 795 parça arazinin satışına yönelik açık artırma yapıldı. Açık artırmada, ikinci kez satışa sunulan Ankara'daki Tema park arazisine teklif gelmedi.
19 KASIM:
- Rusya Devlet Başkanı Dimitriy Medvedev, küresel ekonomik krizin başladığı gibi aniden sona erebileceğini belirterek, Rusya'nın ekonomik krizle mücadele için 200 milyar dolarlık bir kaynak ayırdığını söyledi.
- Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile ExxonMobil Exploration Company, Karadeniz'in derin deniz alanlarında petrol ve doğal gaz aramalarında bulunmak için "Ortak İşletme Anlaşması" imzaladı.
- ABD'li üç büyük otomotiv şirketi General Motors (GM), Ford ve Chrysler'ın yöneticileri, ABD yönetiminden 25 milyar dolar istedi.
20 KASIM:
- Merkez Bankası, yarından itibaren döviz depo piyasasında vadeleri 1 haftadan 1 aya yükseltti. Söz konusu piyasada yüzde 10 olarak belirlenen borç verme faiz oranlarını dolar için yüzde 7'ye, avro için yüzde 9'a düşürdü.
- Uluslararası Para Fonu (IMF), İzlanda'ya 2,1 milyar dolar kredi verilmesini onayladı. Öte yandan, Finlandiya, İsveç, Norveç ve Danimarka da İzlanda'ya 2,5 milyar dolar kredi verecek.
- Galatasaray Seyrantepe/Ali Sami Yen Stadı Projesi. Eren Talu/Alke İnşaat Ortaklığı ve BAE merkezli Dhabi/Zarooni ortaklığı arasında işbirliği anlaşması imzalandı.
- Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ve Boru Hatlarıyla Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) Shell Energy Europe BV. ile Irak'ta doğal gaz arama, işletme, taşıma ve pazarlama faaliyetlerini kapsayan işbirliği için bir ön anlaşması imzaladı.
- İMKB Ulusal 100 endeksi, 21.228,27 ile yılın en düşük düzeyine indi. Endeks, 2 Ocak 2008'de 54.708,42 puandı.
24 KASIM:
- ABD hükümeti, Citigroup'u kurtarma planını açıkladı. Citigroup, ABD Hazinesi, Fed ve Federal Mevduat Sigorta Fonu (FDIC) ile yaptığı anlaşma sonucu 40 milyar dolar değerinde sermaye desteği alacak.
- İngiltere'de hükümet, ekonomiyi canlandırmak ve tüketiciyi noel alış-verişlerine özendirmek amacıyla KDV oranlarını 2,5 puan düşürerek yüzde 15'e çekti.
25 KASIM:
- Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, internet üzerindeki Özel İletişim Vergisinin yüzde yüzde 15'ten yüzde 5'e düşürüleceğini açıkladı.
- Dünya Bankası'na göre, Çin'in büyümesi küresel finansal krizin etkisiyle gelecek yıl yüzde 7,5'e düşecek.
- Uluslararası Para Fonu (IMF), Pakistan'a açtığı 7,6 milyar dolar tutarındaki acil krediyi onayladı.
- "Yoksula 45 metrekarelik konut" projesi başlıyor. TOKİ, ilk aşamada 18 ilde 15 bin 266 konutluk proje hazırladı.
- Amerikan Merkez Bankası, küresel krizle başedebilmek için yeni bir tutsat (mortgage) destek programı açıkladı.
26 KASIM:
- KOBİ'lere 350 milyon YTL'lik sıfır faizli "can suyu kredisi" desteği verilmeye başladı.
- Halk Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın, Dünya Bankasından 200 milyon dolar, Fransız Kalkınma Ajansından 80 milyon avro, Avrupa Yatırım Bankasından da 300 milyon avro temin edeceklerini, bunlardan oluşacak kaynağı, gelecek yıl, orta ve uzun vadede sanayicilerin kullanımına sunacaklarını bildirdi.
- Çin Merkez Bankası, faiz oranlarını 1,08 puan düşürerek, 1 yıllık borçlanma faiz oranını yüzde 5,58'e, 1 yıllık mevduat faizini de yüzde 2,52'ye çektiğini duyurdu.
27 KASIM:
- Doğan Yayın Holding A.Ş'nin sermayesini temsil eden 78 milyon 117 bin 483 adet hissenin (yüzde 9,8'i) 47 milyon avro bedel karşılığında Commerz Film GMBH'ye blok olarak satışı konusunda anlaşmaya varıldı.
- TOKİ'nin Eğlence ve Doğa Park ihalesi. İstanbul'da Halkalı-Atakent'de yapılacak uluslararası Eğlence ve Doğa Park ihalesine 4 firma teklif verdi. İhalede 84 milyon 825 bin YTL idare payı tutarıyla en yüksek teklifi Astay Gayrimenkul-Özyazıcı İş Ortaklığı verdi.
28 KASIM:
- Cep telefonu kullanıcılarına yeni iletişim olanakları sağlayacak üçüncü nesil mobil iletişim sistemleri (3G) ihalesi yapıldı. İhalede Turkcel A Tipi lisansı KDV dahil 358 milyon avro, Vodafone B tipi lisansa 250 milyon avro, Avea da C tipi lisansa 214 milyon avroya sahip oldu.
- İngiliz Hükümeti, RBS Bankasının (The Royal Bank of Scotland) çoğunluk hissesini satın alacağını açıkladı.
1 ARALIK:
- Küresel finans krizi nedeniyle 35 ülke ve AB'nin açıkladığı önlem paketlerinin büyüklüğünün 6,2 trilyon doları bulduğu belirtildi.
- Rus hükümeti, petrol ihracatındaki vergide yüzde 33'lük indirime giderek bir metrik tonda 287,3 dolar olan bedeli 192,1 dolara düşürdü.
3 ARALIK:
- Türk inşaat demiri üreticileri, Amerikan üreticilerine zarar verecek derecede haksız rekabete neden olan bir fiyatla ABD'de satış yaptıkları iddiasıyla verilen antidamping kararına karşı açtıkları davayı kazandı. Amerikan
Uluslararası Ticaret Komisyonu, Türk inşaat demiri ürünlerine getirilen antidamping kararını 1 Aralık 2008 tarihinden itibaren kaldırdığını duyurdu.
- ABD'de otomobil satışları Kasım ayında yüzde 37 azalarak, son 26 yılın en düşük seviyesine kadar geriledi.
4 ARALIK:
- Devlette "Elektronik Teftiş" dönemi de başladı.
- TUSAŞ ile Airbus arasında imzalanan A350XWB yeni nesil uçağının kanatçık iş paketi dolayısıyla TUSAŞ Akıncı Tesislerinde tören düzenlendi. Törene Başbakan Erdoğan ile Fransa'nın Ulaştırmadan Sorumlu Devlet Bakanı Dominique Bussereaf, Almanya'nın Avrupa İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Günter Gloser de
katıldı.
- Avro Bölgesi ve AB, yılın üçüncü çeyreğinde binde 2 küçülerek ekonominin durgunluğa girdiğini doğruladı.
- İngiltere Merkez Bankası, yüzde 3 olan faiz oranları yüzde 2'ye indirdi. İngiltere'de faiz oranları merkez bankası 1694'de oluşturulduğundan bu yana hiçbir zaman bu seviyenin altına inmedi.
- Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, Fransız ekonomisini teşvik için 26 milyar avroluk (32,9 milyar dolar) bir plan açıkladı.
- ABD'nin en büyük telekom ve internet firması AT&T, 12 bin kişiyi işten çıkarıyor.
- Uluslararası piyasalarda ABD ham petrolünün varil fiyatı, küresel ekonomideki görünümün iyi olmaması nedeniyle gün içinde yüzde 6'dan fazla değer kaybederek 44 doların altına indi.
5 ARALIK:
- Merkez Bankası, bankaların zorunlu karşılık oranlarını Türk parası yükümlülüklerinde değiştirmeyerek yüzde 6'da bırakırken, yabancı para yükümlülüklerinde yüzde 11'den yüzde 9'a çekti. Banka, yabancı para zorunlu karşılıklara faiz ödemesi uygulamasına son verirken, Türk parası zorunlu karşılıklara ödenen faiz oranını gecelik borçlanma faiz oranının yüzde 75'inden yüzde 80'ine çıkardı. Banka, ihracat reeskont kredisi limitini 500 milyon dolar artırarak 1 milyar dolara yükseltti.
- Uluslararası piyasalarda ham petrol fiyatları 40,5 dolarla son 4 yılın en düşük seviyesine indi.
8 ARALIK:
- Yenilenebilir enerji sektöründe faaliyet gösteren Polat Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş'nin, hisselerinin yüzde 50'sini Fransız enerji şirketi EDF'in iştiraki EDF Energies Nouvelles'e devretmek üzere ortaklık anlaşması imzaladığı bildirildi.
9 ARALIK:
- Japon ekonomisi derin durgunluğa girdi. Japonya'nın, Temmuz-Eylül döneminde, yıllık bazda yüzde 1,8 oranında küçüldüğü bildirildi.
- Arjantin'de özel emeklilik fonları resmen devletleştirildi.
10 ARALIK:
- Çin'in ihracatı küresel ekonomik krizin talebi zayıflatması üzerine son 7 yılda ilk kez düştü. Dünyanın dördüncü büyük ekonomisi Çin'in gümrükler kurumu, ihracatın kasım ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,2 ve ithalatın yüzde 17,9 düştüğünü açıkladı.
- Küresel ekonomik kriz nedeniyle, Eylül başından bu yana dünya genelinde finans dışı sektörlerde işten çıkarılanların sayısı yaklaşık 260 bini geçti.
11 ARALIK:
- New York Savcılığı ve Amerikan Federal Soruşturma Bürosu (FBI), Nasdaq eski patronu, Wall Street'in yatırım danışmanı olan Bernard Madoff'un 50 milyar doları bulan yolsuzluk nedeniyle tutuklandığını açıkladı.
12 ARALIK:
- Bank of America 3 yıl içinde 30-35 bin çalışanını işten çıkaracağını bildirdi.
- ABD'de üç büyük otomotiv şirketini kurtarmak için hazırlanan 14 milyar dolarlık paketin Senato'da kabul edilmemesi üzerine borsalar düştü.
- Merkez Bankası, kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami faiz oranlarını 2009'un ilk üç ayı için değiştirmedi. Azami faiz oranı TL için yüzde 4,39, azami gecikme faiz oranı yüzde 5,14 olacak.
- Japonya, ekonominin desteklemesi için 255 milyar dolarlık yeni bir teşvik paketi açıkladı.
- AB liderleri Avrupa ekonomisini canlandırmak için hazırlanan 200 milyar avroluk teşvik paketini onayladı.
15 ARALIK:
- Hazine Müsteşarlığı, program yapılmasına ilişkin teknik çalışmalarda önemli ilerlemeler sağlandığını, IMF heyetinin Türkiye'ye davet edildiğini, heyetin ocak ayı başında Türkiye'ye geleceğini bildirdi.
- İrlanda, bankalara 10 milyar avroya kadar sermaye desteği sağlayacağını duyurdu.
- Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan, 150 milyon YTL'lik sıfır faizli ikinci cansuyu kredi desteği için başvuruların 17 Aralık'ta başlayacağını söyledi.
16 ARALIK:
- TBMM Genel Kurulunda, 2009 yılı bütçesinin tümü üzerindeki görüşmelere başlandı.
- ABD Merkez Bankası (Fed) yüzde 1 olan gösterge faiz oranını yüzde 0,25'e indirdi.
- AB'de ortak para kullanan 15 ülkenin dahil olduğu Avro Bölgesi tarihinde istihdam ilk kez geriledi. Toplam çalışan sayısı bir önceki çeyreğe göre üçüncü çeyrekte 80 bin kişi azaldı.
- Total İtalia'nın üst yöneticisi (CEO) Lionel Levha, rüşvet suçlamasıyla tutuklandı.
Sıradaki Haber
Sıradaki Haber
Sıradaki Haber
Sıradaki Haber
SON DAKİKA
EN ÇOK OKUNANLAR
SON DAKİKA | Korhan Berzeg olayında yeni gelişme! Resmi açıklama: Kemik parçaları...
Müge Anlı'da herkesi şoke eden olay! İkinci karısı, üvey oğluyla kaçmıştı! Aile Bakanlığı devreye girdi
Yaz geliyor: Yıllık izin haklarınızı biliyor musunuz? '10 soru 10 cevap...'
Aracı olanları ilgilendiren haber: Trafik sigortasında yeni dönem!
Kahve tutkunları dikkat! Bu karışımı yapay zeka hazırladı!