Ermenistan ile gergin başlangıç.... Tarihi imza atıldı

Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesine ilişkin protokoller Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve Ermenistan Dışişleri Bakanı Edward Nalbandyan tarafından, 3 saatten fazla süren krizin ardından imzalandı. Zürih Üniversitesi'ndeki törende sadece İsviçre Dışişleri Bakanı bir açıklama yaptı, taraflar hiçbir açıklamada bulunmadı.

Fotoğraflar için tıklayın...

Video için tıklayın...

İmza törenine Türk ve Ermeni dışişleri bakanlarının yanı sıra görüşmelere arabuluculuk yapan İsviçre'nin Dışişleri Bakanı Micheline Calmy-Rey, ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Fransa Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner, Slovenya'nın Dışişleri Bakanı Samuel Zbogar, Avrupa Birliği Dış Politika Yüksek Temsilcisi Javier Solana katıldı.

Krizin, protokollerin imzalanmasından sonra yapılacak açıklamalar nedeniyle ortaya çıktığı belli oldu. Ancak, bu konuda henüz resmi bir açıklama yapılmadı.

Saat 18.00'de başlaması beklenen imza töreni, son dakikada çıkan pürüz nedeniyle ertelendi. Sıkıntının aşılması saatler buldu. İmza törenine de bu gergin hava damgasını vurdu.

Törendeki gergin havayı Bakan Davutoğlu zaman zaman gülümseyerek dağıtmaya çalıştı, ancak Ermeni Bakanı'nın sıkıntılı tavrı dikkat çekti. Taraflar el sıkışırken de bu durum değişmedi.

Daha sonra salonda bulunan tüm bakanlar basın mensuplarına topluca poz verdi ve toplantının bittiği anons edildi.

Protokollerin yürürlüğe girmesi için, Türkiye ve Ermenistan meclislerinin onayı gerekiyor.

Protokollerin, imzalanmasının ardından onay süreci çerçevesinde iki ülkenin parlamentolarına sevk edilmesi öngörülüyor. TBMM'ye sevk edilecek olan iki protokolün öncesinde Bakanlar Kurulu'nda ele alınması da planlanıyor.

Ortak sınır, protokolün yürürlüğe girmesinden sonraki 2 aylık süre içinde açılacak. Uluslararası uzmanların da katılımıyla tarihsel boyutu inceleyecek bir alt komisyon kurulacak.

PROTOKOLLER NELER İÇERİYOR? DETAYLAR İÇİN TIKLAYIN

3 SAATLİK KRİZ...

Tören ertelendi

Türkiye ile Ermenistan arasındaki protokollerin imza törenini düzenleyen İsviçreli yetkililer, TSİ 18.00'de başlaması planlanan törenin yarım saat kadar sarkmasıyla birlikte, bazı sorunların olduğu ve imza töreninin tehlikeye girdiği haberlerinden sonra, basın mensuplarından törenin yapılacağı salonu boşaltmalarını istedi.

Aynı yetkililer, törenin ne zaman yapılacağını bilmediklerini belirterek, belirsiz bir süre erteleme olduğunu, basın mensuplarının basın merkezinde bekleyebileceğini kaydetti.

Ermenistan ile çıkan bir sıkıntı

Protokollerin imzalanmasının, Ermenistan ile son dakikada ortaya çıkan bir sıkıntı yüzünden geciktiği belirtildi.

Zürih'teki AFP muhabiri, Ermeni ve ABD heyetlerinin, imza töreninin yerel saatle 17.00'de (TSİ 18.00) düzenlenmesi beklenen Zürih Üniversitesi'ne gelmediklerini duyurdu.

Amerikalı sözcü, Ian Kelly, ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'ın oteline döndüğünü açıkladı. Kelly, Ermenistan Dışişleri Bakanı Edward Nalbandyan'ın da Amerikan heyetinden bir yetkiliyle görüşmesinin beklendiğini kaydetti.

Amerikan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, Türkiye ile Ermenistan arasında protokollerin imzalanmasından sonra yapılacak açıklamalar konusunda ortaya çıkan sıkıntıyı çözmeye çalıştıklarını bildirdi.

Tören beklenirken, Zürih'te bulunan ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton imza törenine katılmayacağını belirtti.

Ve taraflar geri döndü... İmza atıldı

Sıkıntıların ardından, heyetler yeniden törenin yapılacağı Zürih Üniversitesi'nde bir araya geldi. ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton da üniversiteye geri döndü.

Clinton'un ardından Ermenistan heyeti de imzaların atılacağı yere geldi.

Ardından gazeteciler salona alındı ve tarihi imzalar gergin bir atmosferde atıldı.

Heyetler akşam yemeğine geçti

Protokollerin imzalanmasının ardından da heyetler önceden planlandığı şekilde akşam yemeğine geçti. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile Ermenistan Dışişleri Bakanı Eduard Nalbantyan'ın imzaları atmalarından sonra tüm katılımcılar aile fotoğrafı çektirdi.

Daha önce kısa bir klasik müzik konseri ile başlaması planlanan imza töreni, yapılan değişiklikle İsviçreli bir protokol yetkilisinin ev sahibi ülke İsviçre'nin Dışişleri Bakanı Michelle Calmy Rey'i takdim etmesi ile başladı.

İsviçre Dışişleri Bakanı Calmy Rey, çok kısa tuttuğu konuşmasında, protokollerin imzası için bir araya gelindiğini hatırlatarak, bu uzlaşı noktasına çeşitli bakanların ve müzakerecilerin katkısı ile ulaşıldığını kaydetti.

Calmy Rey, Davutoğlu ve Nalbantyan'a özel teşekkürlerini sunarak, eski Dışişleri Bakanı Ali Babacan'a da önemli rolü nedeniyle teşekkür etti.

İsviçreli Bakan bu noktaya cesaretle gelindiğini belirterek, daha sonra Davutoğlu ve Nalbantyan'ı imzaya davet etti. Dışişleri Bakanı Davutoğlu'nun akşam yemeğinin ardından gece geç saatlerde Türkiye'ye dönmesi bekleniyor.

Ermenistan-Türkiye

Törenden notlar...

İmza töreninin başlamasının gecikmesi ve bir kriz çıktığının ilk belirtilerinin gelmesinin ardından basın mensupları İsviçreli yetkililer tarafından bulundukları locadan çıkartıldı. Yetkililer, törenin belirsiz bir süre ertelendiğini belirterek, basın mensuplarının kendileri için oluşturulan merkeze dönmelerini ve beklemelerini istedi.

Bunun ardından basın mensupları arasında krizin neden çıktığı ve sorunun ne olduğu konusunda spekülasyonlar ve haber telaşı başladı. Yabancı haber ajansları, Amerikalı ve İsviçreli yetkililerden bilgi alırken, Türk kaynaklardan bilgi akışının olmadığı gözlendi. Bu durum Türk basın mensupları arasında hoşnutsuzluğa neden oldu.

Krizin aşılma sürecinde ilginç olan bir nokta da, AB Komisyonu'nun törenin normal işleyeceğini ve imzaların atılacağını planlayarak hazırladığı kutlama mesajını, kriz çıktığı ve heyetlerin üniversiteyi terk ettiği sırada yayımlaması oldu. AB Komisyonu'nun kutlama mesajı, basın mensuplarına krizin neden çıktığını bulmaya çalıştıkları sırada mail olarak gönderildi.

Komisyon, bu maili göndermesinden yaklaşık bir saat sonra da düzeltme mesajı göndererek, ilk kutlama mailinin dikkate alınmamasını rica etti. Bu arada ABD Dışişleri Bakanı Clinton'ın üniversiteye dönmesinin ardından Ermenistan Dışişleri Bakanı Nalbantyan'ın da dönüp dönmediği konusu kafaları karıştırdı.

Katılımcıların gelişini sağlıklı bir şekilde izleme imkanı olmayan ve heyetlere ulaşamayan basın mensupları, Nalbantyan'ın üniversiteye gelip gelmediğine ilişkin olarak bir süre doğru bilgi alamadı.

Güvenlik tedbirleri

Bu arada protokollerin imzalandığı tarihi Zürih Üniversitesi'nde güvenlik tedbirleri alındığı gözlendi. Üniversitenin etrafı güvenlik kordonuyla çevrilirken, İsviçre polisi de dedektör köpekleriyle binayı ve çevresini sürekli kontrol etti.

İmza törenini takip edecek basın mensupları için de özel bir basın merkezi oluşturulurken, töreni sınırlı sayıda basın kuruluşunun izlemesine izin verildi. Bu sınırlı sayıdaki kuruluşun dışında kalan basın mensupları, töreni basın merkezindeki canlı yayından izleyebildi.

Ermeni gösterici

Törenin başlamasına birkaç saat kala üniversitenin basın mensuplarının alındığı kapıya gelen Robert Karayan isimli bir Ermeni gösterici, güvenlik koridoruna çeşitli fotoğraflar ve sözde "Büyük Ermenistan" haritası asarak, protokollere hayır gösterisi yaptı.

Sözde "Ermeni Soykırımından Kurtulanlar Merkezi'nden" geldiğini söyleyen Karayan, protokollere karşı olduğunu ifade ederek, Türkiye'nin Ermenistan sınırını ön şart olmaksızın tek taraflı olarak açması gerektiğini söyledi. İsviçre polisinin, göstericinin ancak basın mensuplarının basın kartlarını göstererek girebildikleri bu alana girebilmesine ve çeşitli fotoğraflar asmasına itiraz etmediği gözlendi.

Davutoğlu-Clinton görüştü

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Ermenistan ile protokollerin imza töreni için geldiği Zürih'te, imza krizi öncesi, ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ile bir araya geldi.

Solana'dan açıklama

Solana Zürih'te yaptığı açıklamada, "Umarım protokollerin parlamentoların onayından geçmesi süreci bir an önce tamamlanır" diye konuştu.

Javier Solana, "Bu kararların, bölgenin tamamı için çok olumlu olacağından eminim" dedi ve Brüksel'in, protokollerin en kısa sürede her iki ülkenin parlamentolarında onaylanmasını ve yürürlüğe konulmasını umduğunu ifade etti.

Lyon Ermeni derneği olumlu

Bu arada, Lyon Ermeni Dernekleri Koordinasyon Kurulu (CCAF) başkanı ve aynı zamanda Lyon Ermeni Anıtları Yönetim Kurulu Başkanı Jules Mardirossian, başkanı olduğu "CCAF Lyon" adına yaptığı açıklamada "Protokole" çok olumlu baktıklarını söyledi.

Mardirossian, “Ermeni Türk diyalogunun enteresan yönü diyalogun kendisi. Başlangıçta, yol haritasında hiçbir önşart yoktu, fakat protokol önşartlar içeriyor. Genel olarak Ermeni diasporası bu durumdan memnun değil. Önşartlar olmayan bir Ermeni Türk diyalogu gerekliydi. Bu çok önemli zamanı önşartlar koyarak biraz kırmış olduk. Fransa Ermeni koordinasyon kurulu (CCAF) Ermeni Türk diyaloğu için çok olumlu, buna rağmen CCAF protokolün bazı maddelerine şüphe ile bakıyor" ifadelerini kullandı.

Eylülde anlaşma sağlanmıştı

Türkiye ve Ermenistan dışişleri bakanlıkları, 1 Eylül 2009'de iki ülke arasında mutabakata varıldığını açıklamıştı. Mutabakat kapsamında, ilişkilerin normalleşmesi için bir takvim belirlendi.

İmzalanacak 2 protokol Türk ve Ermeni meclislerinin onayına sunulacak. Taslak metne göre protokolün yürürlüğe girmesinden iki ay sonra sınırlar açılacak.